Tấm lợp fibro xi măng vẫn đang gây tranh cãi về mức độ độc hại đến con người. Liên quan đến vấn đề này hiện đang có 2 luồng ý kiến cho rằng cấm hay không cấm sử dụng amiang trắng ở Việt Nam. Ngày 7/8, Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam tổ chức hội thảo triển khai chương trình sử dụng amiang trắng an toàn có kiểm soát trong sản xuất tấm lợp fibro xi măng trong đó khẳng định: Sản phẩm này an toàn nếu dùng đúng cách.

Tấm lợp fibro xi măng được sử dụng khá phổ biến ở các vùng nông thôn, miền núi Việt Nam. Từ năm 2001, Chính phủ đã có đề án ngừng sản xuất loại vật liệu này do có khuyến cáo ảnh hưởng tới sức khỏe của con người. Nhiều đơn vị đã thử nghiệm các sợi khác để thay thế amiăng song hiện chưa có loại nào thay thế được. Tuy nhiên, đến năm 2004, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 133 về việc cho phép sử dụng amiăng trắng để sản xuất tấm lợp. Nhưng để hạn chế ảnh hưởng, Bộ Xây dựng đã yêu cầu các nhà máy phải hoàn thiện công nghệ, kiểm soát khí thải, nước thải, chất thải rắn.

{keywords}

Tấm lợp fibro xi măng được sử dụng khá phổ biến ở các vùng nông thôn, miền núi Việt Nam.

Chính phủ Việt Nam hiện đã quy định rất nghiêm ngặt về quản lý sử dụng amiang trắng với quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp vật liệu xây dựng đến năm 2020 tầm nhìn 2030 xác định tới năm 2015 tất cả dây chuyền sản xuất tấm lợp xi măng đều phải đầu tư đồng bộ các thiết bị công nghệ với khả năng tự động hoá các khâu xé bao, nghiền, định lượng sợi. Tất cả các cơ sở sản xuất tấm lợp xi măng sợi phải có hệ thống xử lý nước thải, quản lý và tái sử dụng chất thải rắn, nước thải trong quá trình sản xuất, đảm bảo yêu cầu môi trường, không đầu tư mới hoặc đầu tư mở rộng các cơ sở có sử dụng amiang trắng và thực hiện chuyển đổi dần việc sử dụng các loại sợi thay thế sợi amiang trắng.

Trước ý kiến cho rằng, khó có thể kiểm soát được tác hại của amiang. Hằng ngày hằng giờ kể cả công nhân sản xuất và người dân sử dụng tấm lợp fibro xi măng vẫn đang bị nhiễm độc. Người dân hứng nước mưa từ tấm lợp fibro xi măng thì nước mưa cũng có thể bị nhiễm độc. Ngoài ra, khi phá dỡ công trình nhà dân lợp fibro xi măng thì bụi amiăng cũng xâm nhập vào phổi dẫn đến ung thư. TS Võ Quang Diệm Phó chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội tấm lợp Việt Nam cho biết, trong quá khứ, việc sử dụng sợi amiang không đúng cách như phun, xịt gây phát tán bụi trong không khí cùng với điều kiện làm việc tồi tệ là nguyên nhân gây ra các bệnh về phổi cho công nhân. Những bệnh nhân mắc bệnh bụi phổi được phát hiện ngày hôm nay chính là kết quả của việc tiếp xúc với amiang xanh và nâu từ 20 - 40 năm trước.

Hiện nay, việc sản xuất tấm lợp fibrô ximăng và ống nước fibrô ximăng chỉ chứa một lượng rất nhỏ sợi amiang trắng (từ 8 – 10%); trong đó tỷ lệ các loại vật liệu thô khác được sử dụng là ximăng 55%, tro bụi than thiên nhiên là 35%. Các sợi chrysotile (amiang trắng) được gắn kết rất chặt chẽ với hạt ximăng trong suốt quá trình sản xuất nên khó có thể bị phân tán ra môi trường bên ngoài.

Hơn nữa, các nhà máy hiện nay đều sử dụng công nghệ ướt và khép kín nên hạn chế tối đa việc phát tán bụi ra ngoài môi trường. Do đó, các rủi ro về về sức khỏe cộng đồng và môi trường cũng được giảm thiểu.

“Các công ty vi phạm quy trình sản xuất hay gây ảnh hưởng môi trường, hiệp hội sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng kiên quyết xử lí, nặng nhất là yêu cầu đóng cửa nhà máy dừng sản xuất. Chúng tôi đề nghị các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương phải nhanh chóng vào cuộc, làm rõ nguyên nhân gây bệnh ung thư để ổn định cuộc sống, bảo vệ sức khỏe cho người dân và hoạt động của nhà máy” – ông Diêm nêu kiến nghị.

Trong khi đó, tại Hội nghị do Bộ Xây dựng cùng Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức vào cuối năm 2014, xung quanh việc amiăng trắng có khả năng gây ung thư không Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu Huyền – Chuyên viên Cục Quản lý Mô trường Y tế (Bộ y tế) lại cho rằng, tất cả các loại amiăng đều gây ung thư ở người, không có bằng chứng nào về ngưỡng cho tác động gây ung thư của amiăng kể cả amiăng trắng. Do đó, cách thức hiệu quả nhất để loại trừ các bệnh liên quan đến amiăng là ngừng sử dụng tất cả các loại amiăng

Từ năm 1998, Việt Nam đã cấm sử dụng amiang nâu và xanh dưới mọi hình thức, đối với việc sử dụng amiang trắng cơ quan quản lý nhà nước xác định cần tiếp tục thực hiện các nghiên cứu khoa học về amiang trắng, xây dựng chương trình sản xuất và sử dụng an toàn và có kiểm soát tấm lợp có chứa amiang trắng. Việc cấm hay không cấm sử dụng amiang trắng ở Việt Nam vẫn tiếp tục được đưa ra nghiên cứu lấy ý kiến.

Theo thống kê, trên toàn quốc có 39 nhà máy sản xuất tấm lợp amiăng xi măng, năng lực sản xuất đạt khoảng 106 triệu m2/năm và tạo công ăn việc làm cho trên 5.000 lao động. Hầu hết các nhà máy đều chạy hết công suất và không có hàng tồn kho do nhu cầu sử dụng của người dân rất lớn.

Amiang là tên thương mại chung của các loại sợi khoáng gồm nhóm sợi amphibole và nhóm serpentine. Nhóm sợi amphibole bao gồm amiang xanh và nâu – đã bị cấm sử dụng hoàn toàn trên thế giới. Nhóm sợi serpentine (amiang trắng) vẫn được sử dụng trên 149 quốc gia trên thế giới như Mỹ, Canada, Liên bang Nga và các nước Mexico, Brazil, Ukraine, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Việt Nam... Hiện có 3 quốc gia Nga, Trung Quốc và Brazil là những nước sản xuất amiang lớn nhất thế giới.

Hồng Khanh