Mùa đông, dọc phố bán đầy những ngô, dẻ, khoai lang nướng. Mà bỗng dưng tôi lại thèm cái tinh bột bùi bùi ngòn ngọt của ấu gai - món ăn vặt quê mùa ngày bé.

Tháng 3 âm, tiết trời ấm áp, các làng bắt đầu thả ấu. Mẹ bảo, ấu là loại cây rất lành và dễ tính hơn cả lúa khoai. Những khoảnh ruộng lầy không cấy được lúa hay mấy thước mặt ao đầu ngõ là đủ để cấy ấu rồi. Sau gần hai tháng ngâm mình trong bùn đen, ấu giống cựa mình, bén rễ mọc thành cây trên mặt nước. Ấu không mọc quá sâu vào lòng bùn mà chỉ nổi bồng bềnh trên mặt ruộng mỗi khi nước đầy. Lá ấu kết chùm mỏng mảnh, nhỏ hơn lá gan trâu. Hoa trưởng thành trổ ra từ cuống nhỏ tí xíu, trắng tinh.

{keywords} 

Vì cấy ấu lửng lơ trên mặt nước nên mỗi buổi trưa ra đồng câu cá rô, chúng tôi lại có cơ hội xem ấu ra củ có nhiều không. Mỗi gốc ấu ra được năm đến bảy củ, củ ấu nhỏ trông rất xinh, màu hồng hồng, lúc nhúc bám vào gốc. Dần dà, củ ấu căng ra, vỏ đen dần và hình hài cũng rõ. Có năm, mưa lũ tràn về cuốn hết cả cánh đồng. Bà con lại cặm cụi đi vớt ấu về trồng lại trên ruộng cũ.

Quê ngoại tôi người làng trồng ấu xen cùng luôn với đầm sen. Cuối hạ sang thu, hoa sen nở ngát trên mặt hồ, ấu cũng vừa "chín" đến độ, cứng vỏ rụng xuống bùn. Trẻ con có muốn lội ao sen trộm ngắt hoa thì giẫm phải gai ấu mà nhớ đời.

{keywords} 

Củ ấu già, đen thui có 2 mỏm nhọt hoắt cong lên như sừng trâu. Tôi còn giữ nguyên cái háo hức ngồi rình cùng mẹ với bá bên nồi ấu luộc. Vỏ ấu đen thui vậy mà nhân bên trong trắng ngần, vừa ngọt, lại vừa thơm. Cả lũ trẻ nít xúm xít cắn dập bụng ấu để tách củ làm đôi, bóp cho nhân nảy ra, miếng nào gan lì thì lấy luôn gai ấu khêu ruột. Ăn một rổ đẫy, no thay cơm, mồm miệng đứa nào cũng tèm lem nhọ.

{keywords} 

Củ ấu quê vẫn mùa mùa bén rễ nơi đồng đất. Chợ đông vui thêm khi có những hàng bán ấu đong bằng ống bơ luộc sẵn cho người vãn chợ. Ai nấy miệng cũng nhóp nhép thứ bột quê mùa nhem nhuốc trên tay nhưng ấm áp vào dạ. Bảo sao người ta cứ ca hoài câu hát "Thân em như củ ấu gai/Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen", âu cũng là nhắc khéo cái tình ẩn sâu giản dị của lòng người như trái ấu gai thơm thảo đó vậy.

(Theo Depplus.vn/MASK)