Theo một báo cáo năm 2017 của Facebook, cứ hỏi 5 người phụ nữ tại Việt Nam thì có tới 4 người mong muốn khởi nghiệp. Nếu chỉ cần một nửa trong số đó có cơ hội khởi nghiệp thành công thì Việt Nam sẽ có 1,1 triệu DN mới và 3,9 triệu việc làm đến năm 2021.

Báo cáo của VCCI năm 2015 cũng cho thấy, chỉ số khởi nghiệp của phụ nữ là 15,5% tại Việt Nam so với của nam giới là 11,6%. Còn theo báo cáo của Master Card công bố ngày 19/5/2018, Việt Nam thứ 6/57 quốc gia được khảo sát có phụ nữ tham gia điều hành DN lớn nhất thế giới.

Phụ nữ thường ‘đơn độc’ khi khởi nghiệp

Phụ nữ hiện chiếm gần 50% lực lượng lao động ở hầu hết các ngành nghề, lĩnh vực ở nước ta. Thực tế cho thấy, các DN và hộ gia đình do phụ nữ quản lý đã tạo ra giá trị của cải vật chất, nguồn thu nhập đáng kể cho đất nước, góp phần giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động, thực hiện tốt nghĩa vụ với Nhà nước, trách nhiệm cao với xã hội và cộng đồng.

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, khoảng 71% số phụ nữ đang làm việc ở Việt Nam là tự sản xuất, kinh doanh. Nông nghiệp và dịch vụ là những ngành sử dụng nhiều lao động nữ nhất. Những thập niên gần đây, tình trạng nữ giới hóa trong nông nghiệp diễn ra rõ nét, nhất là ở miền Bắc và phụ nữ đảm nhiệm phần lớn các công việc trong nhiều chuỗi giá trị nông nghiệp.

{keywords}
Chị Lê Thị Trinh (Chủ nhiệm tổ hợp tác Tân Hưng, Mỹ Tho) khởi nghiệp với nghề đan lục bình và tạo việc làm cho khoảng 800 chị em khác. Ảnh: Báo Mỹ Tho

Bởi vậy, là tiềm lực khởi nghiệp rất lớn, tuy nhiên lại đang bị bỏ ngỏ bởi những rào cản từ chủ quan và khách quan đem lại. 

Theo số liệu từ Hội liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam, hiện nay số doanh nghiệp (DN) do nữ làm chủ chủ yếu là DN có quy mô nhỏ và siêu nhỏ; khả năng tiếp cận các chương trình, chính sách hỗ trợ còn rất hạn chế. Ðể bắt đầu khởi nghiệp, ngoài việc vượt qua sự thiếu tự tin, tư tưởng an phận thủ thường, phụ nữ còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, bao gồm định kiến giới, hạn chế trong tiếp cận các nguồn lực và thị trường, kỹ năng quản trị DN.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Minh - Chủ tịch Hội đồng nữ doanh nhân Việt Nam (thuộc VCCI) cho biết: “Rào cản của phụ nữ chính là bởi họ là phụ nữ”.  Theo đó,  phụ nữ thường “đơn độc” trong khởi nghiệp. Về phía gia đình, không phải nữ doanh nhân nào khởi nghiệp cũng nhận được sự ủng hộ của người thân trong gia đình. Sự đơn độc thứ hai là doanh nhân nữ rất khó làm việc với đối tác nam bởi họ bị coi là người làm việc gia đình hơn là làm doanh nhân và ít nhận được sự tin tưởng. Trong các hội chợ dường như các nữ doanh nhân nữ nhận được ít đầu tư hơn nam giới và cơ hội tiếp cận tín dụng của họ cũng rất khó khăn.

Bên cạnh đó, phụ nữ cũng gặp rất nhiều khó khăn trong đào tạo, xuất phát từ định kiến xã hội kỳ vọng vào người phụ nữ là phải chăm sóc gia đình. Với quỹ thời gian 24h/ ngày như nam giới nhưng bên cạnh việc kinh doanh, phụ nữ làm nhiều việc không tên và tốn nhiều thời gian hơn nên không có thời gian để tham gia các khóa đào tạo. 

Hỗ trợ hiện thực hóa ý tưởng sáng tạo của phụ nữ

Ông Hoàng Quang Phòng - Phó chủ tịch VCCI cho rằng, để tạo điều kiện cho phụ nữ khởi nghiệp thành công, các chính phủ, tổ chức cần nhận thức được rào cản hạn chế của phụ nữ tham gia khởi nghiệp và phát triển để có chính sách phù hợp cải thiện hiệu quả các khó khăn.

Hội LHPN Việt Nam cũng cho rằng: Việc ban hành các chính sách, cơ chế để hỗ trợ phụ nữ khởi sự và phát triển DN là nhu cầu cấp thiết trong thời gian tới. Mặt khác, việc hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp phải được thực hiện đồng bộ trong từng hoạt động, giải pháp nhằm thúc đẩy kinh tế hộ, kinh tế hợp tác, DN cùng nhau phát triển thông qua chuỗi giá trị sản phẩm.

Việt Nam là một trong những quốc gia phê chuẩn Công ước CEDAW về bình đẳng giới 1979 đầu tiên vào năm 1982 và cũng có Luật Bình đẳng giới rất tiến bộ. Gần đây nhất, Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa đã được thông qua trong đó có những điểm nhấn hỗ trợ cho phụ nữ. Việt Nam cũng có nhiều chính sách hỗ trợ cho phụ nữ như Đề án 844 hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo đến năm 2025; Đề án 939 hỗ trợ khởi nghiệp giai đoạn 2010-2020; Đề án Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017-2025.

Theo các chuyên gia, sáng tạo và kết nối là hai yếu tố được coi là quan trọng hàng đầu đối với các nữ doanh nhân khởi nghiệp. Bên cạnh đó, việc học tập kinh nghiệm các mô hình đã thành công, sẵn sàng dấn thân, không ngại khó, ngại khổ, tích cực học hỏi, tự tin, quyết đoán, thật sự đam mê… sẽ là chìa khóa để chị em đi đến thành công.

D. Minh - Bích Thủy - Lan Hương - Văn Minh (tổng hợp)