- Không chỉ nổi tiếng với nghề rèn, hai bản Phia Chang, Đỏ Cọ (Xã Phúc Sen, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) tuyệt đẹp ở từng ngõ xóm với những hàng rào đá, những vật dụng bằng đá, đặc biệt mỗi cây xanh được bảo vệ cũng bởi một hàng rào đá.

Không chỉ ruộng nương, vườn tược, nhà cửa... được bảo vệ bởi những hàng đá tự nhiên xếp cao từ 40 cm đến hàng mét mà cả những hàng cây xanh nơi chăn thả gia súc cũng được xếp đá bao quanh gốc tránh sự phá phách của trâu, bò, ngựa...

Điểm đặc biệt những hàng đá đều được xếp chồng lên nhau một cách khéo léo mà không cần bất kỳ chất kết dính nào. Theo bà Hoàng Thị Uyên (76 tuổi), người dân của bản cho biết thói quen dùng đá làm các vật dụng, hàng rào có từ thời nào không rõ, nhưng từ khi bà về làm dâu ở bản đã thấy rồi.

Từng cây xanh trong những hàng cây ở bãi chăn thả gia súc của bản đều được bà con người Nùng An nơi đây xếp những hàng đá bao quanh, tránh cho trâu, bò, ngựa phá phách. Những vòng tròn đá dưới bóng mát cây xanh lại là nơi ngả lưng của dân bản mỗi buổi chăn trâu, ngựa. 

{keywords}

{keywords}
Đường vào Phia Chang, Đỏ Cọ tuyệt đẹp với hai hàng đá xếp thật khéo nhằm bảo vệ rau màu khỏi sự phá phách của gia súc.

{keywords}
Điểm đặc biệt là những viên đá được xếp lên nhau mà không cần bất cứ chất kết dính nào nhưng không hề dễ rơi.
{keywords}
Từng con ngõ, mỗi vườn nhà của người dân Phia Chang, Đỏ Cọ đều hiện hữu những hàng rào đá xếp.
{keywords}
Cùng với Pắc Rằng, Phia Chang, Đỏ Cọ là những làng nghề rèn cổ nổi tiếng khắp vùng Đông Bắc Việt Nam. Những lò rèn, chậu chứa nước để tôi dao kéo đều làm từ đá tự nhiên, bền bỉ hết đời này sang đời khác.
{keywords}
Hàng rào, trụ cổng bằng đá trước một ngôi nhà trong bản.
{keywords}
Mỗi nhà đều có một âu nước rửa chân được chế tác từ nguyên khối đá đặt dưới chân cầu thang  nhà sàn.
{keywords}
Chiếc cối đá từ những đời trước để lại đến nay không còn được dùng do quá cồng kềnh.
{keywords}
Ngôi nhà xây bằng đá nay bỏ không tại bản Phia Chang.
{keywords}
Những ngôi mộ cũng xếp đá bảo vệ đơn giản mà đẹp.
{keywords}
Hàng cây xanh nơi bãi chăn thả chung của xã Phúc Sen được bảo vệ bởi những hàng rào xếp bằng đá.
{keywords}
Không thiếu một gốc cây nào trên bãi chăn thả không được người dân xếp đá bảo vệ khỏi sự phá phách của đàn gia súc.
{keywords}
Vòng đá xếp dưới những gốc cây cũng là nơi ngả lưng, tránh nắng của người dân khi chăn thả giá súc, sau buổi làm ruộng nương.

Lê Anh Dũng