- Có mùi mắm ruốc và mặn lè lưỡi, mắm khô đang được nhiều người săn lùng. Chỉ cần bỏ một viên vào bát, pha một chút nước nóng, dù xa quê tới nửa vòng trái đất vẫn được nếm món mắm đặc trưng Việt Nam.

Trên facebook cá nhân, anh Tonny Nguyễn, một Việt kiều, chia sẻ: “Tôi ở Mỹ, sắp mở nhà hàng bán món ăn Việt Nam muốn mua số lượng lớn các gia vị nấu bún, phở,... Đặc biệt, các bạn biết địa chỉ nào ở Sài Gòn bán nước mắm khô loại ngon, xin cảm ơn”.

Không chỉ Việt kiều mê mẩn, dân phượt cũng muốn sở hữu món mắm này. Do di chuyển nhiều ngày, đường đi khó khăn nên họ mong rằng, mang mắm khô “nhẹ nhàng, không bị dính mùi mà vẫn có món mắm để ăn”.

Phan Thành, dân phượt tận cao nguyên Mông Cổ, chia sẻ: “Nhiều khi mình đi du lịch, không có mắm, không có ớt, chỉ có muối ăn rất nhạt vị. Nhóm mình 15 người, trước khi đi phải chuẩn bị 2 hộp mắm khô mới đủ cho cả đoàn. Trên đất khách quê người mà vẫn được thưởng thức hương vị quê hương mới thú vị. Mắm là quốc hồn, quốc túy mà”.

Theo nhiều chuyên gia về ẩm thực, trước đây, ở miền Bắc có một số cơ sở sản xuất nước mắm cô đặc để phục vụ cho quân và dân trong thời chiến. Năm 1980, khoa Chế biến trường Đại học Thủy sản đã triển khai nghiên cứu cô đặc nước mắm và đã thành công bước đầu trong việc giải quyết hai vấn đề, đó là giảm tới mức tối đa sự hư hao của các chất dinh dưỡng và hương vị trong quá trình cô đặc đồng thời nghiên cứu, phục hồi lại hương vị của nước mắm.

Năm 1981, tại Rạch Giá - Kiên Giang đã bước đầu thành công trong việc cô đặc nước mắm bằng phương pháp cô đặc sơ bộ rồi sau đó lấy ly tâm. Cuối năm 1981, một số cơ sở bước đầu sản xuất thử nước mắm cô đặc dạng kem, dạng bột. Xí nghiệp sản xuất nước mắm Liên Thành ở TP.HCM đã sản xuất thử nước mắm viên loại nhỏ.

Hiện nay, nước mắm viên vẫn là một mặt hàng tương đối hiếm. Anh Hùng - chủ một cơ sở sản xuất mặt hàng này ở Thanh Hóa, cho biết: Mắm khô, hay còn gọi là mắm viên, mắm kem, mới được sản xuất lại gần đây. Với hộp 10 viên loại 50 ml/gói, công ty đang bán buôn với giá 30.000 đồng/hộp. Bán lẻ là 40.000 đồng/hộp.

Tuy nhiên, anh Hùng nhận xét, chất lượng và hương vị của loại mắm kem không thể so sánh được với các loại mắm nước cao cấp. Hiện, mặt hàng này mới được tiêu thụ trong tỉnh và một số tỉnh phía Bắc.

Vì những hạn chế về màu, mùi nên hiện nay, những sản phẩm nước mắm viên và bột hầu như không được sử dụng và sản xuất. Tuy nhiên, nhiều công ty chế biến, xuất khẩu nước mắm cho biết, do nhu cầu của một số khách hàng như Việt kiều, dân du lịch,... nên thời gian tới sẽ tiếp tục nghiên cứu để khắc phục những hạn chế của loại mắm này.

Yên Ba