5% bệnh nhân ĐTĐ bị cắt cụt chân
Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) đang gia tăng một cách nhanh chóng. Theo số liệu của BV Nội tiết Trung ương năm 2008, tại Việt Nam có khoảng 4,5 triệu người mắc bệnh. Mặc dù đã có rất nhiều tiến bộ trong phương pháp điều trị nhưng người ĐTĐ vẫn có nhiều biến chứng nguy hiểm làm tăng tỉ lệ tử vong và tàn phế nhiều hơn gấp 2-4 lần so với người bình thường.
Biến chứng cắt cụt chân khiến người ĐTĐ sợ nhất, ước tính có hơn 5% các bệnh nhân ĐTĐ bị cắt cụt ngón chân, bàn chân, hoặc cẳng chân, cứ mỗi 30 giây trên thế giới lại có một người bệnh ĐTĐ bị cắt cụt chân.
Để tránh biến chứng, người bệnh ĐTĐ cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng hợp lý, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ... |
Các thống kê cho thấy có khoảng 5 – 15% bệnh nhân ĐTĐ sẽ phải phẫu thuật cắt cụt chân tại một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Hơn 50% phẫu thuật cắt cụt chân do các nguyên nhân không phải chấn thương được thực hiện trên các bệnh ĐTĐ.
Biến chứng này làm bệnh nhân mất khả năng lao động, gây tàn phế, làm
giảm chất lượng cuộc sống, giảm tuổi thọ… Khoảng 50% các bệnh nhân ĐTĐ bị cắt
cụt chi sẽ chết trong khoảng 2 năm do các nguyên nhân liên quan đến bệnh lí mạch
máu.
Biến chứng cắt cụt chân
Phần lớn các trường hợp cắt cụt chân thường khởi đầu bằng loét bàn chân,đây
là một biến chứng mãn tính thường gặp của bệnh ĐTĐ.
Hầu hết các trường hợp phải cắt cụt chân do tổn thương loét bàn chân gặp ở
các bệnh nhân đến khám muộn khi đã có hoại tử hoặc đã bị tổn thương xương bàn
chân, chính vì vậy để giảm số lượng bệnh nhân phải cắt cụt chân, việc phát hiện
sớm các tổn thương loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường đóng vai trò hết sức
quan trọng.
Cho tới nay người ta thấy rằng các tổn thương bàn chân ở bệnh ĐTĐ là hậu quả của
nhiều nguyên nhân phối hợp như:
Bệnh thần kinh ngoại vi do ĐTĐ: là biến chứng hàng đầu gây cắt cụt chân, là nguyên nhân của 90% các trường hợp loét bàn chân, tăng gấp 7 lần so với người bình thường.
Đường huyết tăng cao làm hủy hoại lớp áo ngoài của các dây thần kinh, là nơi tiếp nhận cảm giác, điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ không thể cảm nhận được chân đã bị tổn thương, không cảm thấy đau, nóng hay lạnh ở bàn chân và cẳng chân của mình. Bạn có thể giẫm lên 1 cái đinh hay 1 hòn sỏi hoặc bị bỏng mà không hề biết. Đó là hiện tượng “mất cảm giác bảo vệ”, chỉ 1 vết thương dù rất nhỏ cũng có thể bị loét rộng ra và gây hoại tử.
Các biểu hiện sớm thường gặp của bệnh này là cảm giác lạnh, ngứa, tê, hay như
kiến bò, đôi khi là cảm giác khó chịu, nóng ran ở hai bàn chân.
Bệnh mạch máu ngoại vi:
các bệnh nhân ĐTĐ dễ bị xơ vữa động mạch làm các
mạch máu bị hẹp hay tắc dẫn đến giảm dòng máu tới chân. Việc thiếu máu nuôi làm
cho da của chân trở nên khô, nứt nẻ, dễ bị loét và nhiễm trùng.
Các biểu hiện của bệnh lí này thường khó nhận biết. Bệnh nhân có thể có da
bàn chân nhợt nhạt hay có màu tím xanh, teo cơ bắp chân và bàn chân. Đôi khi
bệnh nhân cũng có biểu hiện “đau cách hồi” - đau ở bắp chân và bàn chân, cảm
giác bàn chân bị bó chặt lại làm bệnh nhân phải ngừng lại nghỉ không đi tiếp
được,lúc đầu đau ít sau đau nhiều hơn và cần thời gian nghỉ lâu hơn.
Nhiễm trùng:
các bệnh nhân ĐTĐ dễ bị nhiễm trùng hơn người bình thường do
đường máu tăng cao và tuần hoàn máu tới chân kém làm cho các phản ứng bảo vệ
chống nhiễm trùng diễn ra chậm hơn và kém hiệu quả hơn.
Phòng bệnh với chế độ dinh dưỡng hợp lý
Để tránh được nguy cơ cắt cụt chân thì yêu cầu quan trọng nhất là việc kiểm soát
tốt đường huyết bằng cách tuân thủ chế độ dinh dưỡng như biết cách lựa chọn các
thực phẩm phù hợp và dùng thuốc theo đúng sự chỉ dẫn của bác sĩ, tái khám đều
đặn để phát hiện và điều trị sớm các tổn thương bàn chân.
Một biện pháp đơn giản là hãy lựa chọn những thực phẩm dành riêng cho người ĐTĐ
do những nhà sản xuất có uy tín nghiên cứu và sản xuất là an toàn nhất.
Diabetcare là một sự lựa chọn hoàn hảo vì trong thành phần có chứa hệ bột đường
hấp thu chậm giúp ổn định đường huyết, hệ chất béo không no MUFA, PUFA tốt cho
tim mạch, hệ chất xơ giúp làm chậm hấp thu đường vào má, đặc biệt là Diabetcare
đã được kiểm nghiệm lâm sàng bởi TTDD cho chỉ số đường huyết (GI=31,5) rất tốt
cho người đái tháo đường.
Bên cạnh đó cần thực hiện nghiêm chỉnh các biện pháp bảo vệ bàn chân tránh bị
chấn thương: rửa chân hàng ngày bằng nước ấm, lau khô nhẹ bằng vải mềm đặc biệt
là giữa các kẽ ngón chân, không đi chân đất, đi dép thường xuyên kể cả trong nhà…
Tốt nhất nên chọn giày dép vừa với chân để tránh các nốt phồng do quá chật, tránh đi giày mũi hẹp đế cao, cắt móng chân cẩn thận, kiểm tra bàn chân hàng ngày, để ý các vết thương hay vết màu sắc da bất thường, bỏ thuốc lá…
Bác sĩ Nguyễn Quang Dũng
(Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TPHCM)