Mâu thuẫn giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ cùng cuộc đấu khẩu giữa ban lãnh đạo hai nước đang trở thành ‘món ăn hấp dẫn’ đối với truyền thông Ankara.

Trong khi những tờ báo thân chính phủ ra sức ca ngợi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã “hủy hoại uy quyền” của nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin, thì các hãng tin đối lập lại liên tục bày tỏ sự lo lắng trước đòn trả đũa của Moscow nhằm vào Ankara, cho rằng Ankara đang “lấy trứng chọi đá”.

Ra sức “dìm hàng” Putin

Những ý kiến ủng hộ hành động bắn hạ chiếc máy bay chiến đấu Nga của Thổ Nhĩ Kỳ được thể hiện rõ nét trên các báo thân chính phủ. Những tờ báo này cho rằng, hành động đáp trả của Thổ Nhĩ Kỳ về mặt chủ quyền biên giới quốc gia là “tương xứng”.

Tờ Haberturk đăng bài với tựa đề “Hết nhẫn nhịn”, trong đó nhấn mạnh đây không phải lần đầu phía Nga xâm phạm biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Trong các tranh chấp về mặt ngôn luận với Moscow, Ankara vẫn khẳng định hành động bắn hạ của không quân nước này là vì chiếc Su-24 đã xâm phạm không phận.

{keywords}
Hai nhà lãnh đạo Nga - Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: RT)

Phản ứng cùng chiều với Haberturk, báo Aksam cho rằng, Nga đang “thử thách sự kiên nhẫn” của Thổ Nhĩ Kỳ. Các tờ Gunes, Yeni Safak và Posta còn nhấn mạnh thêm, Thổ Nhĩ Kỳ có quyền bắn hạ máy bay Nga, vì các oanh tạc cơ của Nga đã nhiều lần bay vào không phận Thổ, và Chính phủ Nga đã nhận được cảnh báo về hậu quả.

Tờ Yeni Safak điểm lại vụ Syria bắn rơi chiếc F-4 của Thổ Nhĩ Kỳ hồi năm 2012. “Phi cơ này không vũ trang, hệ thống cho phép nhận biết đang bật. Thế mà nó bị bắn hạ mà không hề được cảnh báo trước”. Chính sau sự kiện này, Thổ Nhĩ Kỳ đã thay đổi quan điểm của mình về các hoạt động không lực tại vùng biên giới.

“Bất kỳ yếu tố quân sự nào tiến đến gần biên giới từ phía Syria đều được nhìn nhận là mối đe dọa và nhằm mục đích chiến tranh”, báo trên viết. Sau vụ chiếc F-4, Thổ Nhĩ Kỳ đã nghiêm khắc và không khoan nhượng thực thi các nguyên tắc áp dụng vũ lực, “có thể tóm tắt trong phương châm sau: Bắn không cảnh cáo”.

Trên cơ sở này, Yeni Safak cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đã hành động đúng, vì nếu làm khác đi, nước này sẽ mất mặt: “Nói lời phải giữ lấy lời, kẻo sẽ không ai coi anh là nghiêm chỉnh”.

Đáng chú ý hơn, bài báo trên tờ Yeni Safak đưa kết luận rằng, “không thể nói rằng khả năng xảy ra chiến tranh hoặc trừng phạt là không có. Nhưng nếu nói Nga là nước lớn và có bề dày lịch sử, thì Thổ Nhĩ Kỳ cũng là nước lớn, với lịch sử có bề dày không hề kém”.

Không chỉ ủng hộ hành động bắn hạ máy bay Nga, nhiều tờ báo còn đăng bài viết của những bình luận viên nổi tiếng cho rằng, vụ việc này cho thấy sự trưởng thành tột bậc của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc xử lý mối quan hệ với các quốc gia khác, mà ở đây là Nga.

Bình luận viên Yıldıray Ogur cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đã trưởng thành đến mức không thể tin được về mặt ngoại thương, “lần đầu tiên kể từ Chiến tranh Lạnh”, hay “Thổ Nhĩ Kỳ đang đi trên con đường của chính mình… đang xây dựng và bảo vệ vị thế của mình”.

Orgur cũng không quên dùng những mỹ từ để ca ngợi Tổng thống và Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời khẳng định “không thể đe dọa người dân Thổ Nhĩ Kỳ rằng, van đường dẫn hơi đốt Nga vào nước này sẽ bị đóng”.

Trên tờ Aksam, bình luận viên Kurultaz Taiz còn đánh giá, kết quả cụ thể của vụ việc này là Tổng thống Tayyip Erdogan đã “hủy hoại quyền uy” của một nhà lãnh đạo tầm cỡ thế giới như Tổng thống Vladimir Putin.

Vừa lo Nga cho ăn quả đắng

Khác với cách nhìn nhận sự việc của các tờ báo thân chính phủ, truyền thông đối lập ở Thổ Nhĩ Kỳ lại tỏ ra thận trọng khi đưa ra những đánh giá về các hệ lụy sẽ xảy đến với nước này sau những tranh chấp với nước Nga.

Trang nhất tờ Cumhuriyet chạy dòng tít lớn cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đang ở bên “miệng hố chiến tranh”. Cumhuriyet chỉ ra quan hệ Nga – Thổ xấu đi sẽ đưa lại những gì, kể cả trên nền dự báo một mùa đông lạnh lẽo của các nhà khí tượng học. Báo Yurt chạy tít: “Quả tên lửa trị giá 35 tỉ USD”.

Tờ Evrensel viết, “mặc dù các báo thân chính quyền xem việc bắn hạ chiếc phi cơ Nga là một thắng lợi, nhưng thực ra việc này đã làm suy yếu vị thế của Thổ Nhĩ Kỳ trong khu vực. Căng thẳng (với Nga) chỉ đem lại cái lợi ích cho Mỹ và NATO mà thôi”.

Báo Bugün cũng lên trang với bài xã luận chủ hòa, và nhan đề tiếng Nga và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: “Nga và Thổ Nhĩ Kỳ là bè bạn, là láng giềng”.

Tờ Aydınlık dẫn lời cựu Chủ tịch Hội doanh nhân Thổ Nhĩ Kỳ tại Nga Ali İhsan Ahiskali nhận định, “vụ việc vừa xảy ra bị người dân Nga coi như hành vi chống chính họ. Đang chớm xu thế bài hàng Thổ, các hãng Thổ Nhĩ Kỳ (ở Nga) hoang mang”.

Cũng trên tờ Aydınlık, lãnh đạo của đảng Vatan – ông Doğu Perinçek viết rằng, “nguyên tắc tác chiến không nên áp dụng để đánh bạn”. Ông Perinçek đã lên tiếng kêu gọi đối thoại một cách xây dựng với Nga.

Báo mạng theo quan điểm độc lập T-24 cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc nặng nề vào Nga, cụ thể 55% khí đốt tự nhiên, 16% sản phẩm dầu hỏa, 30% than là được nhập khẩu từ Nga. Theo T-24, “sự phụ thuộc lớn đến mức việc ngắt quãng (cung cấp) sẽ dẫn tới sụp đổ về năng lượng”.

Bình luận viên Lale Kemal cho rằng, “đây là một cuộc phiêu lưu đầy mạo hiểm”. Theo ông, bối cảnh xung quanh chiếc Su-24 còn nguy hiểm hơn, vì lãnh đạo Nga và Thổ Nhĩ Kỳ “đều nổi tiếng về việc có khả năng ra quyết định bất chấp hậu quả”.

Kemal bình luận, chính quyền Ankara chưa nhìn xa trông rộng. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ muốn giải quyết các vấn đề nội bộ bằng việc “làm nóng” vấn đề IS, nhưng “ông ta không đạt được gì”, Kemal nhận định.

“Cuộc khủng hoảng xuất phát từ vụ bắn hạ máy bay Nga sẽ (chỉ) trói tay Ankara về mặt ngoại giao, nhưng nếu đất nước lâm vào kiệt quệ năng lượng, thì nguy hại đang chờ mỗi công dân (Thổ Nhĩ Kỳ)”, bình luận viên Yalcin Dolgan của tờ Hurriyet nhận định.

Dolgan cho rằng, vì phần lớn du khách tới nước này là từ Nga, trước mắt Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thất thu khoảng 2 tỷ USD/ năm từ thị trường du lịch, và trong tương lai con số này sẽ tăng gấp hai lần.

“Ankara dĩ nhiên phải biết Nga đang tác chiến loại hình chiến tranh lai ghép, nhưng vẫn cứ bắn hạ máy bay Nga, và rơi thẳng vào miệng vực của cuộc chiến tranh này. Chính quyền không có tầm nhìn xa, và không theo dõi kỹ lưỡng tình hình chính trị nước ngoài. Những quân chủ bài đang thuộc về Nga”, Dolgan viết.

“Mùa đông này rồi sẽ ra sao? Chính quyền định khắc phục thâm thủng về năng lượng thế nảo? Chính quyền định trả lời ra sao trước cáo buộc chính trị nặng nề, kiểu như bị dán nhãn là tòng phạm với khủng bố?”

“Thật là ngây thơ khi trông chờ rằng khủng hoảng chính trị và kinh tế chỉ gắn với (phản ứng của) Nga mà thôi. Ankara sẽ còn phải tiếc nuối là đã khoác lên cổ mình một gánh nặng như thế”, bình luận viên của tờ Hurriyet kết luận.

Và gà nhà đá nhau

Mâu thuẫn giữa Nga – Thổ cũng là đề tài để các báo ở Ankara đả kích lẫn nhau. Tờ Sabah đưa tin về các hoạt động phản đối xảy ra trước sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ ở Moscow, mô tả tình hình là “một cái tát vào mặt các báo đối lập” ở Ankara.

Lê Đỗ Huy (Tổng hợp)