- Làm thế nào được cả thép và cả? Mời bạn đọc cũng tham gia trực tuyến tại Góc nhìn thẳng với ông Hoàng Dương Tùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường và GS Mai Trọng Nhuận, đại diện nhóm các nhà khoa học nghiên cứu về hiện trạng biển miền Trung sau sự cố ô nhiễm bởi Formosa xả thải.

Bạn đọc có thể gửi câu hỏi về email chương trình: gocnhinthang@vietnamnet.vn hoặc gửi câu hỏi qua Fanpage Vietnamnet https://www.facebook.com/vietnamnet.vn

Sự cố cá chết, ô nhiễm biển miền Trung do nhà máy thép Formosa xả thải chất độc ra môi trường đã và đang dần được khắc phục. Sau 4 tháng nghiên cứu, khảo sát và đánh giá, Bộ TN&MT mới đây đã tổ chức hội thảo công bố những thông tin chuyển biến khá tích cực. Độc tố đã giảm, nước biển đã đủ sạch để tắm, cá nhỏ đã xuất hiện, rong rêu đáy biển đã bắt đầu mọc.

Tuy nhiên, vẫn còn đó nhiều câu hỏi bỏ ngỏ: "Một số độc tố đã giảm là giảm như thế nào? Cá đã ăn được chưa, nước biển đã an toàn chưa để nuôi trồng hải sản? Bao giờ sinh thái biển mới thực sự hồi sinh, bao giờ du lịch biển mới tăng trở lại và đời sống ngư dân mới trở lại bình thường?"

Và câu hỏi quan trọng hơn sau sự cố ô nhiễm nghiêm trọng này là: Làm thế nào để chúng ta được cả thép và cá? Thủ tướng đã nói, không đánh đổi môi trường vì lợi ích trước mắt.

Sau đây, mời quý vị và các bạn cùng theo dõi buổi bàn tròn trực tuyến về chủ đề này:

Vị khách mời thứ nhất: Ông Hoàng Dương Tùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường.

Vị khách mời thứ hai: GS Mai Trọng Nhuận, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, đại diện nhóm các nhà khoa học nghiên cứu về hiện trạng biển miền Trung.

Xem video phần 1 cuộc trò chuyện:

Xem video phần 2 cuộc trò chuyện:

Nhà báo Phạm Huyền: Thưa ông, với những kết quả đã công bố tại hội thảo về đánh giá hiện trạng môi trường biển miền Trung vừa qua, theo các ông, môi trường biển miền Trung hiện nay còn những vấn đề gì đáng lo ngại và đặt ra nhiều thách thức phải giải quyết?

GS Mai Trọng Nhuận: Kết quả nghiên cứu cho thấy, chất lượng nước biển và miền Trung nằm trong giới hạn cho phép, đạt yêu cầu về bãi tắm và thể thao dưới nước cũng như nuôi trồng thủy hải sản. Vùng biển này vẫn còn khả năng tàng trữ, lưu giữ những độc tố.

Hệ sinh thái biển miền Trung đã bắt đầu hồi phục nhưng còn nhiều rủi ro nếu như kiểm soát không tốt cả nguồn thải và cả việc đánh bắt, sử dụng nguồn tài nguyên biển.

Trả lời cho câu hỏi bao giờ nước biển mới trở lại như trước đây thì đó là công việc cần phải được điều tra, đánh giá và dự báo một cách định lượng.

{keywords}

Ông Hoàng Dương Tùng. Ảnh: Quyết Thắng

Nhà báo Phạm Huyền:  Tôi nhớ cách đây 2 tháng, nhiều chuyên gia và nhà khoa học lên tiếng nói rằng, phải 50 năm trở lên, môi trường sinh thái biển miền Trung mới có thể trở lại hiện trang trước khi có sự cố xả thải gây ô nhiễm của Formosa. Thế nhưng tại hội thảo vừa qua, kết quả công bố cho thấy đã có cá nhỏ xuất hiện, người dân đã tắm được. Vậy chúng ta cần hiểu mức độ an toàn, mức độ sạch ở vùng biển này như thế nào?

GS Mai Trọng Nhuận: Môi trường biển đang hồi phục, chứ chưa phải phục hồi hoàn toàn. Quá trình phục hồi còn tùy thuộc và các dạng san hô, tùy thuộc vào mức độ bị tác động của chất thải. Bởi có những nơi bị hủy diệt tới 90% và bị những mảng bám của độc tố lớn thì những chỗ đó cần phải có thời gian rất dài mới có thể phục hồi hoàn toàn được. Nhưng những chỗ bị tác động ít hơn thì nó lại có thể phục hồi nhanh hơn.

Thông tin dữ liệu của của Bộ Tài nguyên và Môi trường là cực kỳ quan trọng, là dữ liệu nền cho việc đánh giá chu trình hay mức độ tích lũy độc tố theo chuỗi thức ăn để chúng ta có thể đánh giá dự báo độc tố tích lũy thế nào và đến bao giờ chúng ta mới có thể ăn được. Trên cơ sở đó chúng ta mới có thể đánh giá được sự an toàn đối với từng loại sinh vật. Nhưng tôi xin khẳng định, kết quả nghiên của Bộ Tài nguyên và Môi trường là tin cậy cho việc tắm biển an toàn, hoạt động thể thao ở dưới nước là an toàn. Bản thân những nhà khoa học họ đã tắm biển, hôm nay vẫn trở về bình thường thì đó là dấu hiệu để chúng ta có thể khẳng định rằng là an toàn về khía cạnh tắm biển và thể thao dưới nước.

Ông Hoàng Dương Tùng: Cách làm của chúng ta đã tuân thủ các phương pháp luận, quy chuẩn và tham khảo cách làm của các nước khác nên sau 4 tháng nghiên cứu đối với hàng ngàn mẫu, trầm tích, kết quả chúng ta mới thu được là đáng tin cậy.

 {keywords}
GS Mai Trọng Nhuận. Ảnh: Quyết Thắng

Nhà báo Phạm Huyền: Thưa ông, vòng đời của các sinh vật biển mất bao lâu để được như trước kia?

Ông Hoàng Dương Tùng: Theo các nhà khoa học, mỗi năm rạn san hô trung bình phát triển thêm 2 - 3cm. Theo tôi, chúng ta sẽ mất thời gian khá dài để các rạn san hô có thể phát triển tới chiều dài 30- 40cm như trước đây. GS Nhuận đã thông báo một tin vui là các rạn san hô đã bắt đầu có dấu hiệu khôi phục, có mầm sống, san hô bắt đầu nhú. Nhưng để như trước sẽ cần rất nhiều thời gian.

Nhà báo Phạm Huyền: Bạn đọc Phan Duy Phát hỏi rằng, các chất độc trong hải sản miền Trung như xyanua, phenol làm sao có thể trong 4 tháng qua đã tan biến hết được?

GS Mai Trọng Nhuận: Thứ nhất, môi trường biển mở như ở miền trung với dòng chảy lớn, nền rất đa dạng như cát, bùn nên môi trường của nó rất thuận lợi cho việc phân hủy độc các độc tố trong đó có xyanua và phenol.

Thứ hai, bản thân các độc tố trên cũng có thời gian bán phân hủy không dài nhất là trong môi trường có nhiều oxy thì khả năng thì lớn hơn. Ngoài ra, môi trường biển đối lưu lớn nên khả năng phân hủy các độc tố, khả năng làm sạch môi trường biển nhanh.

Thứ 3, độ phân hủy các độc hiện nay đạt khoảng 90%, như vậy vẫn còn khoảng 10% nữa, do đó nó chưa suy giảm hoàn toàn.

Tóm lại, hiện tại vẫn chưa suy giảm hoàn toàn mà tùy thuộc vào từng chỗ khác nhau và đều giảm xuống mức dưới tiêu chuẩn cho phép. Vì thế, Bộ TNMT quyết định vẫn tiếp tục giám sát nghiêm ngặt và liên tục, đặc biệt ở các vùng có khả năng tăng cao các hàm lượng độc tố để có thể đánh giá một cách chính xác vào thời điểm nào nó sẽ suy giảm hoàn toàn và đạt môi trường như ngày xưa.

{keywords}
Ảnh: Quyết Thắng

Ông Hoàng Dương Tùng: Tôi xin bổ sung là, các bãi biển miền Trung là bãi biển hở. Một số người cứ nghĩ đến thảm họa Minamata ở Nhật Bản, nhưng Minamata thực chất một vịnh kín. Các bãi biển của chúng ta hở với các dòng chảy, nước, thủy động lực học và khả năng pha loãng. Xyanua và phenol lại là các chất không bền vững trong môi trường, nên người ta cũng tính được trong bao nhiêu ngày thì chúng sẽ tự phân hủy. 

Ngoài ra, các tương tác, phản ứng lý - hóa - sinh học cũng làm pha loãng và phân hủy. Nhưng, yếu tố quan trọng nhất là không còn nguồn xyanua và phenol xả tiếp vào nữa, vì chúng ta đã ngăn chặn được. Chúng ta đã phát hiện được nguyên nhân, các nguồn gây ô nhiễm từ Formosa. Bộ Tài nguyên Môi trường, Tổng cục môi trường cùng với Sở TNMT đang giám sát rất chặt chẽ và hàng ngày đều có các kết quả phân tích để đảm bảo rằng lượng xyanua và phenol không ào ra mất kiểm soát như trước. Tôi nghĩ, một mặt chúng ta kiểm soát đầu vào không có xyanua và phenol nữa, một mặt khả năng làm sạch tự nhiên trong biển rất lớn, nên lượng chất độc hại đã giảm dần và một ngày không xa sẽ trở lại như thời xưa

Nhà báo Phạm Huyền, bạn đọc Phan Trường Giang có hỏi: Như các ông công bố, muốn biết bao giờ cá an toàn, ăn được thì phải chờ Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu, công bố tháng sau. Vậy, hiện nay cá, hải sản vẫn độc phải không ạ?

Ông Hoàng Dương Tùng: Tôi nghĩ, như Bộ Y tế đã thông báo, một vài ngày tới họ sẽ công bố độ an toàn của cá. Chúng ta hiện không thể nói ăn cá bây giờ là độc. Chúng ta đã nhìn thấy rất nhiều loại cá hiện có thể ăn được, vì Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cũng đã tuyên bố vùng nào an toàn, vùng nào không. Qua một số mẫu phân tích của Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn, chúng tôi thấy tình trạng "xôi đỗ", tức là không phải vùng nào cũng độc cả, nhưng hiện nay mọi người nhìn chung vẫn rất nghi ngại. Vài ngày nữa, hai bộ sẽ công bố thông tin rõ ràng cho nhân dân và chúng tôi nghĩ kết quả sẽ rất khả quan.

GS Mai Trọng Nhuận: Tôi xin cung cấp thông tin của Tiến sĩ Nguyễn Văn Quân - nhà sinh học biển, Phó viện trưởng viện tài nguyên môi trường biển có khuyến cáo như thế này: Vùng bị tác động đó, vẫn có những loài cá nổi và nó di cư từ ngoài vùng bị ảnh hưởng đến. Những loại cá này không bị nhiễm độc, đánh bắt loại cá này thì có thể khai thác và sử dụng được.

Thứ hai, đối với các vùng dạng san hô, cá con mới xuất hiện thì chưa nghiên cứu được sự tích lũy các độc tố. Nó rất mong manh về sự đa dạng sinh học thì cấm khai thác để cho nó tự phục hồi, để cho cá con phát triển, cả lớn nó về đó và trở lại nguồn hải sản đủ thể có thể đánh bắt được.

Bộ TN&MT đang có kế hoạch nghiên cứu đó là nghiên cứu đánh giá mức độ tích lũy độc tố theo chuỗi thức ăn làm nền cho việc đánh giá làm nền cho việc trả lời các câu hỏi đó. Tất nhiên, ăn được hay không ăn được thì việc trả lời thuộc về Bộ Y tế.

{keywords}
Ảnh: Quyết Thắng

Nhà báo Phạm Huyền: Theo tiến độ nghiên cứu của các cơ quan liên ngành và các nhà khoa học, liệu các ngư dân và các hộ gia đình đã có thể nuôi trồng thủy sản được hay chưa? Và bao giờ chúng ta có thể khôi phục được ngành kinh tế này, năm nay hay năm sau?

Ông Hoàng Dương Tùng: Đây hiện là câu hỏi đối với những người dân bám biển, có nghề đánh cá là nghề chính của họ. Vừa rồi, chúng tôi đã đi khảo sát một số điểm ở miền Trung và thường nhận được các câu hỏi "Biển tắm được chưa? Nuôi trồng được chưa?". Cái chính của những người nuôi trồng là sản phẩm bán được chưa, vì khi không bán được họ sẽ không nuôi trồng hay đánh bắt nữa. Theo kết quả phân tích của chúng tôi, hiện đã đầy đủ các cơ sở, đáp ứng quy chuẩn bãi tắm và nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, tùy từng loại tôm, cá, chúng đòi hỏi chất lượng nước khác nhau, chất lượng dinh dưỡng khác nhau. Như Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn đã nói, dựa vào chất lượng nước biển chúng tôi đã công bố, họ sẽ đưa ra khuyến cáo đối với bà con nông dân về nuôi trồng thủy sản cũng như chế độ dinh dưỡng, chăn nuôi để đạt kết quả tốt nhất.

Một vấn đề nữa là, như giáo sư Nhuận đã nói, hiện nay ở các vùng ven biển bắt đầu xuất hiện cá con mới về. Khuyến cáo là chúng ta không nên đánh bắt ngay mà để chúng lớn lên, để hệ thống phục hồi. Có thể, người ta đã bắt đầu nghĩ đến chuyện đánh bắt xa bờ, phải dùng tàu lớn, đội ngũ phải chuyên nghiệp hơn, cần sự đào tạo về nghề, hỗ trợ vốn của nhà nước để đóng thuyền to hơn, tận dụng cơ hội để tạo đội đánh bắt xa bờ như chủ trương của Đảng và chính phủ.

Nhà báo Phạm Huyền: Bạn đọc Thanh Loan có gửi một câu hỏi rằng: "Thưa Phó Tổng cục trưởng Tùng và GS Nhuận, rõ ràng Formosa sẽ còn là vấn đề rất lâu dài, khi sự cố cá chết chưa kịp lắng, lại tiếp tục phát sinh các sự cố mới về chất thải rắn hay chất thải nguy hại. Rõ ràng, lời của ông Chu Xuân Phàm ngày này không hề sai: chọn gang thép hay chọn tôm cá, và có lẽ ai cũng hiểu rằng đây là quy luật đánh đổi tự nhiên. Song, vấn đề ở đây không phải là con tôm, con cá, mà còn là vấn đề về hệ sinh thái biển và còn rất nhiều thứ nữa chúng ta có thể hoặc không thể gọi tên. Vậy các nhà chuyên môn và các nhà quản lý đã có những giải pháp gì trong ngắn hạn và dài hạn để ngăn chặn Formosa nói riêng cũng như các doanh nghiệp FBI nói chung và các doanh nghiệp trong nước cố tình lách luật?

{keywords}
Ảnh: Quyết Thắng

Ông Hoàng Dương Tùng: Qua vụ Formosa vừa rồi, chúng ta đã thấy một loạt vấn đề phải đương đầu, từ hệ thống pháp luật cần phải chỉnh sửa, bổ sung như thế nào để lấp các kẽ hở tới việc cần làm bài bản như các quyết định đầu tư, ngành nghề đầu tư, quy hoạch môi trường, đánh giá tác động môi trường và quan trọng nhất là kiểm tra việc thực thi bảo vệ môi trường từ khi họ vận hành thử nghiệm đến khi vận hành cả vòng đời của họ. Hiện nay đã có rất nhiều văn bản pháp luật được bổ sung cũng như các biện pháp kỹ thuật, ví dụ như các hệ thống quan trắc tự động theo dõi 24/24 để chúng ta sát sao các thông số trước khi xả thải ra môi trường. 

Về con người, chúng ta phải bổ sung các công cụ. Một trong các công cụ đó là thông tin, sự giám sát của cộng đồng, của người dân. Hiện nay, đây là một nguồn kiểm tra rất chặt chẽ, cho thấy chính phủ và các cơ quan nhà nước cần phải làm gì để trả lời cho người dân, để không xảy ra sự cố tương tự. Sắp tới đây, chính phủ, Bộ TNMT sẽ triển khai kiểm tra lại các cơ sở, nguồn gây ô nhiễm lớn, các nguồn thải cả trong không khí, nước và rác xả thải, đồng thời phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các bộ ngành, các địa phương. Sáng nay, như Thủ tướng đã nhấn mạnh, trách nhiệm bảo vệ môi trường sẽ được giao cho người đứng đầu các địa phương. Như vậy, sự phối hợp giữa các bộ ngành, các địa phương từ trên xuống dưới với việc ứng dụng các công nghệ, nâng cao công tác quản lý để thực hiện được chiến lược phát triển bền vững của chúng ta.

Nhà báo Phạm Huyền: Thưa ông, bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường có nói, miền Trung sản xuất được cả thép cả cá. Người dân đang thực sự băn khoăn về điều này? Xin ông có thể phân tích cụ thể hơn?

Ông Hoàng Dương Tùng: Vừa qua, chúng ta đã thấy ở đâu đó, một số địa phương, một số ngành nghề có hiện tượng hy sinh môi trường để phát triển kinh tế. Cá và thép ở đây là bài toán phát triển bền vững. Bài học Formosa một lần nữa khẳng định, chúng ta không được hy sinh môi trường để phát triển kinh tế. Trong buổi họp trực tuyến sáng nay về môi trường, Thủ tướng đã nhắc lại điều này. Chúng tôi thấy đây là thông điệp rất đúng. Chúng ta phải kiểm soát chặt chẽ các hình thức đầu tư, loại hình đầu tư nào, ở đâu, theo những quy chuẩn gì. 

Chúng ta cũng phải kiểm soát chặt chẽ việc bảo vệ môi trường của họ, sao cho vừa sản xuất, vừa phát triển kinh tế nhưng không được gây ô nhiễm. Những nơi nào, loại hình nào gây ô nhiễm hoặc có khả năng gây ô nhiễm cao, chúng ta cần cương quyết từ chối. Chúng tôi được biết, vừa rồi có nhiều địa phương cũng đã từ chối các dự án đầu tư lớn nhưng có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao và đã được thủ tướng khen ngợi trong buổi họp sáng nay.

GS Mai Trọng Nhuận: Tôi nghĩ thêm, ngoài việc quản lý nhà nước rất nghiêm ngặt như anh Tùng vừa nói. Một phần quan trọng nữa, bản thân các doanh nghiệp phải nâng cao tính trách nhiệm xã hội, phải nâng cao trách nhiệm của mình đối với những vùng mà, những đất nước mà mình đến vì cái đó là đạo đức của người kinh doanh. Cần phải đảm bảo môi trường tuyệt đối an toàn cho chính xí nghiệp của mình, cho những người dân xung quanh đó. Còn nếu không, chúng ta phải đánh đổi rất nhiều.

Tôi ví dụ, như Formosa hiện nay, họ đánh mất uy tín trên toàn cầu, cái giá họ trả là rất lớn. Thứ 2, người dân ở đó họ khốn khổ như thế nào. Thứ 3, tôi nghĩ rất quan trọng để đảm bảo vừa có thép, vừa có cả cá đó là sự giám sát của cộng đồng, như Hiến pháp có nói người dân có quyền giám sát Nhà nước và giám sát doanh nghiệp. Do đó, chúng ta cần nâng cao vai trò của người dân trong việc giám sát, đặc biệt là trong việc giám sát khâu xả thải.

{keywords}
Ảnh: Quyết Thắng

Nhà báo Phạm Huyền: Bên cạnh việc những quy định, chế tài đã rõ và các cơ quan quản lý nhà nước cũng đã làm hết sức mình thì vẫn còn thói quen xấu của một bộ phận các doanh nghiệp vẫn lách luật, tìm mọi cách vì lợi nhuận sẵn sàng hủy hoại môi trường. Thưa GS Nhuận, ông có tin về hiệu lực quản lý của nhà nước trước tình trạng các doanh nghiệp như hiện nay hay không?

GS Mai Trọng Nhuận: Tôi nghĩ, hệ thống quy phạm pháp luật của chúng ta là đủ hết rồi, qua sự cố chúng ta cần phải chú ý hơn đến tổng lượng chất thải chứ không phải chỉ hàm lượng độc tố trong nước thải trong tiêu chuẩn đạt hay không đạt.

Ngoài áp dụng các biện pháp chế tài theo luật pháp thì cần phải có sự tham gia của cộng đồng khoa học, là đối tượng khách quan cho cả 2 phía. Họ có thể kiến nghị các giải pháp cho cơ quan quản lý nhà nước đưa ra các biện pháp dừng hay là phạt, thậm chí là khởi tố nếu các doanh nghiệp cố tình vi phạm.

Bên cạnh cộng đồng khoa học, người dân cùng phối hợp, cùng giám sát thì việc thực thi luật pháp của Việt Nam tôi tin là sẽ đạt hiệu quả cao. Thực tế cho thấy, trong 4 tháng trở lại đây, nguồn thải đó đã được ngăn chặn, chứng tỏ chất lượng mình tốt lên. Từ đó cho thấy, người dân có thể yên tâm về các biện pháp xử lý của cơ quan quản lý nhà nước, của Bộ TN&MT với các giải pháp đồng bộ thì chúng ta có thể yên tâm sẽ vừa có thép và vừa có cả cá.

Mức phạt hành chính như vậy chưa đủ sức răn đe mà cần áp dụng một điều khoản xử phạt đơn giản hơn là họ buộc phải chi trả toàn bộ những chi phí bằng với những gì mà họ đã thải ra môi trường. Có nghĩa là họ đã thải ra môi trường những gì thì phải lấy về tất cả những thứ đó. Tôi nghĩ, với chế tài đó thì đảm bảo các doanh nghiệp sẽ rất sợ. Bởi chi phí đó sẽ lớn hơn rất nhiều lần so với chi phí mà anh xây dựng công nghệ xử lý môi trường. Nếu áp dụng điều khoản đó thì mang tính răn đe rất lớn.

Ông Hoàng Dương Tùng: Tôi cũng xin bổ sung là, như GS Nhuận đã nói, chúng ta phải kiểm soát cả tổng lượng. Hiện nay luật bảo vệ môi trường cũng đã nêu, không chỉ quản lý môi trường bằng nồng độ mà còn tính đến cả khả năng chịu tải, chẳng hạn như khả năng chịu tải của dòng sông, không khí, biển, ... Tiến tới, chúng ta sẽ tính toán quote xả thải để đảm bảo lưu vực sông đó không bị ô nhiễm. Hiện có nhiều công cụ khác nhau và đây là vấn đề mới đối với Việt Nam nên chúng ta cần thêm thời gian nghiên cứu. Song luật đã nêu ra và hy vọng rằng, trong 1 - 2 năm tới, chúng ta sẽ đưa ra các công cụ như vậy để quản lý tốt hơn.

Vấn đề thứ hai, về nghi ngờ rằng liệu với cách làm như vậy, liệu doanh nghiệp có trốn được không, tôi nghĩ, cũng là vì kinh tế, một số doanh nghiệp nghĩ có thể tiết kiệm tiền, hóa chất, ... bằng cách không xây dựng, vận hành hệ thống xả thải hoặc xả thải trực tiếp ra môi trường, nhưng các hành động đó đã hủy hoại môi trường, hệ sinh thái, gây ảnh hưởng lâu dài và không biết đến bao giờ có thể hồi phục được. Các doanh nghiệp ấy chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt, mà không tính đến hậu quả lâu dài. Ngược lại, các cơ quan quản lý có các biện pháp như thanh tra, kiểm tra, nâng mức phạt, thậm chí đưa ra tòa xét xử hình sự để xử lý nghiêm. Thời gian tới, việc sửa đổi nghị định xử phạt hành chính 179 cùng các biện pháp xử phạt nghiêm khắc trong bộ luật hình sự sẽ đủ sức răn đe. Tuy nhiên, trước hết, trách nhiệm, ý thức xã hội của doanh nghiệp cần được nâng lên.

Nhà báo Phạm Huyền: Bạn đọc Nguyễn Khôi Nguyên hỏi: Hệ thống xử lý chất thải tốn hàng tỉ đô la và nếu Formosa cam kết làm được như vậy sẽ cho hoạt động tiếp dưới sự giám sát công minh, minh bạch của chính quyền, nhà khoa học và địa phương. Liệu có cần báo cáo hàng tháng, quý, năm về chỉ số mẫu chất thải có đạt chuẩn an toàn?"

Ông Hoàng Dương Tùng: Hiện nay, các kết quả quan trắc tự động về Formosa đã được truyền trực tuyến 24/24 về Sở TNMT Hà Tĩnh cũng như về điện thoại của một số nhà quản lý thuộc bộ TNMT như tôi. Chúng ta có thể theo dõi được các kết quả hiện nay ở chỗ xả thải. Chúng tôi cũng đã đặt một số camera giám sát để có thể phân tích, biết được chất lượng nước thay đổi, biến động ra sao không chỉ hàng ngày, mà theo từng giờ, từng phút và có các hành động kịp thời. Chúng tôi cũng sẽ công bố công khai những kết quả đó cho toàn dân biết. Ở đó, không chỉ có máy móc mà còn có đội ngũ nhân viên của chúng tôi cùng với SỞ TNMT địa phương kiểm soát hàng ngày các quy trình quy trình, nhằm buộc họ thực hiện đúng cam kết, không để xảy ra ô nhiễm môi trường. Theo khuyến cáo, vừa rồi Formosa cũng phải đầu tư nhiều vào các hệ thống xử lý nước thải và chất thải rắn.

Số lượng xyanua và phenol xả thải ra môi trường sau sự cố hiện nay rất ít, trước kia 1 tấn/ngày, nhưng nay chỉ còn 3kg/ngày. Như vậy, chúng ta đã kiểm soát hết dòng thải ra gây ô nhiễm môi trường, nên độc giả có thể yên tâm.

Nhà báo Phạm Huyền: Thưa ông, sau sự cố, việc kiểm soát chặt việc xả thải của Formosa là một trong giải pháp quan trọng, nhưng với công nghệ đang áp dụng của khu nhà máy này, liệu có thể đảm bảo sau này, các chất thải của DN này không ảnh hưởng đến môi trường?

Ông Hoàng Dương Tùng: Vừa rồi, các cơ quan chức năng đã vào kiểm toán lại toàn bộ các hệ thống sản xuất và xả thải của Formosa và phát hiện ra một số vấn đề tại đây. Chúng ta cần nhấn mạnh rằng, Formosa đang trong quá trình chạy thử từ tháng 1/2016 đến nay. Họ chưa đi vào vận hành chính thức, nên chỉ có một số công đoạn đang làm. Vì vậy, khi phát hiện ra những gì còn sai, chưa đúng cam kết, về công nghệ, về chỗ đấu nối, chúng tôi cũng đã làm việc với họ để giải quyết. Chỉ khi nào, họ đảm bảo những cam kết, chúng ta mới cho tiếp tục vận hành thử nghiệm và tiến tới vận hành chính thức. Chúng tôi đang thực hiện rất nghiêm. Song song với đó, như đã nói, chúng tôi cũng có các hệ thống kiểm soát đầu ra rất chặt chẽ, giám sát 24/24, theo từng phút. Không chỉ ở đầu - cuối, chúng tôi cũng giám sát cả các công đoạn giữa. Chúng tôi đang làm hết sức. Ngoài ra, chúng tôi cũng kiểm soát tiếp vấn đề khí thải, vấn đề chất thải rắn và các vấn đề tổng thể về môi trường của Formosa.

Nhà báo Phạm Huyền: Thưa quý vị và các bạn, cũng trong sáng nay, 24/8, Chính phủ đã tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc về bảo vệ môi trường. Tôi xin mượn lời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Kiên quyết không vì lợi ích kinh tế trước mắt mà đánh đổi môi trường, cuộc sống bình yên của người dân.

Đó chắn chắn là một kim chỉ nam hành động cần thiết để không bao giờ xảy ra vụ việc sự cố cá chết, biển miền Trung một lần nữa. Song qua đây cũng thấy rằng, quy định, chế tài đã có nhưng vấn đề quan trọng nhất vẫn là vấn đề con người cụ thể và khả năng làm sao để lời nói biến thành hạnh động, vì một Việt Nam phát triển bền vững và tăng trưởng xanh.

Xin cảm ơn, xin chào và tạm biệt.

Thực hiện: Phạm Huyền - Thanh Bình - Văn Hùng - Hoàng Long

Clip: Đức Yên, Bạt Tuấn, Huy Phúc, Xuân Quý, Thuý Hồng

Chương trình phát trực tiếp trên chuyên mục Góc nhìn thẳng của báo VietNamNet và tương tác trực tiếp trên trang Fanpage Vietnamnet.vn.

Mọi câu hỏi xin gửi về email chương trình: gocnhinthang@vietnamnet.vn hoặc gửi câu hỏi qua Fanpage Vietnamnet https://www.facebook.com/vietnamnet.vn

VietNamNet