Cơ chế mở đường, nỗ lực sức dân

Ông Trần Quang Nam- Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch Bắc Ninh cho biết, ngay sau sau lễ vinh danh tại Abu Dhabi - Thủ đô Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất năm 2009, Bắc Ninh đã đẩy mạnh thực hiện những cam kết với UNESCO, đưa dân ca quan họ Bắc Ninh lan tỏa mạnh mẽ và sâu rộng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân...

Theo đó, hàng loạt chính sách bảo tồn phát huy giá trị của Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã được tỉnh ban hành. Đề án triển khai “Chương trình hành động quốc gia về bảo tồn và phát huy di sản Dân ca Quan họ”; Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh” giai đoạn 1 (2010 - 2012); Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Quan họ Bắc Ninh và Ca trù giai đoạn 2013-2020”; Kế hoạch tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đến năm 2022.

{keywords}
Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh trao Bằng công nhận cho các làng Quan họ gốc   

Bắc Ninh đã tập trung đầu tư tu bổ, xây dựng thiết chế văn hóa dân ca quan họ, xây dựng các nhà quan họ tạo không gian sinh hoạt cho các Câu lạc bộ. Đặc biệt, tỉnh Bắc Ninh quy hoạch chi tiết quần thể văn hóa khu Thủy tổ quan họ Bắc Ninh thuộc xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh với diện tích trên 247.000 m2 nhằm bảo tồn không gian văn hóa mang đậm bản sắc văn hóa quan họ.

Bên cạnh đó, công trình Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh tại xã Hòa Long, TP. Bắc Ninh được đầu tư xây dựng với tổng diện tích 19.400 m2, với mức kinh phí hơn 178 tỷ đồng. Công trình được hoàn thành không chỉ là nơi gìn giữ và bảo tồn dân ca quan họ mà còn là điểm hẹn du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước, tạo động lực cho mỗi nghệ sĩ không ngừng nỗ lực sáng tạo, cống hiến cho nghệ thuật.

Cùng với nhà nước, nhân dân các làng Quan họ đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để tu bổ, phục hồi di tích và lễ hội, phục dựng lại nhà chứa Quan họ, xây dựng nhà văn hóa thôn, quy hoạch khu tổ chức lễ hội, đầu tư trang thiết bị cho các nhà văn hóa, câu lạc bộ Quan họ…

Đặc biệt, Bắc Ninh là tỉnh đi đầu cả nước trong việc xây dựng cơ chế chính sách tôn vinh đãi ngộ đối với nghệ nhân di sản văn hóa. Qua đó, góp phần tạo động lực cho các nghệ nhân tiếp tục nuôi dưỡng đam mê, nhiệt huyết, cống hiến tài năng, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

UBND tỉnh đã ban hành Quyết định phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Quan họ cho những người có tài năng và thành tích xuất sắc trong việc nắm giữ và truyền dạy di sản Quan họ cho các lớp kế cận, với chính sách trợ cấp hàng tháng cho các nghệ nhân được phong tặng. Đến nay đã có gần 80 người được phong tặng Nghệ nhân Quan họ.

{keywords}
Các liền anh, liền chị Bắc Ninh lan tỏa mạnh mẽ tình yêu quan họ 

“Trái  ngọt” 10 năm

Sau 10 năm, từ chỗ chỉ có 49 làng Quan họ gốc và 34 câu lạc bộ, toàn tỉnh Bắc Ninh nay đã phát triển 369 làng Quan họ thực hành, 381 CLB với hơn với trên 10.000 người ở các độ tuổi tham gia, trong đó có hơn 600 người có khả năng truyền dạy. Trên phạm vi cả nước và ở nước ngoài, hàng trăm CLB Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ.

Phong trào quần chúng tham gia vào sự nghiệp bảo tồn, phát huy Dân ca Quan họ lan tỏa khắp nơi. Bắc Ninh đã thành lập Hội những người yêu Dân ca Quan họ nhằm tập hợp các tổ chức, cá nhân trong tỉnh, trong nước và nước ngoài yêu thích Dân ca Quan họ đóng góp vào những hoạt động bảo tồn, phát huy di sản Quan họ. Đến nay, có hàng trăm CLB, đội văn nghệ Quan họ được thành lập ở các thôn làng của Bắc Ninh và một số tỉnh thành trong nước và nước ngoài. Các CLB, các đội văn nghệ Quan họ thu hút hàng trăm nghệ nhân, các liền anh, liền chị tham gia vào công việc sưu tầm, truyền dạy cho lớp trẻ, đồng thời trực tiếp tham gia vào việc giới thiệu Dân ca Quan họ với du khách trong và ngoài nước. Theo thống kê, hiện có hơn 140 câu lạc bộ ở các tỉnh và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; nhiều hội viên không phải người Kinh Bắc nhưng vẫn dành tình cảm yêu mến cho Quan họ.

Cùng với đó, Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh cũng được tỉnh tập trung đầu tư nâng cấp thành Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đây là đơn vị nghệ thuật hoạt động chuyên nghiệp duy nhất của tỉnh và của Việt Nam thực hiện việc bảo tồn và giới thiệu tinh hoa nghệ thuật Dân ca Quan họ với du khách trong nước và quốc tế. Đến nay đã có 15 nghệ sĩ được Nhà nước vinh danh, tiêu biểu như Nghệ sĩ Nhân dân Thúy Cải, Thúy Hường, Nghệ sĩ Ưu tú Quý Tráng, Lệ Thanh… Giờ đây Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ được đầu tư cơ sở vật chất mà cán bộ, nghệ sĩ diễn viên còn được thụ hưởng một số chính sách ưu đãi để cống hiến tài năng cho việc bảo tồn và quảng bá Dân ca Quan họ.

Vậy nên, sau 10 năm được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã vượt không gian và thời gian đến hàng triệu công chúng trong nước và nước ngoài, trở thành sứ giả của công chúng Việt Nam trong nhiều cuộc giao lưu quốc tế.

Những thành tựu to lớn trong việc bảo tồn và phát huy Dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ là minh chứng cam kết của nhân dân Bắc Ninh với UNESCO 10 năm qua, mà còn là điều kiện để Dân ca Quan họ Bắc Ninh trở thành nguồn lực xã hội to lớn, thành sản phẩm Văn hóa du lịch đặc sắc, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của địa phương.

Q.Hiếu