Các nhà văn sẽ kiện NXB Giáo dục?

Câu chuyện tiền bản quyền cho các tác giả có tác phẩm được sử dụng trong bộ SGK Tiếng Việt và Ngữ văn ở phổ thông, giữa một bên là đại diện Hội Nhà văn Việt Nam, Trung tâm quyền tác giả Văn học Việt Nam (VLCC) với  NXB Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN), vẫn chưa có hướng giải quyết sau gần nửa năm đàm phán.

Mới đây nhất, ngày 5/12, VLCC đã có cuộc họp với NXBGDVN. Tuy nhiên, sau buổi làm việc kéo dài từ 2h chiều tới 7h tối, hai bên chưa đi đến thống nhất được phương thức chi trả phù hợp, đúng luật và đảm bảo quyền lợi cho hai bên.

Lý do, NXBGDVN đề xuất tính theo mục 12 điều 13 Nghị định 18 là tiền nhuận bút bằng 30 – 140% x lương cơ sở/ số tiết học. Trong đó hệ số lương tối thiểu là 100%, tỷ lệ sử dụng tác phẩm trong tiết theo 3 mức: 10%, 15% và 20%.

Trong khi đó, VLCC đề xuất hệ số lương tối thiểu là 140%, tỷ lệ sử dụng tác phẩm trong tiết học là 60%.

Nhà văn không muốn tiếp tục đàm phán

Một nội dung quan trọng của hội thảo Quyền tác giả đối với tác phẩm văn học diễn ra ngày 9/12 chính là việc VLCC đề nghị các nhà văn cho ý kiến sẽ tiếp tục xử lý sự việc với NXBGDVN như thế nào.

Nhà thơ Đỗ Hàn, Phó Giám đốc VLCC giải thích cho lý do không thể thống nhất với phương án mà NXBGDVN đưa ra.

“Ví dụ như với một tác phẩm của nhà văn Tô Hoài, in khoảng 6 trang trong SGK, tính nhuận bút theo cách của NXBGDVN sẽ được 270 nghìn đồng, mỗi lần tái bản được từ 25 – 30 nghìn đồng. Tổng cộng tiền bản quyền tác phẩm trong 12 năm qua ông được nhận là 600 nghìn đồng”.

Bên VLCC cho rằng công thức đề xuất cần phải đảm bảo đúng như một tác phẩm văn học sử dụng trên ấn phẩm. Trong khi đó NXB cho rằng SGK là đặc thù, chỉ sử dụng trong 1 tiết học, và mỗi tiết học chỉ sử dụng 5 – 10% văn bản, nên chia nhỏ ra.

“NXBGDVN thể hiện thiện chí, mong muốn trả tiền nhưng khi tính toán VLCC khó chấp nhận” – ông Hàn nhấn mạnh.

Nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ chia sẻ cảm giác khi họp với NXBGDVN là “Có những lúc cảm thấy bị xúc phạm quá nặng nề”, “Không đi không được, mà đi làm việc nhưng lại như chịu sự ban ơn”.

Theo bà Huệ, “Đối với nhà văn, sáng tác là công việc thiêng thiêng mà bây giờ chúng tôi phải đi tính từng đồng. Nếu NXBGD không bán sách mà phát không cho học sinh, chúng tôi sẵn sàng không nhận nhuận bút. Nhưng không chỉ NXB bán SGK mà còn hàng trăm công ty, NXB khác cùng được lợi từ việc in ấn và phát hành SGK.

Có ý kiến nói rằng nếu phải trả tiền bản quyền giá SGK sẽ bị đội lên, ảnh hưởng tới phụ huynh. Vậy thì tại sao không làm rõ luôn là giá SGK sẽ đội lên bao nhiêu?”

Bà Huệ đề nghị các nhà văn xem xét 2 phương án:

Thứ nhất là làm công văn thông báo cho NXBGD về việc dừng đàm phán, làm kiến nghị gửi Bộ GD-ĐT và các cấp cao hơn.

Thứ hai là không dừng đàm phán nhưng vẫn thu tiền tác quyền theo Nghị định 18. Giai đoạn từ năm 2014  trở về trước đề nghị các cơ quan xử phạt NXBGDVN về hành vi xâm phạm bản quyền.

Ông Lưu Tuấn Anh, con trai nhà thơ Xuân Quỳnh, cũng nêu quan điểm là “Nếu đòi tiền về riêng cho gia đình thì chúng tôi không cần, nhưng đây là vấn đề cho cả cộng đồng văn học. Kết quả của việc làm này là tiền lệ để thiết lập cách ứng xử văn minh, đưa vào quỹ đạo vấn đề bản quyền tác phẩm văn học”.

Việc kỳ kèo bao nhiêu % không đem lại kết quả tốt, khi các nhà văn ở thế như đi xin" - ông Tuấn Anh so sánh.

Với kinh nghiệm làm công tác thanh tra, nhà văn Phạm Viết Đào đề xuất 2 biện pháp. Thứ nhất là sẽ báo cáo Bộ GD-ĐT và xin ý kiến Hội Nhà văn khởi kiện NXBGDVN vì xâm phạm có hệ thống đối với các sản phẩm được xuất bản từ năm 2014 trở về trước.

Và từ mùa xuất bản tới, yêu cầu NXBGDVN phải có công văn xin phép các nhà văn được sử dụng tác phẩm, nói rõ sử dụng thì tiền tác quyền sẽ trả như thế nào. Nếu tác giả có tác phẩm trong SGK đồng ý mới được lấy, không đồng ý mà sử dụng là phạm pháp.

Cơ quan quản lý: Công việc không dễ dàng

Trước những bức xúc của các nhà văn trực tiếp làm việc với NXBGDVN, ông Nguyễn Trí Huân, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận xét đây là công việc không dễ dàng, ngay cả khi đưa ra các cơ quan pháp luật cũng khó đưa đến kết quả như ý.

“Tôi ngồi nghe mà đầy lo âu”. Cho rằng đây là công việc phải có thời gian, có cơ sở pháp lý, có luật, ông Huân đề nghị “Trước khi đi đến biện pháp cuối cùng, VLCC làm việc cặn kẽ, hết lẽ với NXBGD thêm một lần nữa”.

Ông Bùi Nguyên Hùng, phó cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cũng cho biết trong tuần tới sẽ mời NXBGDVN làm việc về vấn đề này. Sẽ mời cả đại diện Cục Xuât bản là cơ quan chủ trì soạn thảo Nghị định 18 tới để làm rõ các điều khoản đang gây tranh cãi giữa NXBGDVN và VLCC.

• Ngân Anh