Hôm nọ, tôi cứ ngắm nhìn mãi bức ảnh cụ bà 76 tuổi trốn con cháu đi du lịch Thái Lan một mình. Nhìn ảnh cụ móm mém, tóc bạc phơ ngồi chờ ở sân bay mà thấy nể phục vì cụ dám đi, vì tinh thần khát khao khám phá cái mới của cụ, vì cụ biết cách tự đem lại niềm vui cho bản thân, quyết tâm chinh phục công nghệ để có được sự tự do cho chính mình và không làm phiền con cháu.

Lớp người có tuổi thì … thôi

Lớp người trên 60 tuổi hầu như không mặn mà với du lịch tự túc dù rằng nếu hỏi họ có thích đi du lịch kiểu ngon bổ rẻ không thì chẳng ai từ chối. Sự không mặn mà ấy có lẽ xuất phát từ những lo lắng ăn sâu vào tâm khảm.

{keywords}
Tôi cứ nhìn mãi bức ảnh và rất nể phục bà.

Quay ngược lại 30-40 năm trước, người Việt Nam khi ấy ít ai nghĩ đến du lịch. Những chuyến xa nhà mang tính chất ăn chơi được biết đến nhiều nhất là đi nghỉ mát cùng đồng nghiệp cơ quan. Học sinh mỗi năm được trường tổ chức cho đi tham quan một lần, địa điểm thường là di tích hay địa danh nào đấy đã xuất hiện trong sách giáo khoa Lịch sử, Địa lý. Phạm vi gia đình thì vài năm, thậm chí vài chục năm đi thăm họ hàng ở xa một chuyến. Chị em tiểu thương cùng chợ rủ nhau đi chơi thì chắc chắn là đi lễ. Cũng chẳng lạ, hồi đó đất nước khác rất xa bây giờ, ăn còn chưa đủ, nói chi đến du lịch.

Những người thật sự đi du lịch lúc đó có lẽ là cánh văn nghệ sĩ, nhưng cũng chẳng ai nói là mình đi du lịch. Với họ, những chuyến đi là để tìm tư liệu thực tế cho tác phẩm chưa hình thành. Rất nhiều tên gọi cho một chuyến đi nhưng thăm thú, nghỉ ngơi và nếm thử đặc sản địa phương luôn là những mục đích được giấu trong lòng.

Tự túc là khái niệm chỉ áp dụng với những chuyến đi trong ngày, qua đêm là phải tìm nhà người quen xin ngủ nhờ, dài ngày phải có người đưa đi chơi, đi xem. Bởi vậy hiển nhiên họ quan niệm xa nhà, lạ nước lạ cái là một điều khó khăn, thậm chí đáng sợ. Họ cần có người đưa đón, lo chỗ ăn chỗ ngủ, cần thuyết minh cho những nơi họ đến thăm, cần người giải đáp tất cả những thắc mắc trong suốt chuyến đi.

Và khi tất cả những điều đó được công nghệ giải quyết gần như toàn bộ thì họ lại từ chối tiếp xúc công nghệ. Rất nhiều cụ ông cụ bà ôm máy tính bảng lướt vù vù, lên mạng tìm kiếm đủ thứ từ thuốc nam chữa bệnh cho đến cách tiết kiệm điện mùa hè nhưng trình độ nhất quyết chỉ dừng ở đó, bảo tự tìm hiểu thông tin cho một chuyến du lịch của chính mình, theo cách mình thích liền trả máy con cháu xách túi đi thể dục dưỡng sinh cho khỏe.

Lý do luôn là không biết. Không biết tìm ở đâu, tìm thế nào, không biết so sánh lựa chọn, không biết đặt hàng dịch vụ, không biết sử dụng bản đồ khi đi lại ở điểm đến, thôi thì đủ cả. Nhiều nhất vẫn là lý do công nghệ chỉ dành cho bọn trẻ, mặc dù tìm thuốc nam với tìm một bài hướng dẫn du lịch tự túc, tìm vé tàu vé xe, tìm khách sạn quán ăn giống hệt nhau về cách thức. Có vẻ như những thông tin vô thưởng vô phạt không liên quan đến ví tiền làm các cụ yên tâm hơn khi tìm kiếm.

Kết quả là trong khi dân Âu Mỹ hay dân châu Á ở các nước phát triển mong chờ đến tuổi nghỉ hưu để xách vali du lịch bốn phương thì các cụ nhà ta chỉ ngồi chép miệng tiền điện tháng này cao quá, giá xăng mới đó đã lên lần nữa rồi. Những cụ kinh tế khá giả sẽ chọn mua tour để có người phục vụ, rồi tối tối yên vị trong khách sạn sẽ gọi một cú điện thoại đường dài về cho con cháu ở nhà than món ăn không hợp khẩu vị, đi bộ nhiều thì đau chân mà ngồi xe cả ngày thì đau lưng quá.

Hiếm lắm mới có một cụ như cụ bà 76 tuổi trốn con cháu đi du lịch Thái Lan một mình. Cộng đồng mạng nghe tin ấy xôn xao ngay lập tức. Nhìn ảnh cụ móm mém ngồi chờ ở sân bay thấy nể phục thật sự, không phải nể vì cụ dám liều đi mà vì tinh thần khát khao khám phá cái mới của cụ, vì cụ biết cách tự đem lại niềm vui cho bản thân, quyết tâm chinh phục công nghệ để có được sự tự do cho chính mình và không làm phiền con cháu.

Vẫn biết là để thay đổi cả nhận thức lẫn thói quen cần có thời gian. Có lẽ cũng nhanh thôi, 10 – 20 năm nữa, người Việt Nam cao tuổi khi đó chính là những người trẻ và trung niên ưa xê dịch lúc này, họ sẽ tự tin lên đường mà không bị đánh giá là liều mình nữa. Với điều kiện công nghệ đừng tiến nhanh quá để các cụ không còn lý do “chỉ dành cho bọn trẻ”.

Người trẻ đã bay nhảy

Có một thực tế là khoảng 10 năm gần đây, những người trẻ đam mê xê dịch ở Việt Nam nhiều lên trông thấy. Vào trang mạng xã hội của bất kỳ bạn trẻ nào cũng có thể tìm được ít nhất vài tấm ảnh vi vu đây đó, ăn món này món nọ, leo núi lặn biển không chỉ trong nước mà cả ở nước ngoài.

Người trẻ cỡ 35 tuổi trở xuống - những người luôn gắn với năng động, ưa khám phá và trải nghiệm nhưng khả năng chi trả không cao đã tách hẳn thành một phân khúc khách hàng mà tất cả các công ty lữ hành và cơ sở lưu trú không thể không quan tâm đầu tư và khai thác.

Điều đó rất dễ hiểu nếu chúng ta nhìn vào sự phát triển của hệ thống giao thông công cộng giá rẻ và các ứng dụng du lịch dành cho cộng đồng. Các tuyến xe, đường bay thẳng đến những địa điểm mới liên tục được mở. Bài hướng dẫn du lịch tự túc với các mẹo tiết kiệm tràn ngập internet. Đặt vé, đặt phòng qua các website không chỉ dễ dàng thuận tiện mà còn được bảo đảm chất lượng bởi kèm theo mỗi dịch vụ được rao bán là đánh giá của cả một cộng đồng du lịch từng trải nghiệm dịch vụ. Bản đồ và định vị điện thoại thông minh nào cũng có. Không cần phải quen biết ai ở điểm đến, không cần người dẫn hay người đưa đón, chỉ cần thu xếp được thời gian và tiền bạc là có thể lên đường. Thậm chí chuyện cần biết một ít ngoại ngữ nếu du lịch nước ngoài cũng đang dần trở nên không quan trọng do có sự xuất hiện của các ứng dụng chuyển ngữ với độ chính xác khá cao.

Du lịch thời công nghệ dễ như thế, nhưng dường như chỉ có người trẻ là hào hứng đón nhận. Lớp trung niên thích du lịch tự túc chủ yếu là dân văn phòng, những người có điều kiện tiếp xúc với xu hướng tiêu dùng mới, thạo mua bán trực tuyến và có khả năng lập kế hoạch chi tiết cho một chuyến đi, không phải chỉ là thu xếp thời gian, chi phí mà còn phải đảm bảo an toàn, vui vẻ thoải mái, thư giãn tối đa để làm mới lại bản thân sau kỳ nghỉ. 

Cuộc sống đang thay đổi, thói quen cũng vì thế mà thay đổi theo. Có lẽ sau này, những người trẻ hiện nay sẽ có thói quen đi du lịch tự túc, khám phá khi về già. 

Xuyên Diệp