Dường như ngày càng có nhiều người mong muốn các phe phái khác nhau trong hệ thống chính trị Mỹ giành chiến thắng bằng bất kỳ giá nào và không quan tâm tới người tiền nhiệm.

Xem lại kỳ 1: Thao túng quyền lực và những lá phiếu lật lọng

Ảnh hưởng của các đảng thứ ba

Các ứng cử viên của đảng thứ ba cũng rất dễ gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử trong hệ thống đại cử tri vì họ có thể tập trung các nỗ lực của mình tại một số ít bang.

Năm 1968, George Wallace, ứng cử viên đảng Độc lập Mỹ đã chiến thắng tại 5 bang (45 phiếu đại cử tri) trong cuộc đua với ông Richard Nixon, ứng cử viên đảng Cộng hòa và ông Hubert Humphrey của đảng Dân chủ. Wallace đã không chạy đua vì ông nghĩ không thể chiến thắng. Thay vào đó, ông hy vọng đẩy cuộc bầu cử xuống Hạ viện giải quyết. Dù ông đã thất bại, nhưng chiến lược của ông đã vận hành.

Đại cử tri là một cơ chế cho phép trực tiếp bầu tổng thống và phó tổng thống.

Người chiến thắng lá phiếu phổ thông trong một bang giành được toàn bộ phiếu đại cử tri của bang đó tương ứng với số đại diện trong Hạ viện cộng thêm 2 thượng nghị sĩ.

Tại bang Florida, có 12.655.286 cử tri đăng ký đi bầu và 29 phiếu đại cử tri (27 đại diện tại Hạ viện và 2 đại diện tại Thượng viện).

Ralph Nader, người của đảng Xanh, đã nhận được 97,421 phiếu tại bang  Florida trong cuộc bầu cử năm 2000. Nhưng ông Al Gore chỉ thua ông George Bush 537 phiếu ở bang này. Vì vậy Nader đã không chỉ làm ông Gore thua ở Florida, mà còn làm ông thua chung cuộc vì ông Gore cần bang này để chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu cuối cùng. Nader dường như rất kiêu hãnh vì đã đánh bại được Gore.

Thao túng tư cách cử tri

Vì bảng đối chiếu đại cử tri dựa trên các bang thay vì trên toàn quốc, nên hai đảng cố gắng thao túng cử tri ở các bang chủ chốt để chiến thắng chung cuộc. Tổng thống Obama đã chỉ đạo Bộ An ninh Nội địa đẩy nhanh tiến trình hợp pháp hóa người nhập cư để họ có thể bỏ phiếu cho bà Clinton.

Thống đốc bang Virginia Terry McAuliffe đã lập lại quyền bầu cử cho khoảng 13.000 tội phạm đang tại ngoại nhưng tòa án tối cao bang này đã ra phán quyết rằng quyết định trên là vi hiến. Dường như những tội phạm này chắc chắn sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân chủ.

Phe Dân chủ – có thể là sai – đã cáo buộc các bang do phe Cộng hòa nắm giữ là thao túng cuộc bầu cử bằng việc không cho các nhóm người thiểu số, người nhập cư, và người nghèo tham gia bỏ phiếu vì yêu cầu họ trình giấy tờ hợp lệ chứng minh nhân thân khi đi bỏ phiếu. Phe Dân chủ – cũng có thể là sai – cho rằng các nhóm cử tri này không có bất kỳ giấy chứng minh thư (ID) nào. Nhưng khi không yêu cầu ID, đôi khi có trường hợp cử tri đã chết hoặc không còn là công dân vì lý do nào đó vẫn tham gia bỏ phiếu.

Tổng thống John Kennedy đã chiến thắng trong một cuộc bầu cử sít sao trước ông Richard Nixon năm 1960, nhiều khả năng do thao túng lá phiếu tại bang Illinois. Và một số người nói rằng George W. Bush đánh bại Al Gore cũng bằng việc thao túng cử tri tại bang Florida.

Những “lá phiếu lật lọng”

Ngày 19/12/ 2016, 538 cử tri đoàn ở 50 bang sẽ tham gia bỏ phiếu, hoặc cho bà Clinton hoặc cho ông Trump, theo ý nguyện của các cử tri phổ thông trong từng bang. Một số đại cử tri không thích ông Trump lắm nhưng sẽ buộc phải bỏ phiếu cho Trump. Bà Clinton có 232 phiếu đại cử tri trong khi ông Trump có 306, chỉ cần 39 phiếu chuyển sang bỏ cho bà là đủ đưa bà lên chiếc “ghế nóng”.

{keywords}
Nhiều người mong muốn các phe phái khác nhau trong hệ thống chính trị Mỹ giành chiến thắng bằng bất kỳ giá nào và không quan tâm tới người tiền nhiệm.

Nếu các lá phiếu lật lọng gây ra tình trạng mỗi ứng cử viên đều nhận được 270 phiếu, cuộc bầu cử sẽ bị đẩy xuống Hạ viện quyết định, nơi mỗi bang có một lá phiếu. Điều này có nghĩa là các bang có dân số hàng triệu người cũng chỉ có một lá phiếu giống như bang có hàng trăm nghìn dân. Dù rất ít khả năng nhưng không có gì ngăn cản chuyện này xảy ra.

Chuyện tương tự từng xảy ra năm 1788 chỉ với 157 “lá phiếu lật lọng”. Cũng có những biện pháp trừng phạt pháp lý đối với các đại cử tri không thực hiện ý nguyện của cử tri trong bang mình, nhưng chưa có ai từng bị nộp phạt như vậy trong lịch sử Mỹ.

Người ta không thể tưởng tượng sự thay đổi trong nền dân chủ Mỹ sẽ thế nào nếu điều này xảy ra. Đã có nhiều ý kiến chống lại ông Trump và ông vẫn chưa nhậm chức.

Kết luận

Dường như ngày càng có nhiều người mong muốn các phe phái khác nhau trong hệ thống chính trị Mỹ giành chiến thắng bằng bất kỳ giá nào và không quan tâm tới người tiền nhiệm. Nhiều tỷ phú đã mua phiếu bầu và tài trợ cho các vụ bạo động dân sự để tăng độ chênh lệch cho ứng cử viên của họ chiến thắng.

Tin tặc Nga bị cáo buộc đã gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử vừa qua bằng việc tấn công vào Ủy ban toàn quốc của đảng Dân chủ và chiến dịch tranh cử của bà Clinton.

Truyền thông chính thống công khai thông báo ưu tiên dành các trang báo “tin tức” để ủng hộ bà Clinton và phá hoại ông Trump. Những ý kiến gây rối đã tràn ngập internet bằng các thông tin rởm và tuyên truyền đến mức chưa từng thấy. Hệ thống đại cử tri đã làm cho một số sáng kiến này trở nên rất hiệu quả tại các bang còn do dự. Nhưng chắc chắn là hệ thống đại cử tri sẽ phải được xem lại.

Rất không may là các hành động này đã để lại một bài học lớn về uy tín của nền dân chủ, và trừ phi họ dừng lại, nếu không nước Mỹ có thể không bao giờ là hình mẫu như trước đây nữa./.

Terry Buss, nguyên Hiệu trưởng Trường Chính sách Công, ĐH Carnegie Mellon, thành viên Hội đồng quốc gia Mỹ