Buổi hoà nhạc “Trăm mùa thu vàng” diễn ra tối 23/11 là sự kiện vinh danh những cống hiến của nghệ sĩ, nhà giáo Thái Thị Liên, do Học viện Âm nhạc quốc gia và gia đình tổ chức.

Nghệ sĩ Thái Thị Liên năm nay tròn tuổi 100, là người có công lao lớn đối với nền giáo dục âm nhạc Việt Nam. Bà là một trong những người sáng lập Học viện Âm nhạc Quốc gia, đào tạo nhiều giảng viên, nghệ sĩ thành danh. Con gái của bà sau đó trở thành Giám đốc Học viện Âm nhạc quốc gia còn người con trai Đặng Thái Sơn trở thành nghệ sĩ piano nổi tiếng thế giới.

Sinh ra trong một gia đình trí thức thượng lưu ở Sài Gòn, bà Thái Thị Liên học đàn piano từ năm 4 tuổi tại trường dòng và tiểu học dành cho con em người Pháp.

Từ năm 11 tuổi, cùng lúc theo học ở Trường Trung học Marie Curie, bà đã bước vào con đường chuyên nghiệp với bà giáo Armande Caron.

Đến năm 16 tuổi, bà có buổi biểu diễn ra mắt công chúng tại tại tòa thị chính Sài Gòn.

Năm 1946, bà sang Pháp với dự định tiếp tục học cao hơn về âm nhạc. Nhưng do những  biến động của gia đình và thời cuộc, bà đã theo chồng - nhà ngoại giao cách mạng Trần Ngọc Danh - chuyển từ Paris sang Praha và theo học ngành biểu diễn piano tại Nhạc viện Praha, và tốt nghiệp năm 1951.

Cuối năm 1951, bà theo chồng về Việt Bắc tham gia kháng chiến và công tác tại Đoàn văn công Trung ương…

Clip: Nghệ sĩ Thái Thị Liên biểu diễn mở đầu chương trình "Trăm mùa thu vàng"

Play

Những người con của bà đều thành danh, gắn bó trực tiếp hoặc gián tiếp với sự nghiệp âm nhạc. Đó là 2 người con của bà với nhà cách mạng Trần Ngọc Danh: GS.NGND Trần Thu Hà - nguyên giám đốc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam - và KTS.TS Trần Thanh Bình (người thiết kế phòng hoà nhạc của Học viện). Và đặc biệt là NSND Đặng Thái Sơn, người con trai với thi sĩ Đặng Đình Hưng.

Hình ảnh tri ân nhà giáo Thái Thị Liên trong cuốn sách "Ký ức về người thầy"

Bà cùng với các nhạc sĩ Tạ Phước, Lê Yên, Tô Vũ, Vũ Tuấn Đức, Doãn Mẫn, Lều Thọ Hợp đã sáng lập Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam). Bà đã trực tiếp đào tạo nhiều thế hệ giảng viên, nghệ sĩ piano và là Chủ nhiệm đầu tiên của khoa Piano suốt 20 năm, trong đó có cả những năm tháng chiến tranh khốn khó.

Hình ảnh nghệ sĩ Thái Thị Liên qua các thời kỳ

Nghệ sĩ Thái Thị Liên còn đóng góp nhiều hoạt động biểu diễn: Người đầu tiên biểu diễn chương trình recital từ cuối những năm 50 ở Hà Nội, tham gia các chương trình hòa tấu với các chuyên gia Liên Xô cũ như GS Khodjaev và Fedoshenko tại Nhà hát Lớn Hà Nội và Hải Phòng… Cuối năm 1955, bà đã cùng với ca sĩ Minh Đỗ ghi âm tại Tiệp Khắc đĩa nhạc đầu tiên của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

“Quà tặng mẹ tặng thầy” là phần biểu diễn riêng của nghệ sĩ Đặng Thái Sơn.

Ông mở đầu với bản Polonaise Son thứ - tác phẩm đầu tay của nhạc sĩ Chopin viết khi 7 tuổi cũng là bài học “vỡ lòng” của Đặng Thái Sơn khi lên 9.

Đặng Thái Sơn còn được mẹ đặt riêng 2 tác phẩm Jeux d'eau và Alborada del Gracioso (Ravel).

Bản nhạc thứ hai có tên “Dòng nước giỡn đùa”, gợi nhớ đến triết lý sống “như nước” và câu ca dao có tên ông: “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”.

Theo kế hoạch ban đầu, Đặng Thái Sơn sẽ kết thúc phần trình diễn với bản Polonaise Mi giáng trưởng hùng tráng, gợi nhớ đến giải thưởng Concours Chopin 1980 – một mốc quan trọng ghi dấu sự nghiệp của ông: Người châu Á đầu tiên giành giải nhất Cuộc thi Piano quốc tế Chopin.

Nhưng tới phút chót, nghệ sĩ đã chọn một tác phẩm của nhà soạn nhạc Liszt có tên “Norma” để biểu diễn tặng mẹ. Ông lý giải: Tác phẩm này được viết từ cảm hứng của vở opera đồ sộ, mang âm hưởng anh hùng ca. Tác phẩm gợi nhớ tới “má Liên” của ông, vừa nghiêm khắc, cương nghị, sắt đá, cương nghị vượt qua nhiều thăng trầm của cuộc sống; vừa lãng mạn da diết, cũng như cuộc đời nhiều trắc trở trong tình cảm nhân duyên.

Nghệ sĩ Thái Thị Liên đã về nước 4 năm nay sau nhiều năm sống ở nước ngoài. Bây giờ, ngoài tập đàn 2 tiếng mỗi ngày, bà vẫn tranh thủ dạy con cháu học đàn.

Trong cuốn sách “Ký ức về người thầy”, nhiều trang viết các học trò đều gọi bà là “má Liên” với sự tôn kính vô bờ.

Nghệ sĩ Hoàng Kim Dung hồi tưởng: “Khi muốn vượt qua khó khăn trong cuôc sống cũng như chuyên môn, chúng tôi thường nhớ tới bà”.

Còn 2 anh em nghệ sĩ Hoàng Li và Hoàng Mi: “Lòng yêu nghề, thương trò vô bờ bến của bác đã ảnh hưởng sâu sắc và rèn giũa chúng tôi chữ tâm trong nghề”.

Hạ Anh - Từ Ngọc Lang

Clip: Nguyễn Tuấn Hải