- "Với dự báo mang tính bảo thủ như vậy, an toàn hơn như vậy thì dự án Tân Rai vẫn còn hiệu quả, tuy là thời gian lỗ lũy kế của nó từ 3 năm bị kéo dài lên 5 năm và hiệu quả của dự án thu hồi vốn của nó cũng bị kéo dài", Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải trả lời chất vấn về các dự án khai thác bôxit Tây Nguyên.

Kéo dài thời gian lỗ

Phó trưởng đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh Trần Du Lịch  hỏi, dư luận và cử tri quan tâm tới hiệu quả của hai dự án này. Báo cáo mà Chính phủ gửi ĐBQH cũng đã giải đáp một số vấn đề. Song, cử tri hiện vẫn băn khoăn về hai vấn đề.

Thứ nhất là đánh giá hiệu quả có sự khác nhau giữa báo cáo là lỗ, chấp nhận 5 năm hay trả lời là 7 năm và cơ sở để định hình dự án vòng đời là 30 năm thì tính tùy thuộc rất nhiều vào thị giá thị trường của alumina. Việc đánh giá có hiệu quả về tài chính và hiệu quả kinh tế - xã hội nói chung như thế nào mang tính thuyết phục thì chưa yên tâm lắm.

Thứ hai, vì thí điểm hai dự án nên sử dụng vận tải đường bộ. Hiện nay những con đường vận chuyển đó hoàn toàn quá tải và cử tri rất lo lắng, nếu vận chuyển hai chiều thì bài toán xử lý như thế nào, cũng chưa rõ, chưa yên tâm. Đề nghị Phó Thủ tướng làm rõ để cử tri yên tâm về vấn đề này.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải giải thích, Bộ Công Thương đã có văn bản báo cáo Quốc hội rất chi tiết về hiệu quả tiến độ của hai dự án.

{keywords}
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải

Đây là hai dự án được Bộ Chính trị hết sức quan tâm và có sự chỉ đạo ngay từ đầu. Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ thẩm tra, đánh giá hiệu quả và chủ đầu tư phải thường xuyên xem xét đánh giá về điều kiện thị trường cũng như hiệu quả của dự án.

"Nếu như dự án phát hiện là không có hiệu quả thì phải có giải pháp để xử lý, nếu không xử lý được hiệu quả đó thì thậm chí là phải ngừng dự án để bảo đảm cho chủ đầu tư không bị thiệt hại hơn. Chính vì vậy trong quá trình đánh giá hiệu quả, Bộ Công Thương phối hợp với các Bộ, ngành liên quan cũng đã thực hiện đánh giá hết sức cẩn thận, kỹ càng", ông Hải nói.

Theo Phó Thủ tướng, mọi sự đánh giá cũng phải tính đến điều kiện về thị trường. Do khủng hoảng của nền kinh tế thế giới thì nhu cầu sử dụng nhôm, Alumin của thế giới có giảm và đi cùng với đó là giá cũng giảm. Điều đó tác động đến hiệu quả của dự án.

Tuy vậy như báo cáo của Bộ Công thương đã nêu, với tính toán hết sức bảo thủ, tức là tính đến dự báo giá Alumin cho cuộc đời kinh tế của dự án là 30 năm, đối với Tân Rai là khoảng 379 đô la Mỹ trên một tấn thì vẫn thấp hơn dự báo của các công ty tư vấn trên thế giới là bình quân khoàng 450 đô la Mỹ.

Như vậy, với dự báo mang tính bảo thủ như vậy, an toàn hơn như vậy thì dự án Tân Rai vẫn còn hiệu quả, tuy là thời gian lỗ lũy kế của nó từ 3 năm bị kéo dài lên 5 năm và hiệu quả của dự án thu hồi vốn của nó cũng bị kéo dài như trong báo cáo đã nêu.

Tuổi thọ 30 năm hoặc hơn

Liên quan đến phương án vận tải, ông Hoàng Trung Hải giải thích, Chính phủ đã giao cho Bộ Giao thông vận tải, Tổng cục đường bộ cùng UBND các địa phương lên phương án vận tải và từ đó lên phương án đầu tư để bảo đảm phương án vận tải cho các vật tư, nguyên vật liệu của hai dự án này bảo đảm được.

Trong thời gian vừa qua các dự án này đang đầu tư cũng đã được triển khai hết sức khẩn trương và tuy có hơi chậm, lý do bởi vì khó khăn về nguồn vốn, kể cả nguồn vốn từ than đóng góp cũng hơi bị chậm và nguồn vốn huy động từ các nhà đầu tư BT và nguồn vốn vay ngân hàng cũng hơi bị chậm, tuy vậy hiện nay Bộ Giao thông, Ủy ban nhân dân các địa phương cũng đang hết sức nỗ lực để bảo đảm cho tiến độ của dự án.

"Tôi rất hiểu và chia sẻ với tâm tư ĐB Trần Du Lịch chưa yên tâm với hiệu quả của dự án, liệu phương pháp tính như vậy và dự án nó có thực hiệu quả không? Chính phủ cũng sẽ tiếp thu ý kiến này và sẽ chỉ đạo các bộ, đặc biệt là chủ đầu tư sẽ phải theo dõi, đánh giá thường xuyên về dự án để thực hiện việc thi công tiết kiệm chi phí vừa bảo đảm chất lượng, vừa bảo đảm được thị trường và bảo đảm được hiệu quả của dự án", ông Hải nói.

Theo Phó Thủ tướng, một dự án dài hạn như vậy có thể xảy ra rất nhiều điều trong quá trình 30 năm vận hành. Nếu chủ đầu tư không có phương pháp quản lý hết sức tốt và tiết kiệm, hiệu quả thì dự án có thể nó đổ bể, có thể trở thành lỗ bất cứ lúc nào. Chưa nói đến biến động thị trường thế giới. Vì vậy, thường xuyên phải theo dõi đánh giá và tổ chức quản lý dự án một cách hiệu quả thì mới đảm bảo được hiệu quả 30 năm của dự án. Nếu làm tốt có thể kéo dài đến tận 40 năm, 50 năm.

"Tại sao nó là 30 năm? Đây là tuổi thọ kinh tế của dự án mà chúng ta sử dụng theo thông lệ quốc tế để đánh giá một dự án alumina, mỗi dự án công nghiệp khác có các tuổi thọ khác nhau. Ví dụ nhà máy điện, điện than là 30 năm, nhưng điện khí chỉ có 20 năm tuổi thọ kinh tế. Mỗi dự án có một tuổi thọ kinh tế để chúng ta sử dụng nó để đánh giá. Khi chúng ta đánh giá xây dựng dự án đầu tư của dự án alumina này chúng ta lấy 30 năm thì bây giờ chúng ta tính để so sánh lại chúng ta cũng lấy thời hạn 30 năm", ông Hải giải thích.

Lê Nhung