Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc phát biểu tại phiên họp UBTVQH chiều 12/9 về dự thảo luật Đất đai sửa đổi đã dẫn thời sự vụ nổ súng ở Thái Bình như ví dụ cho thấy tình hình đất đai phức tạp, nhất là thu hồi đất, đền bù.


Bản thảo luật Đất đai sửa đổi có "lịch sử" chỉnh lý, tiếp thu và lấy cả ý kiến nhân dân kéo dài đến 3 kỳ họp QH, sau cùng đưa ra lấy ý kiến tại phiên họp chiều 12/9 đạt được sự ưng ý tương đối. Tuy nhiên, không chỉ Chủ nhiệm VPQH mà hầu hết thành viên UBTVQH vẫn còn băn khoăn về thu hồi đất, đền bù.

Hỏng luật nếu thu hồi đất không rõ

Khẳng định không thể kéo dài mãi quá trình chỉnh lý luật này, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh thời hạn trình QH thông qua tại kỳ họp sắp tới nhưng yêu cầu hoàn thiện nốt để luật trình "có đầu có đuôi", trong đó quan trọng là chương thu hồi đất. Ông vẫn chưa hoàn toàn được thuyết phục trước 2 điều khoản liên quan thu hồi đất (điều 62 và 63). Theo ông, nếu các quy định này không rõ có thể làm hỏng luật, hỏng cả Hiến pháp sửa đổi.

Ý kiến của ông Hùng cũng được nhiều đại biểu đề cập khi hai quy định trên chưa rõ ràng về thu hồi đất để thực hiện các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội và thu hồi cho mục đích lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Không chỉ những loại dự án do Nhà nước thu hồi, Chủ tịch QH còn muốn làm rõ cả quy trình, thủ tục, yêu cầu, điều kiện về thu hồi đất không do Nhà nước thực hiện.

{keywords}
Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc. Ảnh: Lê Anh Dũng

Chủ nhiệm UB Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho hay, tổng hợp phiếu xin ý kiến ĐBQH về vấn đề này có 265 đại biểu đồng ý, 109 đại biểu không đồng ý. UBTVQH dự kiến đề nghị xin QH cho giữ quy định thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích phát triển kinh tế, xã hội như trong dự thảo luật.

Theo ông Giàu, để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp đã dự kiến quỹ đất sử dụng cho các mục đích, trong đó có quỹ đất dành cho các dự án phát triển kinh tế, xã hội. Các dự án thuộc lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng phải do Nhà nước thu hồi đất để bảo đảm thực hiện.

Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể hơn việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội, không quy định các dự án khác tại khoản 1 điều 63 để hạn chế tùy tiện trong việc thu hồi đất. Theo đó, UBTVQH đã tiếp thu và chỉnh lý nội dung theo hướng quy định cụ thể một số dự án, công trình thuộc diện Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã hội.

Bổ sung quy định việc thu hồi đất phải được HĐND cấp tỉnh thông qua đối với các dự án, công trình xây dựng khu đô thị mới, khu dân cư nông thôn mới, chỉnh trang đô thị, khu dân cư nông thôn, cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản quy mô lớn...

Hạn mức thu hồi

Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển ủng hộ thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế nhưng nên quy định hạn mức đất thu hồi để tránh thu hồi tràn lan. Ngoài ra, cần có sự điều tiết phân chia đảm bảo lợi ích của Nhà nước, người dân, doanh nghiệp khi có chênh lệch gia tăng giá trị đất sau thu hồi.

Dù luật quy định những điều khoản hỗ trợ cho dân sau đền bù, nhưng ông Hiển không nghiêng về phương án Nhà nước nắm giữ giá trị chênh lệch gia tăng, nhất là doanh nghiệp cũng có phần đóng góp ở góc độ đầu tư. Theo ông, nên tính toán lợi ích cho cả 3 đối tượng.

Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, dự thảo luật đang tách quy định thu hồi đất hai mục đích trên nhưng đánh giá kỹ các quy định vẫn trùng nhau. Theo ông, cả thu hồi đất cho dự án lợi ích quốc gia, công cộng và dự án phục vụ phát triển kinh tế xã hội phải quy định chi tiết hơn.

Còn theo Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai, cần làm rõ hơn thẩm quyền của cấp duyệt thu hồi đất cho các mục đích trên. Nhiều ý kiến gợi ý nên gộp hai quy định nhưng làm gọn, rõ, cụ thể hơn các điều kiện thu hồi đất thực hiện các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội và cho mục đích lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh nỗ lực hoàn chỉnh luật để đảm bảo luật ban hành giải quyết thực tiễn khiếu kiện, tố cáo, tham nhũng đất đai.

Linh Thư