Quan chức Mỹ cho hay, Tổng thống Barack Obama dự kiến sẽ tuyên bố một thỏa thuận mới để tăng cường hợp tác với Trung Quốc về an ninh hạt nhân.

Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tới căn cứ không quân Andrews gần Washington trong chuyến thăm Mỹ ngày 18/1. Ảnh: Reuters
Thoả thuận này sẽ được các quan chức năng lượng Mỹ và Trung Quốc ký kết trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ đang diễn ra của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào nhằm thiết lập một trung tâm tài trợ an ninh hạt nhân chung tại Trung Quốc. Quan chức tiết lộ thông tin giấu tên vì không được phép nói trước lúc ông Obama chính thức tuyên bố.

Động thái trên diễn ra trong lúc chính quyền của Tổng thống Obama đang tìm kiếm những biện pháp xoa dịu căng thẳng về kinh tế, thương mại và an ninh giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới.

Mỹ coi thoả thuận mở ra con đường tăng cường hợp tác an ninh với Trung Quốc. Mỹ đã dành hàng tỉ USD để mở rộng hợp tác về an ninh hạt nhân với Nga. Tuy nhiên, họ gặp hạn chế trong việc tương tác với Trung Quốc về vấn đề này.

Washington coi Bắc Kinh là “người chơi” quan trọng trong nỗ lực kiềm chế chương trình hạt nhân của Triều Tiên cũng như những hành động mà nước này chống lại Hàn Quốc. Mỹ cũng cần sự ủng hộ của Trung Quốc đối với chương trình hạt nhân Iran khi Trung Quốc là thành viên có quyền phủ quyết của Hội đồng Bảo an.

Dự án chung đặt mục tiêu tập trung vào đào tạo để cải thiện điều kiện an toàn an ninh ở những cơ sở hạt nhân và thống kê vật liệu hạt nhân. Quan chức Mỹ cũng hy vọng sẽ tổ chức những cuộc diễn tập chung phản ứng với các thảm họa hạt nhân và khủng bố, cũng như chia sẻ công nghệ dò tìm hạt nhân.

Theo quan chức Mỹ, hai quốc gia có kế hoạch thiết lập trung tâm ở những nước khác tại châu Á, với hy vọng Trung Quốc có thể sử dụng ảnh hưởng của họ để cải thiện an ninh hạt nhân trong khu vực.

Dự kiến theo thoả thuận, Trung Quốc sẽ chi trả phần lớn chi phí của trung tâm.,Mỹ cung cấp chuyên môn và công nghệ. Ý tưởng thành lập trung tâm đầu tiên được Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân ở Washington hồi tháng 4 năm trước. Đây là hội nghị đầu tiên về an ninh hạt nhân được tổ chức trên thế giới do Tổng thống Mỹ Obama đề xuất và mời gọi các quốc gia trên thế giới tham dự.

Theo giới phân tích, trong cuộc gặp ngày 19/1, hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung sẽ đối mặt với nhiều bất đồng về vấn đề Triều Tiên và những tranh cãi kinh tế. Ông Obama và ông Hồ Cẩm Đào đều cam kết hợp tác mạnh mẽ hơn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Một số nhà phân tích tại Washington và Bắc Kinh coi cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung là phép thử để xem hai cường quốc “chơi thế nào trong buổi hòa nhạc” khi các tham vọng của Trung Quốc ngày một mở rộng cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Vương Lý Lực, nhà nghiên cứu tại Đại học Nhân dân của Bắc Kinh cho rằng, cả hai bên cần nỗ lực hơn nhiều trong mối quan hệ của mình. "Thực tế đáng buồn là, ở đây vẫn thiếu sự tin tưởng chung giữa hia quốc gia, khi quan hệ quân sự ở phía sau quan hệ kinh tế và chính trị”.

Trong chuyến công du của Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, Trung Quốc mong muốn xoa dịu quan ngại của Mỹ về thâm hụt thương mại cũng như vấn đề việc làm bằng các thỏa thuận có thể lên tới 8,5 tỉ USD.

Ông Hồ Cẩm Đào sẽ tới thăm Chicago trước khi trở về Trung Quốc vào thứ sáu.

  • Thái An (Theo Washington Post, AP)