- Trong số 39 nhà giáo nhân dân được phong tặng năm nay, người cao tuổi nhất là
GS Lê Quang Long, 95 tuổi.
GS.TS Lê Quang Long được biết đến là người thầy tiêu biểu trong thế hệ giáo viên
đầu tiên ở các cấp trung học dưới chế độ mới.
Với đào tạo đại học, thầy cũng là thế hệ giảng viên đầu tiên của nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa – là người thầy đầu tiên của khoa Sinh học, ĐH Sư phạm Hà Nội -
đào tạo nên thế hệ các nhà Sinh học Việt Nam đầu tiên.
|
|
GS Lê Quang Long nhận danh hiệu từ Chủ tịch nước. Ảnh: Văn Chung |
Những cựu học sinh của thầy Lê Quang Long tại các trường trung học sau này đều
trở thành những nhà hoạt động chính trị, xã hội, quân sự và khoa học, nhà giáo
dục thành đạt. Nhiều sinh viên của thầy đã trở thành những nhà khoa học Sinh học
đầu ngành, công tác tại những trung tâm khoa học lớn của đất nước như Đại học
Quốc gia Hà Nội, Đại học Sư phạm Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam…
Trong thời gian công tác tại Khoa Sinh học, trường Đại học Sư phạm Hà Nội, GS.TS
Lê Quang Long đã chủ trì nhiều đề tài khoa học, từ khi đất nước còn trong chiến
tranh và cho tới sau này. Như những công trình nghiên cứu về cá, các đề tài
nghiên cứu phục vụ Quốc phòng (trong chiến tranh gọi là đề tài tuyệt mật).
Tính từ năm 1970 đến nay, ông đã viết gần 100 đầu sách, trong đó 50 đầu sách
được viết trong những năm về hưu. Đó là những giáo trình đại học, sách giáo khoa
phổ thông, sách tham khảo, chuyên đề sau đại học và từ điển. Ông trở thành tác
giả được Nhà xuất bản Giáo dục tín nhiệm với những đầu sách hay, sách đẹp, được
tái bản nhiều lần như: Bộ ba Từ điển tranh về động vật, về thực vật; Từ điển
Sinh học phổ thông; ba tập Chuyện lạ có thật về động vật, về thực vật, về con
người… Bên cạnh đó, GS.TS Lê Quang Long còn có rất nhiều công trình khoa học
đăng trên các tạp chí khoa học trong nước và ngoài nước.
Công trình đáng nói nhất của ông là cuốn Hóa điện phản xạ và trí nhớ (xuất bản
năm 1973, tái bản năm 2003). Trong lời giới thiệu, GS. TS Tạ Quang Bửu có đoạn
viết: “Vì cuốn sách viết rất rõ ràng và hấp dẫn về những vấn đề quan trọng nên
tôi đã đọc một mạch và sau khi đọc xong, sách để lại cho tôi một cảm giác thoải
mái vì đã tiếp thu được rất nhiều mà không phải lao động nhiều lắm”.
Có người gọi ông là giáo sư “không có tuổi già”; còn GS. TSKH, Nhà giáo ưu tú
Trần Kiên (nguyên Chủ nhiệm khoa Sinh học, Đại học Sư phạm Hà Nội) viết về ông
trong cuốn hồi ký (năm 2008) như thế này: Hệ thống kiến thức bài giảng của thầy
được cấu trúc với những nét độc đáo và đặc sắc, trong đó có sự nhuần nhuyễn hợp
lý giữa khái niệm, định nghĩa với các ví dụ về những sự kiện khoa học của bài
giảng…
Không chỉ đóng góp cho nền giáo dục của Việt Nam, GS Lê Quang Long còn có công
lao không nhỏ trong việc khôi phục nền đại học Campuchia sau nạn diệt chủng Pôn
Pốt.
Theo đề nghị của Campuchia, phái đoàn Việt Nam do bà Nguyễn Thị Bình làm trưởng
đoàn đã sang truyền đạt kiến thức cho những người đồng nghiệp tương lai - những
người sẽ đặt nền móng cho nền đại học Campuchia. GS Lê Quang Long đã giúp bạn
biên soạn và xây dựng 3 bộ giáo trình bằng tiếng Pháp… Với những đóng góp cho
nền đại học Campuchia, ông đã được Thủ tướng Hun-xen ký tặng Huân chương Hữu
nghị Việt Nam - Campuchia.
PGS.TS Mai Sỹ Tuấn, trưởng khoa Sinh học, trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho biết: Cá
nhân tôi là học trò được thầy dạy dỗ trực tiếp. Thầy giảng thì thú vị đến nỗi
chúng tôi chỉ biết nghe, nghe đến say mê mà quên cả ghi chép bài. Tôi học thầy
cũng đã 41 năm rồi (vào những năm 1972 – 1973), thế mà đến giờ vẫn còn nhớ những
ví dụ thầy dạy: Tại sao ion K lại đi qua màng tế bào dễ hơn ion Na – bởi thầy
dạy tôi, giống như hai người, một béo, một gầy tranh nhau đi qua một cái cửa
hẹp. Anh gầy bé – nhẹ nhàng có ưu thế, còn anh to béo tranh mãi mà vẫn bị mắc
lại. Và cứ những ví dụ như vậy, chúng tôi mới hiểu nguyên lý của dẫn truyền xung
thần kinh là thế nào.
Với chúng tôi đã 30 – 40 năm đi dạy học, cho dù bây giờ người ta nói nhiều tới
đổi mới phương pháp dạy học thì cách dạy của thầy và dạy được như thầy vẫn là
điều mơ ước”.
Ngân Anh tổng hợp
.svg){kind=icon}
