Những ngôn ngữ kỳ lạ nhất hành tinh

Có những ngôn ngữ sắp bị tuyệt chủng, trong khi có những ngôn ngữ được sáng tạo chỉ để phục vụ một bộ phim…

Ngôn ngữ Ayapaneco được sử dụng nhiều ở Mexico trong nhiều thế kỷ. Nó tồn tại bất chấp sự xâm lược của người Tây Ban Nha, bất chấp chiến tranh, các cuộc cách mạng, nạn đói và lũ lụt. Nhưng hiện tại, giống như nhiều ngôn ngữ bản địa khác, nó đang có nguy cơ tuyệt chủng. Chỉ còn có 2 người trên thế giới sử dụng thành thạo ngôn ngữ này, thế nhưng họ lại nhất quyết không muốn nói chuyện với nhau.

Ông Manuel Segovia và ông Isidro Velazquez hiện đang sống cách nhau 500 mét ở ngôi làng Ayapa thuộc Tabasco. Không rõ việc hai người không trò chuyện với nhau có phải là do đã có mâu thuẫn từ trước hay không. Những người quen biết của họ thì nói rằng họ chưa bao giờ ưa nhau.

2. !Xóõ - Ngôn ngữ có 122 phụ âm

Ngôn ngữ !Xóõ được nói bởi khoảng 3.000 người bản địa ở vùng Namibia và Botswana thuộc châu Phi. Đây có lẽ là ngôn ngữ có nhiều âm tiết nhất trên thế giới với 58 đến 122 phụ âm, 31 nguyên âm và 4 tông.

3. Archi – Ngôn ngữ có 1,5 triệu hậu tố động từ

Trong khi từ “eat” (ăn) trong tiếng Anh chỉ có một số hậu tố có thể thêm vào như “eating” hay “eaten” thì có tới 1.502.839 từ có thể tạo từ một động từ gốc trong tiếng Archi. Ngôn ngữ này được sử dụng bởi người Archi ở ngôi làng Archib thuộc nước Nga. Tiếng Archi có 26 nguyên âm và tùy thuộc vào việc phân tích, nó có từ 74 tới 82 phụ âm. Vì thế, lần tới nếu con bạn phàn nàn học ngữ pháp thật khó thì hãy gửi bé tới Nga.

4. Anal – Ngôn ngữ được 23.000 người sử dụng

Người Anal được tìm thấy ở Manipur, Ấn Độ và Myanmar. Khoảng 23.000 người trong số đó nói ngôn ngữ riêng của mình, được gọi là Anal hay Namfau.

Người ta cũng không rõ về nguồn gốc cái tên Anal. Một giả thuyết cho rằng tên này có nguồn gốc từ tên R.D. Angnal. Một giả thuyết khác cho rằng tên này bắt nguồn từ từ “anan”trong tiếng Meitei (dân tộc Meitei ở Manipur), có nghĩa là “sạch sẽ”, có ý nói rằng họ nổi tiếng về sự sạch sẽ. Tuy nhiên, theo Bách khoa toàn thử của Đông Bắc Ấn Độ thì người Myanma gọi ngôn ngữ này là Khon – nghĩa là “dân tộc bẩn thỉu”.

5. Tuyuca – Ngôn ngữ có 140 trợ động từ

Có thể là ngôn ngữ khó nhằn nhất thế giới, Tuyuca được sử dụng bởi một nhóm người dân tộc bản địa gồm khoảng 500-1.000 người sống ở Colombia và Amazonas, Brazil. Việc ngôn ngữ này có tới 140 trợ động từ khiến cho người học ngôn ngữ này rất khó sử dụng thành thạo.

6. Silbo Gomero – Ngôn ngữ huýt sáo

Được sử dụng bởi các cư dân của quần đảo Canary, Tây Ban Nha, tiếng Silbo Gomero có bảng chữ cái chỉ gồm 2 nguyên âm và 4 phụ âm. Nó được ghép nối hoàn toàn bằng tiếng huýt sáo. Tiếng huýt sáo được phân biệt theo độ cao và sự liên tục.

7. Lincos – Ngôn ngữ được sáng tạo để giao tiếp với người ngoài hành tinh

Năm 1960, Tiến sĩ Hans Freudenthal xuất bản cuốn sách có tên “Lincos: Thiết kế ngôn ngữ cho giao tiếp vũ trụ”. Trong cuốn sách này, ông đã đề xuất một ngôn ngữ được thiết kế để bất cứ dạng sự sống nào ngoài Trái Đất đều có thể hiểu được.

8. Na’vi – Ngôn ngữ được sáng tạo chỉ để phục vụ bộ phim Avatar

Đạo diễn James Cameron thực hiện bộ phim nghiêm túc đến mức đã thuê Tiến sĩ Paul Frommer – giáo sư danh dự về Quản lý truyền thông ở ĐH Southern California sáng tạo ra một ngôn ngữ thật cho cư dân Na’vi.

Khi bộ phim được trình chiếu vào năm 2009, Na’vi có vốn từ vựng khoảng 1.000 từ, nhưng ngữ pháp của nó thì chỉ có tác giả mới hiểu được. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi sau đó khi Tiến sĩ Frommer mở rộng vốn từ vựng lên hơn 2.000 từ và xuất bản các quy tắc ngữ pháp. Từ đó, Na’vi là một ngôn ngữ khá hoàn chỉnh và có thể học được. Bạn hoàn toàn có thể học trực tuyến ngôn ngữ này tại trang web của Tiến sĩ Frommer.

9. Rachasap – Ngôn ngữ được sử dụng độc quyền để nói chuyện với nhà vua Thái Lan

Nhà vua là người được yêu kính nhất ở đất nước Thái Lan. Khi nói chuyện với nhà vua hoặc nói về hoàng gia, một dạng ngôn ngữ đặc biệt của người Thái được sử dụng, được gọi là Rachasap – có nghĩa là ‘ngôn ngữ hoàng gia’.

Ra đời từ cách đây 700 năm, Rachasap là một phần cơ bản của truyền thống và văn hóa Thái Lan. Hầu hết người Thái đều biết đến ngôn ngữ này, nhưng rất ít người nói chuẩn. Tuy nhiên, hằng ngày, người ta có thể nghe thấy nó trên truyền hình, đài phát thanh và bất cứ khi nào nói về nhà vua và gia đình ông.

10. Toki Pona – Ngôn ngữ tối thiểu với 14 âm vị và 120 từ gốc

Lần đầu tiên được công bố trực tuyến vào năm 2001, ngôn ngữ này được sáng tạo bởi dịch giả kiêm nhà ngôn ngữ Sonja Lang tới từ Toronto. Đây là một ngôn ngữ tối thiểu, tập trung vào các khái niệm và yếu tố đơn giản, tương đối phổ quát giữa các nền văn hóa. Ngôn ngữ chỉ có 14 âm vị và 120 từ gốc, được chọn trong số các yếu tố cơ bản để sống một cuộc sống đơn giản, không bị tác động bởi nền văn minh hiện đại.

Có ít nhất 100 người nói thành thạo tiếng Toki Pona và ước tính có vài trăm người có kiến thức cơ bản về nó.

• Nguyễn Thảo (Theo Oddee)