Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện một hóa thạch tinh trùng động vật cổ nhất từng được tìm thấy từ trước tới nay ở Nam cực.

{keywords}

Các mảnh tinh trùng hóa thạch cổ nhất thế giới được phát hiện trong một cái kén 50 triệu năm tuổi ở Nam cực. Ảnh: Biology Letters

Tinh trùng hóa thạch cổ nhất bị chôn vùi trong vách của một cái kén cổ. Hình dạng và kích thước của nó tương tự như tinh trùng của giun tôm rồng (Branchiobdellid) thời hiện đại.

Theo báo cáo nghiên cứu mới, kén Clitellata hóa thạch được thu thập từ trầm tích ở khu La Meseta Formation trên đảo Marambio thuộc bán đảo Nam cực. Citellata là một lớp giun đốt, bao gồm cả giun đất và đỉa.

Tuổi của lớp trầm tích này được xác định là xấp xỉ 50 triệu năm và có từ thời kỳ Ypresian ở đầu kỷ Eocene. Sau khi trích lấy các hóa thạch, các nhà nghiên cứu đã sử dụng ánh sáng và kỹ thuật quét ảnh dưới kính hiển vi electron cũng như phương pháp soi kính hiển vi X-quang dựa vào bức xạ để kiểm tra các mẫu.

Các con giun đốt Clitellate tiết ra kén dưới dạng nhầy và đặt các lớp vật liệu protein lên trên đó. Trứng và tinh trùng sau đó thường được các cá thể giun lưỡng tính, trưởng thành thả vào bên trong kén trước khi chúng rút lui. Kén cuối cùng được bịt kín và thả lắng xuống trầm tích. Nó sẽ cứng lại sau vài giờ đến vài ngày để hình thành một vỏ trứng đủ sức chống chịu và bảo vệ các phôi thai đang phát triển.

Thông thường, tinh trùng bị mắc kẹt bên trong các lớp protein cùng với các vi sinh vật khác, trước khi vật liệu đóng cứng lại.

Mẫu hóa thạch trong tình trạng bảo quản tốt nói trên có niên đại trước các khám phá tương tự 10 triệu năm. Các chuyên gia tin rằng, nó sẽ hé lộ các đấu vết về sự tiến hóa của loài giun này trong 50 triệu năm qua.

Branchiobdellid thường được phát hiện sống cộng sinh trên cơ thể tôm rồng nước ngọt ở bán cầu Bắc. Vì vậy, sự xuất hiện của chúng ở các vùng nước ngọt của Nam cực đầu kỷ Eocene cho thấy chúng phân bố xa đến mức nào khắp thế giới, đồng thời ám chỉ lịch sử tiến hóa của chúng có thể phức tạp hơn đánh giá ban đầu.

Nhóm nghiên cứu hiện mong muốn sử dụng kỹ thuật quét ảnh để nghiên cứu những chiếc kén khác trong các bộ sưu tập khắp nơi trên thế giới, để hiểu rõ hơn về đời sống của các vi sinh vật mà chúng ta hiện có rất ít dữ liệu hóa thạch.

Tuấn Anh (Theo Daily Mail, Live Science)