Cách đây ít nhất 8000 năm, người Trung Hoa đã phát hiện ra ngọc – một loại đá hiếm và tuyệt đẹp khi được chế tác. Cũng từ đây, một nền văn hóa dùng ngọc đã hình thành, với sự khác biệt rõ nét so với các nền văn minh phương Tây hay châu Mỹ.

Người Trung Quốc xưa tin rằng, ngọc chính là sự hội tụ tinh túy đất trời và do đó, giữ ngọc bên người có thể giúp họ xua đuổi tà ma, gặp nhiều may mắn, thậm chí là giữ gìn nhan sắc và sự thanh xuân.

Theo Xihuanet, ngọc thường được hoàng gia dùng trong các nghi thức tế lễ hoặc tượng trưng cho địa vị của chủ nhân. Ngọc được chế tác thành 6 loại chính: ngọc bích, ngọc tông, ngọc khuê, ngọc chương, ngọc hình con hổ và ngọc bán nguyệt. Người xưa gọi đây là Lục khí (Dùng Bích tế trời, dùng Tông tế đất; lấy Thanh Khuê để tế phương Đông, lấy Xích Chương để tế lễ phương Nam; lấy Bạch Hổ để tế phương Tây, lấy Huyền Hoàng để tế phương Bắc).

Một trong những công dụng kỳ lạ của ngọc là để khâm liệm và ướp xác. Người Trung Quốc tin rằng, ngọc có thể giữ cho xác chết mãi nguyên vẹn và giúp họ hạnh phúc ở kiếp sau. Vì thế, những nhà quyền quý thường đặt ngọc trong quan tài hay trên thi hài người đã khuất trước khi chôn. Thậm chí thời nhà Hán, người ta còn lấy những tảng ngọc thạch nguyên tấm, mài theo hình dáng cơ thể người rồi khoan lỗ ở bốn góc của mảnh ngọc, mặc thành áo khâm liệm người chết. Tất nhiên, không phải ai cũng đủ tư cách để được mặc áo ngọc như vậy. Chỉ có hoàng đế, vương công, quý tộc mới được chôn như vậy.

Đồ dùng bằng ngọc như bình ngọc, chén ngọc, hộp ngọc... trong hoàng cung nhiều vô kể, vì bậc vua chúa tin rằng, ngọc có thể trừ tà, khử độc, tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, ngọc còn được dùng làm đồ trang trí như thoa ngọc, trâm ngọc, ngọc bội đeo lưng... Dưới đây là những tạo vật tinh xảo nhất vừa được triển lãm tại Trung Quốc. Các nhà khoa học cho biết chúng có niên đại từ thời Đồ đá mới cho đến đời nhà Thanh.

Bình rượu bằng ngọc với hoa văn chạm nổi tinh xảo. Đi kèm là chén uống rượu hai quai, chân cao bằng đồng.

Một chiếc tách ngọc với quai là hai con ly cách điệu. Người xưa tin rằng uống trà bằng chén ngọc có thể giúp giải độc, tăng cường sức khỏe.

Một số mẫu ngọc bội tại triển lãm
Một loại chén ngọc khác với cách điệu hình lá sen.
Các loại ngọc bội bằng bạch ngọc, lam ngọc, hoàng ngọc.
Một chiếc lư bạch ngọc để đốt trầm trong hoàng cung.
Một chiếc trâm ngọc được các vương phi sử dụng.
Một chiếc lư bạch ngọc được trang trí và chạm khắc tinh xảo.
Một bộ áo bằng ngọc