Thảm cảnh 'vương quốc' hành tím miền Tây

- “Vương quốc hành” Vĩnh Châu (Sóc Trăng) đang vào mùa thu hoạch, hành tím chất cao như núi. Thế nhưng, giá hành rớt thảm còn 4.000-7.000 đồng/kg lại không tiêu thụ được khiến bà con điêu đứng, mắt cay xè.

Vựa hành tím lớn nhất cả nước quy tụ ở thị xã Vĩnh Châu, với diện tích hơn 6.500 ha, cho thu hoạch trên 130.000 tấn/năm. Mặc dù đây là loại nông sản nổi tiếng, nhưng những người nông dân vẫn thua lỗ ngay tại thị trường nội địa.

Điêu đứng vì sâu bệnh, rớt giá

Trung tuần tháng 4, nông dân các xã chuyên canh hành tím ở thị xã Vĩnh Châu như Vĩnh Tân, Vĩnh Hải và Lạc Hòa đang tất bật cho mùa thu hoạch hành tím trong năm. Bà con nông dân vừa thu hoạch, vừa ngóng thương lái đến mua. Có gia đình chất cả đống hành tím cao chót vót trong nhà, chào mời thương lái.

Người dân trồng hành cho biết, đầu vụ, khoảng tháng 2-3, giá hành tím dao động từ 25.000 đến 30.000 đồng/kg, sau đó rớt thảm xuống 7.000-8.000 đồng/kg. Còn thời điểm hiện nay, giá hành chỉ còn 5.000-7.000 đồng/kg, thậm chí có nơi chỉ bán được 4.000 đồng/kg.

Vất vả một nắng hai sương đến mùa thu hoạch thì nông dân bị ép bán bèo bọt.

Anh Trần Thanh Sang, trú khóm 1, phường 1 (thị xã Vĩnh Châu) tâm sự, năm nay, 3ha hành tím của gia đình anh chỉ cho thu hoạch hơn 2 tấn do sâu bệnh.

“Đầu vụ hành sớm trước Tết Nguyên đán, thấy giá lên hơn 30.000 đồng/kg, ai cũng hết sức phấn khởi. Nay giá thu mua tại ruộng rớt thê thảm, dù trên thị trường người ta vẫn bán 20.000-25.000 đồng/kg. Cứ đà này, người trồng hành chắc chắn lỗ nặng” - anh Sang chia sẻ

Còn bà Hương - một thương lái chuyên thu gom hành tím cho nông dân khóm 4, phường 1, cho hay giá hành cứ rớt thảm thế này thì nông dân phải bù lỗ từ 3 đến 4 triệu đồng/ha. Năm nào cũng vậy, cứ đến đỉnh điểm của mùa thu hoạch thì các chợ đầu mối ra giá bao nhiêu là phải bán bấy nhiêu.

Lý do, bà con chưa biết cách dự trữ hành tím. Nếu hành để lâu sẽ bị hỏng hết, hoặc giảm chất lượng. Do vậy, người trồng hành dễ bị bắt chẹt mà không làm chủ được giá cả. Có lỗ họ cũng phải chấp nhận bán chứ không để hành trên ruộng hay trong nhà.

Được biết, năm 2012, được sự hỗ trợ từ Chi cục Bảo vệ Thực vật và Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Sóc Trăng, hành tím Vĩnh Châu được cấp chứng nhận mô hình sản xuất hành tím theo tiêu chuẩn Global GAP đã mở ra hướng đi mới đầy tìm năng cho nông dân.

Sau một năm tích cực thực hiện, các xã viên đã được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn Global GAP (thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu).

Tuy nhiên, theo thống kê của Phòng kinh tế thị xã Vĩnh Châu, chỉ sau gần 3 năm gia nhập thị trường quốc tế, vụ mùa 2014-2015, trên địa bàn có khoảng 6.500 ha hành tím. Tổng sản lượng hành thương phẩm đạt gần 42.400 tấn. Với năng suất trung bình 2 tấn/ha, lượng hành tím còn tồn đọng trong dân là rất lớn, lên đến hàng chục nghìn tấn, chiếm khoảng hơn 50% tổng sản lượng hành thương phẩm trong khi thương lái chỉ thu mua cầm chừng.

Mất chỗ đứng trên sân nhà

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Minh Chí - Phó phòng Kinh tế thị xã Vĩnh Châu, cho biết vụ hành tím năm nay Vĩnh Châu thu hoạch hơn 130.000 tấn. Gần 30% sản lượng hành tím chủ yếu được tiêu thụ trong thị trường nội địa, hơn 70% còn lại xuất khẩu sang Indonesia, Singapore, Malaysia,...

Từng tải hành tím xếp hàng chờ thương lại đến thu mua

Những năm trước đây, các doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Indonesia khoảng 8.000-9.000 tấn hành tím. Cùng kỳ năm ngoái, cơ bản doanh nghiệp đã xuất xong hết hàng, nhưng từ đầu năm đến giờ phía Indonesia bỗng dưng tạm ngưng nhập khẩu, khiến doanh nghiệp điêu đứng. Trong khi xuất khẩu không được ký hành nào, bán trong nước thì rẻ mạt mà lượng hành ở kho dự trữ ngày một tăng. Trước tình cảnh này, không riêng gì bà con trồng hành mà doanh nghiệp cũng đứng ngồi không yên.

Ông Chí nhấn mạnh, đây là tình trạng xảy ra nhiều năm liền. Việc Indonesia tạo hàng rào kỹ thuật đã gây áp lực và gây khó khăn rất lớn, dù phía doanh nghiệp đã phối hợp với người trồng hành thực hiện sản xuất theo quy trình Global GAP trên diện rộng.

Điều đáng quan tâm hơn, sản phẩm chất hành tím Vĩnh Châu ở một số nơi ngày càng có dấu hiệu suy giảm do dịch bệnh và thói quen dùng chất độc Mipcin có chứa hoạt chất Methyl Parathion làm phấn ủ củ hành. Dù chính quyền đã cấm sử dụng chất độc này làm chất bảo quản từ lâu, nhưng người dân vẫn bất chấp vì cuộc mưu sinh.

“Thời gian qua, mặc dù sản phẩm hành tím Vĩnh Châu đã được chứng nhận nhãn hiệu thương phẩm. Nhiều lần địa phương có liên hệ để đưa loại nông sản này tiếp cận hệ thống siêu thị trong nước nhưng vẫn chưa có kết quả. Hiện trong hệ thống siêu thị đã có hành tím mang thương hiệu Vĩnh Châu, nhưng đó là sản phẩm hành của các địa phương khác và hàng Trung Quốc nhái thương hiệu được bày bán với giá từ 30.000 đến 37.000 đồng/kg” - ông Chí thông tin thêm.

Từng núi hành tấp đống ở sân nhà chờ thương lái thu mua.

Gánh thuê trên mảnh đất "Vương quốc hành tím"

Bạc mặt để làm ra củ hành và cũng nhòe mắt khi người nông dân không bán được sản phẩm mình làm ra. Đầu mùa giá hành từ 25 đến 30 ngàn đồng/kg thì bây giờ chỉ có 5 đến 7 ngàn đồng/kg.

Giữa cái năng trưa gay gắt, người nông dân không thể tìm lối đi bền vững cho củ hành tím và nay họ đang phải bù lỗ hàng triệu đồng trên 1ha.

Hành tím được tấp ngổn ngang trên đường vào TX.Vĩnh Châu.

Rất nhiều người hành nghề bóc hành thuê đã phải trả giá vì bị mờ mắt và thậm chí bị mù.

Thương lái thu mua nhỏ giọt. Người nông dân TX.Vĩnh Châu đang còn một lượng hành tím cực lớn vì doanh nghiệp nước ngoài không thu mua.

Chí Hạnh - Quốc Huy