Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng, để kiểm soát thị trường thuốc lá lành mạnh, việc tiêu hủy 100% thuốc lá lậu bị tịch thu là giải pháp hiệu quả nhất trong bối cảnh hiện nay, tránh tuyệt đối nguy cơ thẩm lậu và gia tăng mặt hàng cấm này.

Kiến nghị này được đưa ra trong buổi Đối thoại Thủ tướng gặp doanh nghiệp diễn ra hôm 17/5/2017.

Hiệp hội Thuốc lá cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu trong việc thực thi Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới. Đặc biệt, kể từ khi Chỉ thị số 30/ CT-TTg của Thủ tướng về việc tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá được ban hành ngày 30/9/2014, công tác chống buôn lậu thuốc lá đã có nhiều thay đổi tích cực.

{keywords}

Sau Chỉ thị này, với sự vào cuộc quyết liệt của Ban chỉ đạo 389, lượng thuốc lá nhập lậu giảm khoảng 30% so với năm 2014, nộp ngân sách ngành thuốc lá tăng khoảng 1.000 tỷ đồng. Trong khi trước đó, giai đoạn 2013-2014, thuốc lá lậu đã gia tăng nhanh chóng, ước tính khoảng 1 tỷ bao, gây thất thu thuế gần 10.000 tỷ đồng (500 triệu USD) mỗi năm.

Một trong những chính sách góp phần thúc đẩy hiệu quả công tác chống buôn lậu thuốc lá, chính là quy định tiêu hủy toàn bộ thuốc lá nhập lậu thu được.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 3825/VPCP-V.I ngày 18/4 cho phép thực hiện thí điểm bán đấu giá để tiêu thụ nội địa hoặc tái xuất đối với thuốc lá ngoại nhập lậu bị tịch thu còn chất lượng.

Hiệp hội này lo ngại, chính sách thông thoáng này nếu không được quản lý nghiêm túc, chặt chẽ, sẽ dễ bị các đối tượng lợi dụng để hợp pháp hóa toàn bộ thuốc lá nhập lậu thành thuốc lá hợp pháp để tiêu thụ nội địa, qua mặt các cơ quan chức năng, gây lũng đoạn thị trường, đồng thời dẫn tới hệ lụy mất khả năng kiểm soát thuốc lậu. Khi đó, hệ quả khôn lường là thuốc lậu sẽ tăng nhanh, và thất thu NSNN do buôn lậu thuốc lá sẽ cao hơn nhiều con số 10.000 tỷ đồng hiện nay.

Trong quá khứ, công tác chống buôn lậu thuốc lá cũng đã có bài học kinh nghiệm lớn về vấn đề này. Cụ thể, việc tái xuất thuốc lá nhập lậu bị tịch thu đã từng được thực hiện theo Quyết định số 1112/QĐ-TTg ngày 21 tháng 8 năm 2012. Sau hai năm thực hiện thí điểm, thực tế đã cho thấy phương án này có quá nhiều bất cập trong cả khâu kiểm soát và thực hiện. Tại Quảng Trị lực lượng chức năng đã từng đánh dấu một lô thuốc lá lậu trước khi cho tái xuất nhưng chỉ sau một gian ngắn, chính lô thuốc lá này lại thẩm lậu ngược vào thị trường Việt Nam. Do đó, Thủ tướng Chính phủ đã phải ban hành Quyết định số 2371/QĐ-TTg ngày 26/12/2014 về việc thực hiện tiêu hủy toàn bộ thuốc lá nhập lậu bị tịch thu.

Cùng đó, hiệp hội này cũng phân tích, tiêu chí thuốc lá nhậu lậu bị tịch thu có chất lượng rất chung chung, không khả thi và khó có thể đáp ứng theo các quy định, quy chuẩn thuốc lá hợp pháp ở Việt Nam. Cụ thể như, theo quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá 2013, thuốc lá tiêu thụ ở VN phải đáp ứng các yêu cầu chặt chẽ như ghi nhãn bằng tiếng Việt; in cảnh báo sức khỏe bằng chữ và hình ảnh 50%; dán tem, in mã số vạch; Ghi ngày SX, ngày hết hạn; Tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia… Trong khi đó, hầu hết các lô thuốc lá lậu do lực lượng chức năng bắt giữ vừa qua đều không đáp ứng được tất cả các yêu cầu trên.

Cũng vì các lý do trên, thuốc lá nhập lậu cũng không phù hợp với các nước trong khu vực, chỉ được người hút Việt Nam biết đến và thực tế hiện nay chỉ tiêu thụ ở thị trường Việt Nam. Hơn nữa, do không in cảnh báo sức khỏe, nơi sản xuất, hạn sử dụng và không xác nhận được chất lượng, các loại thuốc lá nhập lậu này sẽ không đáp ứng các điều kiện để được nhập khẩu vào bất cứ quốc gia nào, nên chủ trương tái xuất sẽ dễ bị các đối tượng lợi dụng, làm biến tướng, làm tăng nguy cơ tái thẩm lậu, dẫn đến vô hiệu hóa công sức chống buôn lậu của các lực lượng chức năng.

Trước nhiều lo ngại này, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định tiêu hủy 100% thuốc lá lậu, không đấu giá để tiêu thụ nội địa hoặc tái xuất. Hiệp hội cam kết sẽ hỗ trợ 4.500đ/bao cho công tác bắt giữ, tiêu hủy thuốc lá điếu nhập lậu.

Đồng thời, Hiệp hội cũng đề nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá 2013, cho phép chuyển việc quản lý Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá về Bộ Tài chính quản lý để phù hợp với chức năng quản lý chuyên môn và trích 50% Quỹ cho công tác đấu tranh phòng chống thuốc lá nhập lậu, hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị và phương tiện cho các lực lượng trực tiếp thi hành công tác chống buôn lậu thuốc lá.

Ngoài ra, Hiệp hội cũng đề nghị tăng chế tài xử phạt thuốc lá lậu, đề nghị Chính phủ và Quốc hội sớm hoàn thiện, thống nhất các quy định pháp lý xử lý thuốc lá nhập lậu tại Bộ Luật Hình sự 2015, Luật Đầu tư 2004 và Công văn 06 ngày 6/1/2016 của Tòa án Tối cao theo hướng sẽ xử lý hình sự đối với hành vi buôn lậu thuốc lá với số lượng bao thuốc bị bắt giữ 1.500 bao trở lên và 500 bao nếu vi phạm lần thứ 2.

Băng Dương