Đang kiệt sức và phải tả xung hữu đột để tìm đường sống, doanh nghiệp còn bị thu thuế 2 lần hoặc phải chịu những khoản thuế oan ức.

Xem bài khác trên Vef.vn
Gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thay vì đơn giản hóa thủ tục hành chính và cắt giảm bớt các loại thuế, phí để tạo điều kiện cho doanh nghiệp (DN) phát triển thì nhiều loại phí đã được “đẻ” thêm, làm tăng gánh nặng cho DN. Theo báo cáo vừa được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội công bố, tỉ lệ thuế và phí/GDP ở Việt Nam cao gấp 1,4 - 3 lần so với các nước trong khu vực.

Gánh oan thuế GTGT

“Bên cạnh các loại thuế cơ bản như thuế thu nhập DN, xuất nhập khẩu, môn bài, GTGT, tiêu thụ đặc biệt, lệ phí trước bạ (trường hợp DN bán tài sản)…, nhiều khoản thuế đang bị đánh chồng chéo, thuế trùng thuế. Chẳng hạn, DN đã thực hiện các nghĩa vụ thuế kể trên và người lao động cũng đã đóng thuế thu nhập cá nhân nhưng đến khi nhận cổ tức bằng tiền mặt, cổ đông lại tiếp tục đóng thuế thu nhập cá nhân. Như vậy là thuế chồng thuế.

Sự tồn tại dai dẳng của những bất cập trong chính sách thuế khiến không ít DN không còn xem việc thực hiện nghĩa vụ thuế là trách nhiệm và quyền lợi chính đáng mà là gánh nặng. Ví dụ trong lĩnh vực sản xuất - chế biến nông sản (chi phí nguyên liệu đầu vào chiếm khoảng 40% - 50% giá thành) thì thuế GTGT là nỗi bức xúc lớn từ nhiều năm qua.

Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng Giám đốc Công ty CP Vinamit, cho biết theo quy định của Nhà nước, nông dân được miễn thuế GTGT. DN thu mua nông sản từ nông dân, nông dân không có hóa đơn GTGT nhưng khi bán hàng thì DN thu mua nông sản vẫn phải chịu thuế GTGT 10% và không được hoàn khoản thuế này. Mỗi năm, chỉ riêng tiền thuế GTGT Vinamit phải đóng hơn 20 tỉ đồng.

Không chỉ thiệt hại lớn, DN còn bị áp lực cạnh tranh từ các cơ sở nhỏ. Các DN tư nhân, cơ sở nhỏ có thể lách 10% thuế GTGT bằng cách bán hàng trực tiếp ra thị trường hoặc bán cho thương lái nước ngoài, chỉ cần có lãi là bán. Trong khi đó, DN lớn phải nộp thuế 10% nên giá vốn đã cao hơn các DN tư nhân, cơ sở nhỏ 10%. Đa số người tiêu dùng ưu tiên mua hàng giá rẻ hơn, thế là DN làm ăn chân chính thiệt đơn thiệt kép.

“Các DN và hiệp hội DN đã nhiều lần kiến nghị sửa đổi bất cập này nhưng đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi nào từ những cơ quan có thẩm quyền” - ông Viên ngao ngán.

Các DN sản xuất giấy cũng khổ sở vì phải cõng 10% thuế GTGT. Theo ông Cao Tiến Vị, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Giấy Sài Gòn, đặc thù của các DN sản xuất giấy là sử dụng một phần nguyên liệu mua từ ve chai. Người mua bán ve chai, đại lý ve chai không có pháp nhân nên không xuất hóa đơn bán hàng, không có thuế GTGT đầu vào. Năm 1998, Bộ Tài chính cho khấu trừ 3% GTGT trên bảng kê thu mua nhưng từ năm 2002 đến nay quy định này đã bị bãi bỏ, gây khó khăn cho DN trong ngành.

Ám ảnh thuế môi trường

Có hiệu lực từ đầu năm 2012, thuế bảo vệ môi trường đối với túi ni lông là nỗi ám ảnh đối với các DN nhựa. Căn cứ theo luật thuế này, mỗi tháng có DN nhựa sẽ phải đóng vài tỉ đồng tiền thuế bảo vệ môi trường. Đã có một số DN mất khách hàng, đình trệ sản xuất vì chịu không thấu khoản thuế lên đến 40.000 đồng/kg túi ni lông. Hiệp hội Nhựa Việt Nam đã nhiều lần kiến nghị các cơ quan hữu trách bằng văn bản, đề nghị sửa đổi những bất hợp lý của Luật thuế Bảo vệ môi trường.

Ông Hồ Đức Lam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam, cho biết mới đây liên bộ Tài chính - Công Thương đã họp, đề nghị Chính phủ chỉ đánh thuế đối với túi shopping PET, các loại túi nhựa còn lại không đánh thuế. “Không biết bao giờ mới có hướng dẫn cụ thể về thuế đối với túi ni lông. Trước mắt, các DN phải chọn giải pháp thương lượng với khách hàng.

Nếu khách hàng không chịu tăng giá do cộng thêm thuế thì DN chấp nhận nợ thuế, sau này Nhà nước vẫn quyết thu thuế đối với các mặt hàng túi ni lông không phải là shopping PET thì truy nộp sau. Trong trường hợp cộng thuế bảo vệ môi trường vào giá bán, DN sẽ mất hết khách hàng vì các DN sản xuất có sử dụng bao bì ni lông sẽ nhập khẩu bao bì để không phải chia sẻ chi phí tăng do thuế” - ông Lam than thở.

Bầm dập hoàn thuế

Hoàn thuế cũng là gánh nặng đối với nhiều DN. Chẳng hạn, trong lĩnh vực xuất khẩu hàng may mặc, DN nhập khẩu vải để sản xuất hàng xuất khẩu, trước đây không phải đóng thuế nhập khẩu (sau 275 ngày chưa xuất hàng mới đóng thuế). Mới đây, Bộ Tài chính quyết định bỏ ân hạn này.

Theo đó, DN phải đóng thuế trước, khi nào xuất hàng sẽ được hoàn thuế. Các DN xuất hàng may mặc theo hình thức FOB (mua nguyên liệu, bán thành phẩm) mà nhập khẩu nguyên liệu nhiều thì sẽ phải vay tiền ngân hàng để đóng thuế, đến lúc muốn hoàn thuế chắc chắn bầm dập vì thủ tục nhiêu khê.

Cứ đà này, DN may mặc xuất khẩu sẽ chọn phương án làm hàng gia công, thà lợi nhuận thấp nhưng an toàn còn hơn chịu lỗ khoản tiền lãi suất ngân hàng và nhọc nhằn đi “xin” được hoàn thuế. Điều này có nghĩa là ngành may mặc quay trở lại… xuất phát điểm, không có nhiều cơ hội để phát triển.

(Theo NLĐ)