Đây là kết luận do Thanh tra Bộ Xây dựng công bố hôm 4/10, căn cứ đợt thanh tra được thực hiện hồi tháng 5/2012 đối với 6 dự án nhà thu nhập thấp tại Hà Nội của 3 tổng công ty là Vinaconex, Handico và Viglacera.
Nguyên nhân của tình trạng giá nhà thu nhập thấp quá cao được cho là một số chính sách về thuế, nguồn vốn vay ưu đãi được Chính phủ quy định ban đầu chưa được thực hiện. Hiện các dự án mới chỉ được miễn duy nhất tiền sử dụng đất. Nếu nhà nước hỗ trợ chi phí lãi vay, đưa các loại thuế (VAT, thuế nhập khẩu thiết bị...) về 0% thì giá bán căn hộ có thể giảm tới 15%.
Để giảm giá nhà, Thanh tra đề nghị Bộ Xây dựng xem xét trình Chính phủ có chính sách tín dụng hợp lý để chủ đầu tư và người mua nhà thu nhập thấp có thể được tiếp cận vốn vay ưu đãi lãi suất thấp, thời hạn từ 5-10 năm; người mua nhà được trực tiếp vay vốn và thế chấp bằng chính căn hộ được mua, được miễn các loại thuế khi chủ đầu tư xuất hóa đơn bán căn hộ.
Đặc biệt, đề xuất giảm thời hạn cho người mua nhà được phép bán xuống còn 5 năm sau khi đã nộp đủ tiền mua căn hộ, thay vì 10 năm như hiện nay. Về quy chuẩn thiết kế, Thanh tra Bộ Xây dựng kiến nghị sửa đổi bổ sung Luật nhà ở theo hướng nhà thu nhập thấp không quá 6 tầng, diện tích mỗi căn hộ chỉ trong khoảng từ 30-60m2 sàn.
Riêng Hà Nội, thành phố cần xem xét, sửa đổi các văn bản hạn chế, điều kiện được phép mua nhà của các đối tượng có hộ khẩu tại các huyện. Bởi lẽ nó dẫn đến tình trạng có dự án rất ít người đăng ký, có dự án rất nhiều người tham gia bốc thăm mua nhà.
Nhà thu nhập thấp nên được xây dựng trên quỹ đất 20% ở các khu đô thị mới để người dân có điều kiện hưởng các công trình phúc lợi công cộng tại các đô thị đó. Hà Nội cần rà soát lại, trong đó quan tâm việc thu hồi diện tích đất để tạo nhiều quỹ đất phát triển nhà ở thu nhập thấp trước mắt cũng như lâu dài; đầu tư chi phí hạ tầng đến tận hàng rào công trình và tạo nhiều quỹ đất có hạ tầng đồng bộ để phát triển thêm nhiều dự án.
Hiện, Hà Nội có 11 dự án đầu tư xây dựng nhà cho người thu nhập thấp với quy mô 11.714 căn hộ. 6 dự án đang hoàn thành và đưa vào sử dụng gồm Kiến Hưng, Sài Đồng, Đặng Xá, Đại Mỗ và CT1 Ngô Thì Nhậm. Mức giá phổ biến từ 10-13 triệu đồng/m2.
Thành Dũng