Cứu trợ doanh nghiệp hay cải cách nền kinh tế?

Xem bài khác trên Vef.vn

Cải cách kinh tế: tồn tại hay không tồn tại

Cứu trợ doanh nghiệp là tập trung hà hơi thổi ngạt (giảm thuế, giãn nợ, xóa nợ, tăng thêm tín dụng giá rẻ, kích thích thị trường bất động sản, cho phép các doanh nghiệp độc quyền tăng giá…) để các doanh nghiệp to béo nhưng quặt quẹo có thể tiếp tục tồn tại.

Cải cách nền kinh tế là tập trung vào tái cấu trúc nền kinh tế, để cho nền kinh tế vận động theo đúng quy luật đào thải của nó (vì kinh tế thị trường dù theo định hướng xã hội chủ nghĩa vẫn phải là kinh tế thị trường), chịu chấp nhận để những doanh nghiệp yếu kém như chiếc thuyền cũ nát chìm xuống và tập trung vào đầu tư cho những chiếc thuyền mới, mạnh mẽ và có thể đi xa hơn.

Nếu ví nền kinh tế như một cơ thể sống thì quy luật cung cầu là khung xương vật chất, giá cả là diện mạo và cạnh tranh là linh hồn, là động lực của sự phát triển. Nếu cứu trợ doanh nghiệp (chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước) là can thiệp vào quy luật tự nhiên của giá cả, của cạnh tranh; là triệt tiêu động lực của sự phát triển.

Qua cách đặt vấn đề như trên, có thể thấy câu trả lời dứt khoát là nên tập trung vào cải cách nền kinh tế. Vấn đề cần phải bàn là: (i) nên cải cách nền kinh tế thế nào và (ii) làm thế nào để hạn chế những ảnh hưởng do việc ngừng cứu trợ các doanh nghiệp ọp ẹp.

Hiện tại, trong khi chuẩn bị các cơ sở cho cải cách, thực tế là Chính phủ đã, đang và sẽ có các biện pháp trợ giúp và cứu trợ các doanh nghiệp – tức là thực hiện nghiêng theo hướng cứu trợ.

Cải cách kinh tế sẽ làm việc cứu trợ doanh nghiệp đạt hiệu quả cao hơn

Gần đây, giới nghiên cứu hay nhắc đến thuật ngữ “austerity” gắn với quá trình cải cách kinh tế hay tái cấu trúc nền kinh tế. Thuật ngữ này được dịch sang tiếng Việt là “thắt lưng buộc bụng”, hiểu theo nghĩa nôm na là nhịn ăn một thời gian để phục hồi sức khỏe. Felix Salmon, một nhà báo của Reuters, cho rằng quyết định thắt lưng buộc bụng hay không thực ra phần nhiều là quyết định chính trị chứ không phải kinh tế.

Theo đánh giá của một nhà nghiên cứu kinh tế, lịch sử kinh tế Việt Nam đã chứng kiến những giai đoạn thắt chặt tiền tệ và tài khóa khá quyết liệt như giai đoạn đầu 1990, đầu 2008, và 2010-2011. Đó là những giai đoạn Việt Nam phải đương đầu với lạm phát rất cao và chính lạm phát chứ không phải nợ công là động lực cho thắt lưng buộc bụng, thời kỳ siêu lạm phát những năm 1980 vẫn là cơn ác mộng luôn ám ảnh các nhà làm chính sách Việt Nam. Nhưng chính việc thiếu vắng những lực lượng chính trị thực sự có tư tưởng kinh tế thị trường tự do nên các biện pháp thắt lưng buộc bụng của Việt Nam chưa bao giờ đi đến đích như Thái Lan hay Indonesia.

Việc thắt lưng buộc bụng ở đây phải hiểu rằng để phục vụ cho cải cách kinh tế từ lĩnh vực ngân hàng, khu vực doanh nghiệp nhà nước cho đến đầu tư công. Thắt lưng buộc bụng để sắp đặt lại nền kinh tế một cách khoa học, theo đúng các quy luật phát triển kinh tế tự nhiên. Khi nền kinh tế đã vào bài bản rồi mới có thể dùng các chính sách hỗ trợ một cách có hiệu quả. Việc dùng các biện pháp hỗ trợ sau tái cấu trúc xét về bản chất khác hẳn với hỗ trợ trong suy thoái khi cấu trúc lệch lạc. Hỗ trợ sau tái cấu trúc giống như tiêm thuốc bổ cho bệnh nhân sau khi đã được phẫu thuật.

Nên có một lộ trình cải cách kinh tế khẩn trương và nghiêm túc

Cải cách nền kinh tế là công việc cực kỳ khó khăn, đòi hỏi quyết tâm, năng lực và cũng phải bảo đảm thỏa mãn được những lợi ích nhất định. Nếu có quyết tâm cao độ và xác định là “Cải cách kinh tế hay là chết”, các nhà hoạch định chính sách có thể xây dựng một lộ trình cải cách khẩn trương và nghiêm túc kéo dài trong một thời gian nhất định, ví dụ trong 1000 ngày. 1000 ngày ấy có thể được coi là một thời kỳ đặc biệt của đất nước, khi các doanh nghiệp và người dân chấp nhận khó khăn trước mắt để đưa con tàu kinh tế Việt Nam chuyển sang một hướng khác, đến một tầm cao mới.

Tái cấu trúc nền kinh tế sẽ là một cơ hội ngàn vàng để Việt Nam có cơ hội chuyển mình phát triển trong tương lai, để nhà nước nhỏ lại ở những chỗ đã phình quá lớn ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường, đồng thời cũng bịt lại những lỗ hổng do thiếu vắng vai trò của nhà nước.

Thực hiện cải cách kinh tế một cách đầy tâm huyết trước hết sẽ đem đến lợi ích cho những người dân. Đồng thời, sẽ tạm thời phải gác lại lợi ích của các doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp lớn. Các doanh nghiệp lớn Việt Nam có thể sẽ phải thấy trước điều này để có những động thái đảm bảo sự tăng trưởng của mình, đồng thời hòa nhịp với cải cách kinh tế.

Ngày 02/8/2012, tại khách sạn Sheraton Hà Nội, lần thứ tư liên tiếp Hội nghị thường niên Vietnam CEO Summit 2012 do báo VietNamNet và Vietnam Report phối hợp tổ chức. Đây là dịp để lãnh đạo các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam sẽ tiếp tục thảo luận, đóng góp ý kiến về các nhóm giải pháp tái cơ cấu doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Để biết thêm chi tiết vui lòng truy cập: www.vietnamreport.net