Cuba có đòi được Vịnh Guantanamo từ tay Mỹ?

Trong những bình luận mang tính lịch sử tại Bộ Ngoại giao Mỹ đầu tuần qua với tư cách là Ngoại trưởng Cuba đầu tiên phát biểu tại đó kể từ năm 1958, ông Bruno Rodriguez Parrilla nói rằng, Mỹ đồng thời không nên trông chờ Cuba thực hiện bất cứ sự thay đổi nào mà Mỹ yêu cầu, chẳng hạn như các bước đi hướng tới dân chủ hay vấn đề nhân quyền.

Tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Cuba mới chỉ bắt đầu. (Ảnh: Examiner)

"Ngài Tổng thống Mỹ có thể tiếp tục dùng các quyền hành pháp của mình để mang lại đóng góp quan trọng cho việc phá bỏ phong tỏa - đừng theo đuổi những thay đổi ở Cuba mà hãy chú tâm đến các lợi ích của người dân Mỹ", ông nói khi đứng cạnh người đồng cấp Mỹ John Kerry.

Ngoại trưởng Rodriguez cho biết, Mỹ ngay lập tức phải bồi thường cho Cuba về những thiệt hại mà cấm vận gây ra cho dân chúng nước này.

"Tôi nhấn mạnh, dỡ bỏ hoàn toàn cấm vận, trả lại lãnh thổ Guantanamo bị chiếm đóng trái phép, cũng như tôn trọng đầy đủ chủ quyền của Cuba, và bồi thường cho nhân dân chúng tôi những thiệt hại về con người và kinh tế, là điều cốt yếu để có thể tiến tới bình thường hóa các mối quan hệ", ông tuyên bố.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry thừa nhận, chính quyền Obama đã công khai rằng họ muốn Quốc hội Mỹ chấm dứt cấm vận chống Cuba. Tuy nhiên, để làm được việc này thì sẽ mất nhiều năm.

"Hy vọng sẽ không phải là quá nhiều năm", ông Kerry bày tỏ.

Người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ phản đối ý kiến Mỹ sẽ từ bỏ Vịnh Guantanamo như một điều kiện để có các mối quan hệ bình thường với Cuba. Nhưng ông thừa nhận "chúng tôi hiểu Cuba có cảm giác rất mạnh mẽ về nó".

Những bình luận mới nhất của Ngoại trưởng Rodriguez cho thấy, Mỹ và Cuba vẫn còn một chặng đường dài để tiến tới các mối quan hệ bình thường hoàn toàn, cho dù hai nước đã nhất trí tái mở các sứ quán ở mỗi nước lần đầu tiên trong hơn 50 năm.

Vịnh Guantanamo, nơi Mỹ có trại giam giữ các nghi can khủng bố, do Mỹ kiểm soát và đặt căn cứ quân sự hơn 100 năm qua.

Washington tuyên bố có quyền thuê vĩnh viễn vùng lãnh thổ này từ Cuba theo các hiệp ước giữa hai bên năm 1903 và 1934, trừ phi hai bên nhất trí thay đổi điều khoản. Phía Havana liên tục đòi Mỹ trả lại kể từ năm 1959 khi Cách mạng Cuba thành công, viện dẫn các hiệp ước trên ra đời dựa trên sự đe dọa dùng vũ lực, do vậy là vi phạm luật pháp quốc tế.

Theo giới quan sát, Vịnh Guantanamo, vốn nằm ở địa thế chính trị quan trọng, được xem là tài sản quan trọng về mặt chiến lược đối với an ninh quốc gia Mỹ. Vì vậy, Mỹ khó có thể đưa ra quyết định chấm dứt mọi hoạt động tại khu vực mà nước này đã nắm giữ suốt một thế kỷ qua. 

Thanh Hảo