Sau một thời gian tương đối lắng dịu, Nga đã hứng chịu một làn sóng tấn công khủng bố trong năm nay với một thế hệ những kẻ tấn công trẻ hơn áp dụng các chiến lược mới nhưng vẫn nhằm vào các tòa nhà chính phủ.

Sự trỗi dậy của những kẻ khủng bố đã làm mờ hy vọng của chính phủ rằng họ đã đánh bại khủng bố sau khi Ramzan Kadyrov, một chính trị gia được Moscow ủng hộ, lên làm lãnh đạo cộng hòa Chechnya, một thành trì của khủng bố. 

Kể từ đầu năm nay, Nga đã chứng kiến ít nhất 24 cuộc tấn công khủng bố lớn, với 22 trong số này nằm ở Bắc Caucasus. Gần như tất cả đều liên quan tới các tay súng ở khu vực này. Do vây, đã đến lúc chính phủ Nga phải thay đổi cuộc chiến chống khủng bố kiểu cũ vì bọn khủng bố đã thay đổi chiến thuật để lẩn trốn tốt hơn. 

Ngày 29/3, hai vụ nổ cách nhau khoảng 45 phút đã làm rung chuyển hai ga tàu điện ngầm ở Moscow, cướp mạng sống của 37 người và làm bị thương 65 người khác. Hai nữ sát thủ có biệt danh "góa phụ đen" đến từ Bắc Caucasus, đã gây ra thảm kịch này để trả thù cho chồng họ hoặc thân nhân chết trong các chiến dịch an ninh của chính phủ. 

Một  "góa phụ đen" 17 tuổi

Trong năm 2010, Nga đã chứng kiến một thế hệ khủng bố trẻ chưa từng có kể từ năm 2005, theo Alexander Sharavin, giám đốc Học viện Phân tích quân sự và chính trị Moscow. Ông cho rằng, sự yên tĩnh tương đối trong vài năm trước chẳng qua là khoảng thời gian bọn khủng bố chuyển giao thế hệ. 

"Gần như tất cả các tay súng ở độ tuổi 40 đều đã bị lấy mạng hoặc thay đổi theo hướng trung thành với Kremlin. Giờ đây, các vụ tấn công được chuẩn bị và tiến hành bởi thế hệ khủng bố thứ 2 ở độ tuổi 20 hoặc trẻ hơn, chẳng hạn nhóm thủ phạm thực hiện vụ tấn công ga tàu ngầm Moscow", ông Sharavin nhận xét.

Sau vụ tấn công kép đẫm máu đó, Tổng thống Nga Dmitry Medvedev tuyên bố các nhà chức trách liên bang "sẽ tiếp tục chống khủng bố đến cùng". Thủ tướng Vladimir Putin cũng yêu cầu các lực lượng thi hành luật "lôi khủng bố ra khỏi những chiếc ống rác rưởi".  

Năm nay cũng là năm khủng bố tiến sang một giai đoạn mới, khi các tay súng thay đổi chiến thuật của chúng, Andrei Soldatov, một chuyên gia hàng đầu về chống khủng bố ở Nga, nhận xét. 

"Các tay súng đã tập hợp lại, chia ra làm nhiều đơn vị nhỏ hơn, chỉ bao gồm 2-3 thành viên. Nhưng cho tới năm 2010, các quan chức liên bang tiếp tục truy lùng tàn dư của "quân đoàn" nổi loạn ở các khu vực núi non rồi thông báo đã "giành thắng lợi", ông Soldatov nói thêm. 

Các chiến dịch của lực lượng an ninh, trên thực tế, chỉ thành công trong việc truy giết những tên thủ lĩnh hết thời ở Bắc Caucasus mà vô tình bỏ sót hầu hết bọn khủng bố bỏ rừng trở về "đời thường". 

Vùng Bắc Caucasus của nga là "hang ổ khủng bố" lớn thứ 3 trên thế giới sau Afghanistan và Iraq. Theo các chuyên gia Nga, nguồn gốc và địa điểm tấn công khủng bố giờ đây đã thay đổi cơ bản. Trước khoảng thời gian yên tĩnh từ 2006 tới 2009, phần lớn các vụ tấn công xảy ra ở Chechnya và Ingushetia. Tuy nhiên, năm 2010, chỉ có một vụ xảy ra ở Chechnya và bốn ở Ingushetia vì bạo lực chống chính phủ đã chuyển từ Chechnya sang Dagestan, một nước Cộng hòa bên bờ Caspian, nơi đã chứng kiến 12 vụ tấn công kể từ đầu năm đến nay. 

Alexander Sharavin cho rằng, sự chuyển đổi này phản ánh sự thay đổi bản chất khủng bố ở Nga. "Cho tới gần đây, các nhà lãnh đạo Nga vẫn tin rằng khủng bố được nhập khẩu vào đất nước họ, nhưng giờ những phần tử li khai địa phương đang cố gắng tấn công lan tỏa từ Chechnya tới tâm của nước Nga".  

"Đối với mạng lưới khủng bố toàn cầu, Nga là một nơi để huấn luyện, bởi vì nước này là nơi giao thoa của rất nhiều vấn đề về kinh tế, tôn giáo và lịch sử", ông Sharavin nói thêm. 

Đa số các vụ tấn công khủng bố vẫn nhằm vào các cơ quan nhà nước, hiếm khi chống lại các mục tiêu phi chính phủ. Theo ông Sharavin thì Nga cần phải thay đổi chiến lược loại trừ khủng bố.

"Ban đầu, các nhà chức trách không hiểu rằng khủng bố không phải là một vấn đề riêng của các cấu trúc thi hành luật", ông nói và nhấn mạnh thêm rằng, cuộc chiến chống khủng bố còn cần phải được thực hiện trên các mặt trận phát triển kinh tế, tài chính và chống ma túy.   

Sự trở lại của khủng bố năm nay cho thấy, cuộc chiến chống khủng bố của Nga còn lâu mới có hồi kết và nhiệm vụ phía trước vẫn còn rất nặng nề. Giới phân tích cho rằng, khủng bố không thể bị diệt trừ chừng nào tình hình kinh tế ở những khu vực bất ổn chưa được cải thiện. Điều đó có nghĩa là những người dân thường vẫn phải chờ trong nhiều năm nữa trước khi họ có thể đi lại trên những chiếc xe điện ngầm mà không sợ mình trở thành nạn nhân của khủng óố. 

Thanh Hảo (Theo THX)