Các nhà lãnh đạo ở Morocco nghĩ rằng họ đã khéo léo tránh được phong trào Mùa Xuân Ảrập đang tràn khắp thế giới Ảrập bằng cách đưa ra một viễn cảnh thay đổi ôn hòa hơn và mềm mỏng hơn.

TIN BÀI KHÁC:

Quốc vương Mohamed VI của Morocco có một bộ máy tuyên truyền rất tích cực và hiệu quả.  

Sau các cuộc bầu cử hôm 25/11, Quốc vương Mohamed VI lần đầu tiên buộc phải chọn một thủ tướng từ chính đảng lớn nhất, thay vì chỉ định bất cứ ai mà ông thấy vừa  ý.

Tuy nhiên, nhiều người biểu tình xuống đường hồi tháng 2 vừa qua giờ đây cảm thấy những cải cách như vậy vẫn chưa đáp ứng được các yêu sách của họ về một nền quân chủ lập hiến dân chủ. Do vậy, họ đã kêu gọi tẩy chay. 

Lượng người đi bỏ phiếu bầu Quốc hội thấp đã làm ảnh hưởng đến tính hợp pháp của những cải cách mà Quốc vương Mohamed VI đưa ra. Thậm chí điều đó còn chứng tỏ sẽ có nhiều vấn đề trong tương lai. 

Trước cuộc bỏ phiếu, một bầu không khí tĩnh lặng bao trùm thủ đô Rabat thỉnh thoảng lại bị phá vỡ bởi cuộc tuần hành của những người thất nghiệp. Tuy nhiên, chế độ quân chủ đầy quyền lực của đất nước này cùng hệ thống hỗ trợ cho chế độ ấy có vẻ như đã ngăn chặn được bất cứ một thách thức lớn trực tiếp nào tính đến thời điểm này.  

Quốc vương Mohamed được hỗ trợ bởi một bộ máy tuyên truyền hiệu quả - hình ảnh của ông xuất hiện trên khắp các con phố và cửa hàng trên toàn quốc. Các nghi lễ biểu tượng càng củng cố vị thế của ông. Trong một buổi lễ hàng năm về lòng trung thành có tên gọi "Bay'a" - được phát trên truyền hình quốc gia, các quan chức Morocoo cúi mình trước nhà vua khi ông diễu qua trên một con ngựa. 

Các công dân Morocco, phần lớn sống ở các vùng nông thôn và nghèo khó, tin rằng có một mối quan hệ tâm linh nào đó với Đức Vua của họ. 

Mặc dù những có những giá trị truyền thống, nền quân chủ dưới sự trị vì của ông vua 48 tuổi này đã có một hình ảnh cải lương và hiện đại hơn. 

Cha của Vua Mohamed, Hassan II, điều hành đất nước từ năm 1961 tới năm 1999. Một tiến trình cải cách từ từ bắt đầu vào những năm cuối Vua Hassan II tại vị, và tiếp tục khi con trai ông lên ngôi. Trong số đó có một luật về gia đình với các quyền của phụ nữ được mở rộng và một ủy ban sự thật truy tìm những vụ lạm dụng dưới thời Vua Hassan - mặc dù không ai chịu trách nhiệm bị khởi tố. 

Làn sóng phản đối lật đổ các nhà lãnh đạo cầm quyền lâu năm ở Tunisia và Ai Cập hồi đầu năm nay được chế độ ở Morocco quan sát thận trọng, vào một thời điểm mà tiến tình cải cách của vương quốc này đang đình trệ. 

Và khi làn sóng biểu tình ở Morocco diễn ra, một điều cấm kỵ từ lâu đã bị phá vỡ.

"Đây là lần đầu tiên ở Morocco, nhà vua công khai bị chỉ trích và họ không bắn người dân", trích lời Maati Monjib, một sử gia chính trị tại trường đại học Rabat. 

Thay vào đó, phản ứng của chính quyền là cam kết những thay đổi, trong đó có những đảm bảo về quyền lợi và cho Quốc hội nhiều quyền lực hơn. Những điều này được đảm bảo trong hiến pháp mới được thông qua sau một cuộc trưng cầu dân ý hồi tháng 7. 

Đảng Phát triển và Công lý Hồi giáo (PJD) ôn hòa có thể thắng cử và đưa ra Thủ tướng tiếp theo. Tuy nhiên, đảng này khó có thể tạo ra sự thay đổi lớn. Cùng với Ennahda ở Tunisia và Đảng Phát triển và Công lý (AKP) ở Thổ Nhĩ Kỳ, đảng này tự đặt mình trong một phong trào mới nhằm làm hòa hợp đạo Hồi và dân chủ. 

Các liên minh của các đảng mang tính thế tục và bảo hoàng đã cố gắng kiềm chế PJD và những người Hồi giáo thấy rằng đảng này khó mà tạo ra thách thức trực tiếp với Quốc vương. 

"PJD ở Morocco đang thể hiện "bên thứ 3" giữa cách mạng và những bất ổn của chế độ hiện thời", Mustapha Khalfi, người đứng đầu nhóm chính sách của đảng này, cho biết. "Chúng tôi đang đưa ra cách thức cải cách mà không đánh mất sự ổn định, thống nhất của đất nước - nhưng cùng lúc đó đẩy mạnh tiến trình dân chủ của Morocco". 

Thông điệp về chương trình nghị sự dân chủ và những thay đổi dần dần là một cam kết được các đồng minh của Morocco ở Mỹ và châu Âu chấp nhận. 

"Thế giới Ảrập đang trong tiến trình thay đổi", trích lời Wahid Khouja, một thành viên cấp cao trong Đảng PAM, đảng được một cựu Bộ trưởng Nội vụ và bạn của Quốc vương thành lập năm 2008. "Chúng tôi vẫn chưa biết các kết quả và điều gì sẽ xảy ra ở Ai Cập, Tunisia, Syria hay Yemen. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ cho thế giới phương Tây thấy rằng Morocco có thể mang lại một cuộc cách mạng êm đềm - mà cuộc cách mạng ấy có thể tiến tới một nền dân chủ thực sự". 

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, các cải cách được thông qua trong năm nay ở Morocco chủ yếu mang tính hình thức và không có gì đảm bảo chúng sẽ được thực thi trên thực tế. Quốc vương vẫn nắm quyền kiểm soát tuyệt đối và mặc dù Quốc hội có nhiều quyền lực hơn, các đảng vẫn còn rất yếu.

Thanh Hảo (Theo BBC)