- Ông cứ tâm đắc sự thâm thúy một câu trong cuốn tiểu thuyết này, đó là "Hà Nội đã trở nên quá trật tự, gọn gàng, không còn cảm giác thích thú như trước đây nữa".

Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh châu Âu Franz Jessen khiến các nhà báo TP.HCM ngồi trước mặt không khỏi ngạc nhiên khi tiết lộ ông từng ngốn 3 cuốn tiểu thuyết kinh điển của VN: Nỗi buồn chiến tranh, Thời xa vắng và Số đỏ bản tiếng Anh trong nhiệm kỳ 4 năm tại VN.

Ngài Đại sứ thích thú chất hài hước châm biếm sâu cay trong tiểu thuyết của nhà văn Vũ Trọng Phụng. Ông cứ tâm đắc với sự thâm thúy của một câu, đó là "Hà Nội đã trở nên quá trật tự, gọn gàng, không còn cảm giác thích thú như trước đây nữa".

"Khách du lịch châu Âu khi đến VN thường tìm thấy những nét tương đồng ở những công trình kiến trúc nhưng tôi thấy sự hài hước sâu sắc của người VN mới đồng điệu, rất giống người châu Âu" - Đại sứ trải lòng.

{keywords}
Cuốn tiểu thuyết Số đỏ được Đại sứ EU chọn đọc

Khi đến VN năm 2011, giới báo chí từng khá quan tâm bản lý lịch đặc biệt của Đại sứ Franz Jessen. Từng công tác tại TQ, ông được coi là một "chuyên gia" thực sự về TQ, sành sỏi về kinh tế, có người bạn đời gốc châu Á.

Dẫu sành sỏi về châu Á nhưng VN sau cùng vẫn cho ông những phát hiện đầy bất ngờ. Đại sứ thú nhận ông từng "bé cái lầm" khi hình dung VN là một đất nước "nam trị" để rồi chứng kiến quyền lực mạnh mẽ của phụ nữ trong các cơ quan quản lý nhà nước hay các ngành nghề vốn tưởng đòi hỏi "nam trị".

"Bé cái lầm" nữa là ông từng chuẩn bị tâm thế làm việc ở một môi trường việc gì cũng phải kính chuyển chính thức, phải gửi nhiều công hàm đến các bộ, ngành để nêu ý kiến và chờ đợi được trả lời. Rồi lo lắng sẽ phải mất rất nhiều thời gian cùng phía VN để soạn một bản thông cáo chung...

"Nhưng rốt cuộc tôi đã có cơ hội làm việc với những người VN độc lập suy nghĩ, có năng lực đưa ra quan điểm ý kiến và đề xuất để biến nó thành hiện thực" - ông cười nói.

Bản hiệp định thương mại tự do EU và VN vừa được công bố kết thúc trên nguyên tắc đàm phán hôm 4/8, gần 1 tháng trước ngày ông Jessen rời Hà Nội hết nhiệm kỳ. Nhiều người coi đây là "cái kết có hậu" với Đại sứ, người đã góp một phần lớn công sức thúc đẩy đàm phán hiệp định trở thành hiện thực.

Theo bản hiệp định, hai bên sẽ xóa bỏ gần như toàn bộ thuế quan trọng trong thương mại hàng hóa giữa nền kinh tế VN và các nền kinh tế thành viên của EU. Việc này đã khiến Đại sứ không thể thảnh thơi tới phút cuối trước khi rời VN. Ông có mặt tại TP.HCM trước khi qua Manila nhận nhiệm vụ mới để gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cập nhật tình hình.

Đại sứ Jessen kể từng biết một doanh nghiệp châu Âu thuê một công ty VN thiết kế trang web cho mình. Công ty đó quy mô chỉ khoảng 50 lao động.

"Các nhà đầu tư châu Âu đến VN làm ăn không phải vì nhân công giá rẻ. Đó không phải là điều họ hướng tới, kể cả giá thành lao động cao họ vẫn ở lại. Điều tôi trông đợi là thị trường nội địa của VN phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là khối doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ" - ông nói.

{keywords}
Đại sứ Franz Jessen gặp gỡ báo chí chia tay chiều 11/8 tại TP.HCM

Vị Đại sứ cũng xua tan hoài nghi thuế suất 0% của những mặt hàng khủng châu Âu như những ô tô hạng sang sẽ đánh bạt sản xuất nội địa của VN.

"VN sẽ xuất khẩu vào châu Âu những mặt hàng thế mạnh mà chúng tôi không có và ngược lại. Các nhà đàm phán châu Âu từng ca ngợi các quan chức VN rất biết cách thúc đẩy lợi ích cho các DN VN" - ông kể.

Không thể không nhắc đến một gạch đầu dòng trong nhiệm kỳ của Đại sứ, đó là việc EU cung cấp một gói viện trợ ODA mới (không hoàn lại) cho VN khoảng 400 triệu euro khi lẽ ra VN không còn trong hạng nước cần viện trợ vì đói nghèo. 

Nguồn vốn được dải đều đến năm 2020 là nguồn lực bổ sung quan trọng hỗ trợ VN phát triển năng lượng và tăng cường năng lực quản trị công cũng như hệ thống luật pháp.

Và khó có thể bỏ qua vai trò của ông trong việc gắn kết quan hệ chính trị EU-VN với việc thu xếp được số lượng nhiều nhất các chuyến thăm cấp cao của các vị lãnh đạo EU đến VN. Tháng 6/2012, EU và VN ký hiệp định đối tác và hợp tác toàn diện (PCA) - nền tảng cho hợp tác trong thế kỷ mới.

Tháng 5 năm ngoái, khi sự kiện giàn khoan 981 xuất hiện, ông Jessen đóng một vai trò ngoại giao chủ động thúc đẩy việc ra quan điểm của EU đối với vấn đề Biển Đông, đồng thời tổ chức một diễn đàn về hàng hải vào tháng 6 năm nay.

Dẫu vậy, Đại sứ tiếc nuối những hợp tác vĩ mô ở cấp khu vực và toàn cầu với VN vẫn có những dè dặt. 

"VN có một đội ngũ làm đối ngoại rất giỏi nhưng do lập trường, quan điểm của VN luôn giữ trung lập khiến đôi lúc trở nên dè dặt trong một số  vấn đề. Chúng tôi kỳ vọng sẽ có thể làm việc cùng VN giải quyết những vấn đề có tính thách thức, đe dọa toàn cầu như biến đổi khí hậu...".

Ông cũng mong sẽ có thêm nhiều tiểu thuyết VN được dịch sang  tiếng Anh và đến với độc giả châu Âu. 

Ông phát hiện ra sức mạnh mềm để gắn kết VN với châu Âu nhiều khi đơn giản hơn những giờ đàm phán căng thẳng về những điều khoản hiệp định kinh tế mà ai cũng muốn phải "cùng thắng".

Xuân Linh