- Hội Đập lớn từng kiến nghị với Hà Tĩnh cử cán bộ giám sát việc nhà máy thủy điện Hố Hô xả lũ từ năm 2006.

Kỹ sư cao cấp Hoàng Xuân Hồng, Trưởng Ban Khoa học công nghệ, Hội Đập lớn và phát triển nguồn nước Việt Nam trao đổi với VietNamNet.

Theo ông, thời điểm năm 2006, nhà máy thủy điện Hố Hô còn đang xây dựng, Hội Đập lớn đã có văn bản gửi UBND huyện Hương Khê, UBND tỉnh Hà Tĩnh, Sở Nông nghiệp tỉnh Hà Tĩnh cảnh báo những vấn đề của dự án.

{keywords}
  Thủy điện Hố Hô xả lũ. Ảnh: Thiện Lương

“Chúng tôi cảnh báo chính quyền tỉnh Hà Tĩnh cần phải lưu ý đối với hạ lưu vì đây là thủy điện tư nhân nên vì quyền lợi có thể họ sẽ không tuân thủ theo quy trình xả lũ. Do đó, vào mùa lũ phải có người của cơ quan chuyên môn của Sở NN, của huyện Hương Khê lên tận nhà máy để giám sát.

Một số nội dung kiến nghị liên quan tới cấu tạo địa chất vì cấu tạo khu vực đó đi theo hướng hạ lưu, tôi lo sợ có thể xảy ra trượt đập” - ông Hoàng Xuân Hồng nói.

“Một năm sau, năm 2007, thì xảy ra sự cố. Thời điểm đó, cửa xả của nhà máy đã lắp xong nhưng chưa đóng mở được. Nước tràn ra cả cửa tràn khiến cả nhà máy bị ngập, thiệt hại rất nặng”.

Về sự việc thủy điện Hố Hô xả lũ gây ngập bất ngờ cho Hà Tĩnh những ngày qua, dưới góc độ chuyên gia, ông Hoàng Xuân Hồng cho hay: “Thủy điện Hố Hô dung tích rất bé, có hơn 30 triệu m3 nước. Việc xả lũ của nó không thể nói ảnh hưởng lớn tới lũ hạ du được. Mặt khác, lượng nước trên thượng nguồn Hố Hô là rất lớn, bao gồm cả lưu vực sông Ngàn Sâu. Nhưng hồ chứa nước lại rất bé, cho nên Hố Hô, theo tôi không phải là nguyên nhân trực tiếp gây lũ hạ lưu”.

Xả lũ không đúng quy trình còn bị đi tù

Vấn đề dư luận đang quan tâm, đó là xem xét trách nhiệm của các nhà máy thủy điện khi xả lũ bất ngờ khiến người dân, chính quyền không kịp trở tay, ông Hoàng Xuân Hồng nói: không chỉ phải đền bù, thậm chí còn phải xem xét trách nhiệm pháp lý.

{keywords}
Ông Hoàng Xuân Hồng. Ảnh: Kiên Trung

Ông Hồng nêu quan điểm, việc không có trạm thủy văn ngắn hạn tại khu vực Hương Khê (Hà Tĩnh) cũng là khó khăn để cảnh báo nguy cơ lũ khi có mưa lớn đột xuất.

“Nếu xả lũ sai quy trình thì người ta phải đền bù, chứ còn đúng quy trình thì không thể quy trách nhiệm được - bởi đó là do thiên nhiên chứ không phải do họ. Đấy là nguyên tắc chung.

Quy trình không bao giờ làm hư hại đến hạ lưu, ví dụ như các nhà máy thủy điện lớn, tất cả các quy trình xả lũ chỉ bảo vệ hạ lưu. Cho nên, người ta luôn làm đúng quy trình vì nếu họ làm sai thì họ phải chịu trách nhiệm, có thể bị đi tù” - ông Hồng phân tích.

Trước đó, thông tin từ UBND huyện Hương Khê, việc thuỷ điện Hố Hô xả lũ ồ ạt với lưu lượng 1.800 m3/giây trong 4 giờ kèm theo mưa lớn khiến mực nước lên rất nhanh. Nhiều người dân không kịp trở tay.

Theo phương án đã được phê duyệt, "trước khi xả, nhà máy sẽ thông báo bằng văn bản trước 2 ngày cho UBND tỉnh Hà Tĩnh, Ban chỉ huy Phòng chống lụt bão - Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, UBND huyện Hương Khê, UBND các xã có liên quan”, ông Lê Ngọc Huấn, chủ tịch huyện Hương Khê nói.

Tuy nhiên, theo ông Huấn, UBND huyện không nhận được thông báo bằng văn bản nào của nhà máy về việc xả lũ, lưu lượng, thời gian để cảnh báo.

Trong khi đó, ông Vũ Mạnh Hùng, Giám đốc nhà máy thủy điện Hố Hô, cho rằng việc xả lũ là đúng quy trình.

Kiên Trung