Người Bắc lười đọc sách hơn người Nam?

Có một cảm nhận dường như mách bảo chúng ta rằng Hà Nội mới là mảnh đất màu mỡ của sách. Đó là nếu nhìn trên thực tế các hoạt động liên quan đến sách luôn nhộn nhịp, nối dài từ công xưởng của các nhà xuất bản, các đơn vị làm sách, ra tới ngoài phố chuyên bán sách, đi vào khán phòng dành cho họp báo giới thiệu, hội thảo, diễn đàn...

Thậm chí, đã có thời trong hành lý của bạn đọc miền Nam khi ra thăm Hà Nội, thường đính kèm lời gửi gắm đến phố Đinh Lễ tìm sách giá rẻ, cho thỏa cơn khát thèm kiếm được tựa sách hay, hoặc đơn giản là giải tỏa nỗi "ấm ức" cứ phải mua sách bằng đúng giá được in trên bìa cuối.

Miền Bắc làm sách, miền Nam mua sách

Nhưng đó là một vẻ ngoài có thể đánh lừa chúng ta khi nó không thể hiện được tương quan lượng sách, mà các nhà phát hành bán ra cho cả hai miền. Đại diện truyền thông của First News, một đơn vị làm sách có trụ sở chính tại TP.HCM cho biết: "Thực tế là số lượng phân phối sách của chúng tôi cho thị trường TP.HCM cao hơn, có những đầu sách cao gấp đôi, thậm chí gấp 7 lần như cuốn Hiểu về trái tim".

Đơn vị này đưa ra bảng thống kê như sau:

Thống kê các tựa bán chạy của Thái Hà Books, một đơn vị làm sách đóng chân tại Hà Nội và có văn phòng tại TP.HCM, cũng cho ra kết quả tương tự:

Tất nhiên, thống kê trên chỉ có giá trị tương đối, được đưa ra bởi các đơn vị làm sách riêng lẻ, trong khi thị trường chỉ có thể được phản ánh toàn bộ qua những số liệu chung. Cũng như, các thống kê trên chưa xét tới việc dân số TP.HCM (gần 8 triệu người, số liệu từ Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình của thành phố) cao hơn so với Hà Nội (7,1 triệu người), hoặc mức sống có thể có chênh lệch, làm ảnh hưởng tới khả năng và mức độ sẵn sàng chi tiêu mua sách.

Là người am hiểu về thị trường sách, ông Nguyễn Cảnh Bình, Giám đốc công ty cổ phần sách Alpha (Alpha Books) bình luận: "Miền Nam mới là mảnh đất màu mỡ cho ngành xuất bản, người Nam sẵn sàng chi tiền cho việc mua sách để mình đọc, để tặng bạn bè, người thân hơn so với người Bắc". Theo ông, tiềm năng tiêu thụ sách của thị trường miền Nam có lẽ lớn từ gấp rưỡi cho tới gấp đôi so với miền Bắc. Thế nên, giới làm sách vẫn nói vui là miền Bắc làm sách, miền Nam mua sách.

Hà Nội thích rẻ, Sài Gòn chịu chi

TS Nguyễn Mạnh Hùng, giám đốc Thái Hà Books đồng quan điểm: "Rõ ràng qua con số này của Thái Hà Books thấy ngay dân Sài Gòn mua sách nhiều hơn. Một trong nhiều lý do là người miền bắc thích "xin" hơn là bỏ tiền ra mua, thích ngắm sách hơn là mua sách, thích nghĩ rất lâu rồi mới ra quyết định mua.

Theo ông, người Sài Gòn không quan tâm nhiều về chiết khấu và giảm giá như Hà Nội. Người Hà Nội đặc biệt thích sách giảm giá, chiết khấu cao, thích những gì rẻ. Người Sài Gòn thường xem qua nội dung và mua ngay. Hơn nữa mọi tầng lớp nhân dân Sài Gòn đều quan tâm đến sách và tìm mua sách: từ bác xe ôm, anh tài xế đến cán bộ, công chức, lãnh đạo. "Đặc biệt sinh viên Sài Gòn sẵn sàng đầu tư nhiều tiền cho mua sách. Cá nhân tôi chứng kiến có em sinh viên mua đến hơn 3 triệu tiền sách trong 1 lần mua tại Hội Sách TP HCM vừa qua. Ở Hà Nội tôi chưa bao giờ chứng kiến chuyện này", ông nói.

Ông Bình cũng cho rằng: "Có một điểm mà tôi muốn nhấn mạnh đó là độc giả của thị trường miền Nam mới là động lực chính tạo nên những đầu sách best-seller, như Hội sách Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ VIII vừa rồi ", ông Bình cho biết.

Sức mạnh của thị trường sách TP.HCM được nhìn thấy qua sự tăng trưởng mạnh mẽ của hội sách do thành phố tổ chức định kỳ 2 năm một lần, bên cạnh nhiều hội sách nhỏ do các nhà xuất bản, các đơn vị phát hành tự tổ chức hoặc liên kết tổ chức.

(Nguồn: Ban tổ chức Hội sách TP.HCM công bố)

Trong khi BTC Hội sách Tp HCM ngoài việc thống kê bế mạc, còn gửi thư cảm ơn tới từng phóng viên báo chí đã tác nghiệp trong Hội sách, và không quên “khoác áo” vinh danh các tác giả best- seller. 

Thì tại Hà Nội, những đơn vị làm sách có tiếng cho biết, thông thường sau khi kết thúc một hội sách, ban tổ chức không yêu cầu thống kê tổng kết doanh số. Báo chí cũng chỉ nhận được thông tin họp báo và khai mạc chứ chưa từng nhận được thông tin tổng kết sau ngày Hội sách.

Miền Bắc kinh viện, miền Nam thực tiễn

Ngoài thói quen mua sách, thị hiếu đọc sách giữa hai miền cũng được xem là có nhiều khác biệt. Trước nay, mọi người vẫn thường đánh giá thị trường sách kinh điển, có tính kinh viện ở miền Bắc lớn từ gấp rưỡi đến gấp đôi thị trường trong Nam. Ngược lại thị trường sách kinh tế, giải trí, sách có tính thực tiễn ở miền Nam lại lớn gấp rưỡi đến gấp đôi miền Bắc.

Điển hình như bảng thống kê dưới đây của Alpha Books dành riêng cho các tựa sách nghiên cứu, học thuật (đơn vị tính là bản sách)

Tuy nhiên, ông Bình nhận định: "Cá nhân tôi không cho rằng có sự khác biệt lớn trong thị hiếu đọc giữa hai miền Nam và Bắc. Độc giả trẻ ở cả hai miền Nam Bắc đều quan tâm tới các sách tư duy, sách kỹ năng có nội dung thiết thực có tính ứng dụng trong công việc, cuộc sống, hoặc giải trí nhẹ nhàng. Còn các độc giả trung tuổi quan tâm nhiều tới sách lịch sử, chính trị xã hội, nghiên cứu chuyên sâu. Theo tôi, chỉ có sự khác biệt rõ rệt về thẩm mỹ đọc giữa các độ tuổi độc giả mà thôi."

Bảng xếp hạng sách bán chạy ở hai thị trường Hà Nội và TP.HCM, mà đơn vị làm sách Nhã Nam vừa gửi cho VietNamNet, dường như ủng hộ quan điểm của ông Bình: 

Xung quanh câu chuyện thú vị này, VietNamNet sẽ tiếp tục tìm hiểu và gửi tới quý vị độc giả trong những bài viết sau. Bạn đọc đóng góp ý kiến bàn luận về vấn đề, xin vui lòng gửi email về cho chúng tôi theo địa chỉ minhchanh.dang@vietnamnet.vn/ hoặc huonggiang.ho@vietnamnet.vn/

Minh Chánh - Hồ Hương Giang