Mọi chứng lý đều chống lại Phan Huyền Thư!

 - Theo nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, mọi chứng lý hiện giờ đều chống lại nhà thơ Phan Huyền Thư và đó là lý do Hội Nhà Văn Hà Nội thu hồi giải thưởng cho tập thơ Sẹo độc lập của Phan Huyền Thư.

Nhà báo Ngân Phương: Hội nhà văn Hà Nội đã rút giải thưởng trao cho tập thơ Sẹo độc lập của nhà thơ Phan Huyền Thư. Tuy nhiên, dư luận quan tâm nhất ai đạo thơ ai thì vẫn chưa có câu trả lời. Chuyên mục góc nhìn thẳng có cuộc trao đổi với nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, Ủy viên ban chấp hành Hội nhà văn Hà Nội, Ủy viên Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam và cũng là 1 trong 4 thành viên trong hội đồng xét rút giải thưởng dành cho nhà thơ Phan Huyền Thư.

Xin cảm ơn ông Nguyễn Việt Chiến đã tham dự chương trình.

Play

Nhà báo Ngân Phương: Trong cuộc trả lời phỏng vấn mới đây với báo VietNamNet, ông có nói rằng Hội nhà văn Hà Nội rút giải thưởng của nhà thơ Phan Huyền Thư không phải vì nhà thơ Phan Huyền Thư bị kết luận là đạo thơ mà bởi những lùm xùm liên quan tới bài thơ của Phan Huyền Thư rất giống với bài thơ của nhà thơ Phan Ngọc Thường Đoan. Điều này có bất hợp lý không khi nhà thơ chưa bị kết luận đạo thơ đã bị rút giải thưởng?

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến: Hội Nhà văn Hà Nội vừa trao giải thưởng vào ngày 10/10, nhưng sau khi trao giải thưởng báo chí bắt đầu ầm ĩ lên cho rằng Phan Huyền Thư đạo thơ. Khi chúng tôi yêu cầu chị Phan Huyền Thư giải trình chị có nói rằng bài thơ này em làm 1996, năm 1997 gửi sang Mỹ đăng ở một số tạp chí văn học nước ngoài. Bản thân anh Phạm Xuân Nguyên với tư cách là Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội đã phải đi xác minh các nguồn. Sau đó, có cuộc họp khẩn cấp vào ngày 20/10 để xem xét vấn đề liên quan tới việc đạo thơ. Cuộc họp có anh Bằng Việt, tôi, anh Phạm Xuân Nguyên và anh Bùi Việt Mỹ. Xác minh đầu tiên cho thấy, thơ Phan Huyền Thư gửi ra nước ngoài và có in từ năm 1997 cho tới nay nhưng không có bài thơ nào giống bài thơ Bạch lộ hay Độc ẩm như Phan Huyền Thư nói.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để chứng minh được nguồn. Nhưng rõ ràng để so sánh thì cho tới thời điểm hiện nay mọi chứng lý đều chống lại Phan Huyền Thư. Bài thơ Phan Ngọc Thường Đoan đã sáng tác năm 2000, được anh Phú Quang phổ nhạc rồi sau đó mới xuất hiện tập thơ của Phan Huyền Thư. Theo tôi, chứng cứ như vậy đã tin cậy rồi. Thế nhưng bây giờ Phan Huyền Thư có nói là em sáng tác từ năm 1996, em gửi nước ngoài, nhưng xác minh nước ngoài cũng không đăng bài thơ của em.

Có nghĩa là thời điểm xác minh, Phan Huyền Thư không đưa ra được bất cứ bằng chứng nào để chứng minh bài thơ của chị sáng tác trước Phan Ngọc Thường Đoan. Và chính vì không có bằng chứng đó, Hội đã đi đến quyết định đây là vụ việc công luận, báo giới,các nhà văn nhà thơ rất quan tâm, nó trở thành cơn sốt về vấn đề giải thưởng, nó có nhiều vấn đề tai tiếng về giải thưởng. Theo tôi, Hội nhà văn Hà Nội đã đưa ra quyết định thu hồi giải thưởng của Phan Huyền Thư vì nghi vấn đạo thơ. Cái nói là nghi đạo thơ khác hẳn với việc nói rằng chị đã đạo thơ, nhưng với những bằng chứng đã có, nó chứng minh được rằng có vấn đề nghi vấn đạo thơ rất rõ ràng. Bắt buộc Ban Chấp hành phải làm động thái đó thôi. Nó rất mở cho Phan Huyền Thư, bây giờ chị cứ đi tìm đi, đến bao giờ chị tìm được chứng cứ về thì lúc đó vụ việc không còn là vấn đề bình thường của Hội Nhà văn nữa. Nó sẽ là vấn đề tranh chấp bản quyền, tòa án giải quyết.

Hôm 20/10, Phan Huyền Thư đã gửi lời xin lỗi tới tất cả mọi người. Đối với một nhà thơ trẻ như thế đây là một bài học sâu sắc mà Phan Huyền Thư cần phải rút kinh nghiệm trong những chặng đường sắp tới của chị.

Nhà báo Ngân Phương: Đúng là chị xin lỗi nhưng vấn đề đặt ra là chị ấy lại không thừa nhận đạo thơ, vậy lời xin lỗi đó là không thật tâm và chị xin lỗi vì cái gì? Dư luận đã đặt ra câu hỏi là sau khi Phan Huyền Thư đã đưa ra lời xin lỗi rất chung chung như vậy và Hội nhà văn Hà Nội thì đã rút giải thưởng rồi, ai sẽ là người trả lời cho công luận ai đạo thơ ai?

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến: Thật ra, vấn đề đạo thơ vô cùng nhạy cảm. Bây giờ bản quyền tác giả của chị Phan Ngọc Thường Đoan, tác phẩm của chị đã được đưa ra để chứng nhận bản quyền tác giả chưa. Bản quyền của Phan Huyền Thư đã được đưa ra để chứng minh quyền tác giả của mình chưa. Đấy là vấn đề rất khó, nếu bây giờ các nhà thơ đó đã đưa tác phẩm của mình và để nhờ cơ quan bảo hộ quyền tác giả để chứng minh quyền tác giả đấy là tác phẩm của họ việc đó lại dẫn sang một hướng khác và dễ xử lý.

Đây như bạn vừa nói, chị Phan Ngọc Thường Đoan cũng không muốn kiện thì rõ ràng chị không muốn làm chuyện này, Phan Huyền Thư có lời xin lỗi Phan Ngọc Thường Đoan rồi mặc dù không khẳng định mình đạo thơ. Tôi nghĩ rằng, với một số người viết, một đôi câu thơ hay, một nhạc điệu hay nó đi vào tiềm thức của họ và lưu trú trong khu vực tiềm thức nhưng một thời gian sau lại di chuyển sang phần vô thức mà người ta không nghĩ lấy một câu thơ hay của người khác vào trong bài thơ của mình. Đấy lại và vấn đề.

Đến văn bản thơ của Phan Ngọc Thường Đoan và Phan Huyền Thư thì rõ ràng quá giống nhau, dấu ấn đạo rất rõ. Nhưng bây giờ để chứng minh là một vấn đề cực khó.

Nhà báo Ngân Phương: Nhà thơ Phan Huyền Thư từng rất lớn tiếng trong những phát ngôn về việc đạo thơ và bản thân chị Phan Huyền Thư cũng phản đối việc đạo thơ trên trang cá nhân của chị ấy. Trong loạt lùm xùm về việc đạo thơ vừa qua, độc giả rất băn khoăn với phát ngôn trái chiều của chị Phan Huyền Thư. Bởi ngay sau khi lùm xùm xảy ra, chị Phan Huyền Thư có gọi điện cho Phan Ngọc Thường Đoan và nói rằng chị Đoan hãy từ từ thôi rồi em sẽ trả lời, em có tiếng nói chính thức về việc này. Vào thời điểm đó, chị Thư không hề nói chị sáng tác một bài thơ như vậy từ năm 1996 nhưng đến sau này khi việc bung bét ra hơn, khi nhiều người biết đến hơn chị lại nói rằng tôi sáng tác 1996, vậy có mâu thuẫn không khi chị Huyền Thư vốn là người phát ngôn rất mạnh về việc đạo thơ và hơn nữa là chị cũng xin lỗi mà không phải xin lỗi đạo thơ? Ông đánh giá như thế nào về cách hành xử của Phan Huyền Thư. Tôi xin thêm một chút là trước đây chị Phan Huyền Thư cũng dính khá nhiều liên quan tới việc đạo rồi?

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến: Câu hỏi của bạn rất thú vị và xác đáng, rõ ràng, hành xử của Phan Huyền Thư đầy mâu thuẫn. Tôi cho rằng khối mâu thuẫn đó tồn tại trong con người sáng tạo Phan Huyền Thư mà bản thân Thư cũng không kiểm soát nổi. Chính vì thế nó có sự tiền hậu bất nhất trong cách trả lời trước sau, trong cách phát ngôn và thực tế như thế. Đấy có thể là trạng thái tinh thần, đấy là trạng thái bệnh lý chăng. Nhưng có một số người nói chả phải bệnh đâu, đấy thuộc một cá tính.

Tôi cũng đã nói với Thư có những lúc anh thấy hơi buồn về em, anh buồn thật sự. Buồn là trong tập thơ này em có bài thơ em đề tặng Thư gửi nhà thơ Nguyễn Việt Chiến. Vừa rồi, bạn tôi có nói trong bản thảo thư gửi trước khi in tập thơ, cái bài đó lại tặng nhà thơ khác. Cho đến bây giờ khi đưa vào tập thơ lại đề tặng tên tôi, đấy là sự mâu thuẫn. Một nhà thơ đàn anh quan tâm tới đàn em làm thơ mà cũng có chuyện trước sau không thống nhất. Tôi buồn vì bài thơ không phải viết về tôi, viết ở đâu đâu thì mình biết ngay. Vì nếu nói về thời điểm thì không phải tặng tôi, ngữ cảnh đó không phải viết cho tôi. Đấy thật ra là sự thiếu tôn trọng.

Nhà báo Ngân Phương: Thời điểm đó anh là Ủy viên ban chấp hành Hội nhà văn Hà Nội và là người tham gia xét giải thưởng?

Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến: Đúng. Chuyện đó tôi nghĩ rất tế nhị, tôi nghĩ Phan Huyền Thư là con người sáng tạo rất mâu thuẫn. Có lẽ Phan Huyền Thư cần phải sửa vì đây là một bài học không được phép lặp lại. Tôi nghĩ bây giờ Phan Huyền Thư đang ở trong thời gian bất an về mặt tinh thần và chị cũng đã nói là dư luận, báo chí, các nhà thơ và những độc giả hãy tỏ ra bao dung bởi vì một bài thơ không là cái gì lớn lắm để cho chúng ta còn quan tâm đến rất nhiều vấn đề khác trong đời sống văn chương của đất nước, các tác phẩm lớn. Cái gì cần làm thì hội nhà văn Hà Nội cũng đã làm và làm rất kiên quyết. Đây là một kỷ luật thu hồi giải thưởng.

Mỗi một tài năng văn chương đều đi qua chặng đường đầy gian khó và gập ghềnh nên có những lúc va vấp thì phải nâng người ta dậy.

Nhà báo Ngân Phương: Vâng xin cảm ơn nhà thơ Nguyễn Việt Chiến về cuộc trao đổi rất cởi mở. Xin cảm ơn quý vị độc giả. Xin hẹn gặp lại vào chương trình Góc nhìn thẳng tiếp theo!

VietNamNet