- Không chỉ mê đĩa than, thích sưu tập đồ gốm, họa sĩ Quách Đông Phương còn có trong tay khoảng 100 bức tượng gỗ, trong đó có rất nhiều tượng Phật quý hàng trăm năm tuổi có giá trị bằng cả một gia tài.


Bước vào phòng khách nhà anh, chúng tôi không khỏi ấn tượng bởi số lượng lớn những bức tượng cổ được họa sĩ Quách Đông Phương bày quanh nhà. Gần như ngồi ở góc nào cũng thấy tượng, đủ loại với đủ kích cỡ khác nhau. Anh bảo những bức tượng này đã có cách đây hàng trăm năm, chủ yếu ở đời Lê, Mạc mà anh kỳ công sưu tập từ thập niên 1990. Từ năm 2000 đến nay Quách Đông Phương gần như không mua pho tượng nào nữa nhưng điểm lại bộ sưu tập của anh cũng khiến nhiều người kính nể với số lượng lên đến cả trăm cùng lượng lớn những hoành phi, câu đối cổ.


Từng là một cán bộ nghiệp vụ quản lý các làng nghề của VN ở lĩnh vực xuất nhập khẩu thủ công mỹ nghệ, anh có điều kiện đi qua các làng làm tượng, làm sơn mài và đồ gốm. Công việc buộc anh phải tìm hiểu về những bức tượng, lâu dần nó ngấm vào người từ lúc nào không hay. Quách Đông Phương bắt đầu có sở thích sưu tập tượng từ các vùng quê cách nay đã 20 chục năm. Anh bảo những năm 90, nguồn tượng rất nhiều, người dân cất khá nhiều tượng trong nhà nên anh mua tượng không khó vì thậm chí có Chùa họ còn thay toàn bộ tượng Phật mới.


"Khi còn là sinh viên năm thứ 2 tôi phải đi làm thêm nhiều. Khi đó tôi nhận làm đồ nội thất cho một bác ở Bộ Xây dựng. Tôi nhớ có cả một chùa lớn ở Văn Điển bây giờ họ phá đi để làm hội trường Ủy ban Xã. Tượng vứt la liệt ở sân phía sau chùa. Mỗi ngày đi làm về tôi lại chở 1 pho sau xe đạp về nhà", họa sĩ hồi tưởng.


Từng quen biết nhiều, đi nhiều, lại có nhiều "vệ tinh" nên Quách Đông Phương nắm rất nhiều thông tin về các bức tượng .Điều này khiến anh khá dễ dàng trong việc sưu tập. Quách Đông Phương bảo ngày xưa tiền quý thật, số tiền mua tượng và đồ gốm của anh hồi đó đủ để mua căn nhà mình đang sở hữu bây giờ, cũng phải đến cả triệu USD. Riêng bức Sư tổ Đạt ma anh mua lại của một nhà sưu tập có tiếng từ năm 1996 đã có giá 2000 USD, bằng nửa căn chung cư tập thể khi đó.


Quách Đông Phương quan niệm bán tranh giống như là bán đồ chơi và lấy tiền đó đi mua thứ khác về, tiền nhiều tiền cũng không để làm gì. "Mỗi người chỉ được trời cho chừng ấy thôi, làm sao để sống cho thanh bình". Dù trong tay nhiều bức tượng quý nhưng tuyệt nhiên anh không hề có ý định bán bán. Cũng có nhiều người đến nì nèo đòi mua với giá cao nhưng Quách Đông Phương dứt khoát không gật đầu. Mặc dù vậy, cũng như nhiều nhà sưu tập khác, anh sẵn sàng giao lưu, trao đổi tượng với những người cùng sở thích.


Quách Đông Phương quan niệm với tượng không phải ai cũng chơi được mà phải có căn dù anh sưu tập tượng chủ yếu để chơi chứ không phải để thờ cúng. Năm 1997, nhờ sự giúp đỡ của Đức nhà sàn, Quách Đông Phương mua lại được một căn nhà cổ ba gian, anh lấy một gian dựng lại trong nhà, biến nó thành một ngôi chùa nhỏ tại gia. Trong không gian chừng hai chục mét vuông mà có đến hơn 80 bức tượng Phật, trong đó có cả bộ tượng Tam Thánh và Tam thế rất quý. Anh bảo nhà anh đã 6 đời ở trên mảnh đất này và đất ở đây cũng phải đặc biệt lắm thì mới có chừng ấy pho tượng quý tập trung lại.


Hơn chục năm nay Quách Đông Phương không sưu tập tượng nữa phần vì anh cũng có một bộ sưu tập khá lớn, phần vì "giờ tượng đẹp gần như không có bởi làm gì có ai bán, chúng đã nằm hết trong tay các nhà sưu tập". Thêm nữa, "tượng bây giờ trông rất mô ve gu chứ không như trước đây, cốt chưa chắc đã là gỗ mít, vàng chưa chắc là vàng thật, trông bức nào cũng mới và giống nhau".


Anh tâm sự rằng đến nhà ai mà không có tượng là anh không ngồi lâu được. Điều này chính anh cũng không hiểu tại sao."Lúc xây nhà, cả căn phòng khách này chất đầy tượng, thậm chí đêm tôi còn ngủ giữa các pho tượng mà không hề thấy sợ. Nhiều bức có hàng trăm năm tuổi, chủ yếu từ thời Lê, Mạc, bao nhiêu năm cúng bái nên có nhiều tâm lắm. Có lần vì tò mò, tôi đục phía sau bức tượng ra và thấy có một tờ sớ và vài đồng chinh mà người xưa yểm vào", anh nói.


Không chỉ mê tượng Quách Đông Phương có thể nói vanh vách về từng pho tượng trong nhà khi chúng tôi hỏi tới. Vậy mà anh nhận mình chỉ biết về tượng chứ không hiểu sâu. Sở thích sưu tập tượng của Quách Đông Phương trước đây từng được chia sẻ với đạo diễn nổi tiếng Trần Anh Hùng. Nhà làm phim người Pháp gốc Việt này cũng rất thích sưu tập tượng và được Quách Đông Phương giúp mua khá nhiều bức.


Hạnh Phương
Ảnh: Nguyễn Hoàng