Đình làng Cam Thịnh (xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội) được xây dựng từ thế kỷ 17, nằm trong quần thể di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia là làng cổ Đường Lâm - đang xuống cấp hết sức nghiêm trọng.
Toàn cảnh đình làng Cam Thịnh đang bị xuống cấp nghiêm trọng

Trải qua gần 300 năm mưa gió, cộng với mối xông mọt đục, mái đình làng lợp ngói mũi cổ kính, rêu phong, lấm bụi thời gian đã đi vào trang thơ của bao nhiêu thế hệ, nay đã bị xộc xệch.

Phía mái bên trái của đình, ngói bị rơi cả một mảng lớn, vỡ vụn nằm thành đống dưới chân tường. Bước chân vào trong đình, cảm giác xót xa tràn ngập. Một con kìm nóc rơi khỏi mái tự bao giờ, những con kìm còn lại được các cụ bô lão trong làng hô hoán thanh niên lấy dây thép buộc lại... giữ chân. Một xà ngang lớn “tụt nõ” như quả mít rụng rơi xuống sàn, nằm nghiêng ngả trong cái ánh sáng lập lòe của những ngọn đèn, ngọn nến.

Các cụ trong làng kể lại: hôm xà ngang của đình rơi xuống là vào buổi sáng tờ mờ, rất may không có ai ở ngoài đình, nếu không thì không biết sự việc sẽ thế nào.

Trước tình trạng đó, những ngày này đình làng chẳng khác gì công trường xây dựng. Lớp lớp thanh ngang xà dọc đua nhau “làm chủ” không gian bên trong của ngôi đình. Ông thủ từ hoặc các cụ, các vãi có ra đình lễ thánh cũng phải chui lủi, lom khom, đi lại thật khéo dưới hệ thống cột chống chằng chịt ấy, nếu chỉ va chạm nhẹ thì chẳng biết hậu quả sẽ đến mức nào. Nhẹ thì con kìm hay xà ngang của đình “rụng” xuống, nặng thì cả ngôi đình có thể sụp xuống như không.

Đấy là chưa kể khách du lịch đến Đường Lâm cứ nườm nượp, thi thoảng lại có đoàn nọ đoàn kia vào thắp hương trong đình làng và chiêm ngưỡng vẻ cổ kính trăm năm của công trình này. Muốn thể hiện lòng thành kính đối với thành hoàng, dân làng và du khách đều phải luồn lách dưới giàn cột chống chi chít, phải nhìn ngang ngó dọc để “đề phòng bất trắc”.

Đang tẩn mẩn chụp ảnh ngôi đình xập xệ, tôi bị ông thủ từ chạy ra nhắc khéo: “Ấy, cô cẩn thận nhé. Trước kia thì ngày nào đình chúng tôi cũng mở cửa cho khách du lịch đến chiêm bái đấy. Nhưng từ ngày đình làng xuống cấp quá, bấy lâu phải đóng cửa, chỉ dám mở cửa vào mồng một, rằm cho bà con đến thắp hương. Thấy bà con cứ tần ngần, trong lòng không yên vì không được vào lễ thánh ở đình làng mình tôi cũng không đành lòng”.

Sự phân tích của các cụ trong làng rất chí lý, rằng nếu cứ để tình trạng xuống cấp nghiêm trọng như thế tiếp diễn, người dân trong vùng sẽ mất đi nơi sinh hoạt tín ngưỡng, văn hóa cộng đồng quen thuộc hàng trăm năm nay. Và nếu chẳng may ngôi đình sập xuống không chỉ làm nguy hại đến tài sản và tính mạng của người dân, không chỉ làm mất đi một công trình kiến trúc cổ, một di tích văn hóa có giá trị nằm trong quần thể di tích làng cổ Đường Lâm nổi tiếng, mà còn để lại “tai tiếng” cho các nhà quản lý, mang tiếng xấu rằng họ không có tâm với lịch sử, với tín ngưỡng dân tộc.

Ông Cao Văn Bê - hội trưởng Hội người cao tuổi thôn Cam Thịnh - nói về cái khó của dân làng khi ngôi đình gắn bó lâu nay với mình đang “lâm nạn”: “Dân làng chúng tôi đều rất bức xúc, rất lo lắng vì đình xuống cấp nghiêm trọng, rất nguy hiểm cho người dân.

Dân chúng tôi không thể không ra đình lễ thánh vì đó là nhu cầu tín ngưỡng tâm linh từ đời cha ông xưa truyền lại, nhưng chúng tôi cũng không thể tự sửa đình vì đình là di tích cấp thành phố, lại nằm trong quần thể di tích cấp quốc gia nữa, trùng tu sai là vi phạm pháp luật. Chúng tôi tha thiết mong các cấp chính quyền và các ban ngành có liên quan nhanh chóng trùng tu đình làng để giữ an toàn cho dân”.

“Nói thẳng ra là chống sập”

Đình làng Cam Thịnh hiện nay vẫn còn những di vật quý giá như những tấm bia đá, cỗ ngai, kiệu gỗ, câu đối, chữ thờ hay những kiến trúc có từ thế kỷ 17. Đình có ba gian lớn và hậu cung. Gian giữa của đình thờ thành hoàng, gian bên trái đặt tấm bia đá cổ, gian bên phải thờ nhân thần - người có công giúp dân làng giữ đất và lập ấp Cam Thịnh như ngày nay.

Trước tình trạng đình làng xuống cấp, từ đầu năm 2012 ban quản lý di tích làng cổ Đường Lâm cùng với dân làng Cam Thịnh đưa ra giải pháp tạm thời là dùng các cột chống và đóng những mảnh ván gỗ để chống đỡ.

Ông Phạm Hùng Sơn, trưởng ban quản lý di tích làng cổ Đường Lâm, nói: “Chúng tôi đã vận động người dân, ban quản lý và đơn vị tư vấn trùng tu đã hỗ trợ dân 10 triệu đồng để chống sập. Nói thẳng ra là chống sập vì hiện nay có một số cấu kiện đã sập hẳn xuống nền đình rồi. Khi chưa có dự án trùng tu thì phải vận động người dân tự chống sập một số cấu kiện để không làm ảnh hưởng đến tính mạng của dân và du khách”.

Theo Tuổi Trẻ