- Những ngày qua, nhiều người dân kéo nhau đến khu vực núi Gò Đá thuộc thôn Thượng Phú, xã Bình Kiến (TP Tuy Hòa, Phú Yên) để săn tìm một loại cây mà người dân gọi nó là “thần dược”.

Tại hiện trường, hàng chục người dùng rựa, cuốc, xẻng, xà beng đào bới đất đá, lục tung khu vực đồi núi Gò Đá để chặt thân, đào rễ cây “thần dược”. Họ làm việc luôn trưa để mong đào được nhiều thần dược lấy từ ngọn đến rễ bán…

Theo chân của một người tên Chính tham gia tìm kiếm thì loài cây này người dân địa phương gọi là cây cam lồ. Anh Chính, cho biết: “Khoảng 5 ngày trước, có một số người lạ mặt ở địa phương khác đến đây chặt thân, đào rễ cây cam lồ và “tiết lộ” thông tin cây này bán rất nhiều tiền vì nó có tác dụng chữa bách bệnh.

“Thần dược” đào chặt từ rễ đến cành

Ngày hôm sau có người đến hỏi mua loại cây này nên người dân ở thôn Thượng Phú cùng tham gia đi đào để bán. Mấy ngày đầu bán với giá 170.000 đồng/kg rễ tươi và 40.000 đồng/kg cành nhánh tươi, hiện nay giá rễ tươi “đẩy” lên đến 400.000 đồng/kg nhưng đã cạn kiệt không có để bán.

Vì thế nhiều người dân ở đây dốc sức đến các khu vực núi lân cận, có người ra đến huyện Tuy An để tìm kiếm cây cam lồ…”.

Ông Đoàn Văn Trưởng, Trưởng thôn Thượng Phú, xã Bình Kiến, cho biết: “Khi phát hiện có người lạ đến địa phương chặt thân, đào rễ cây cam lồ, chúng tôi đã đến khu vực núi Gò Đá để tìm hiểu.

Các người này cho biết họ ở huyện Tuy An, có một số ở tỉnh Khánh Hòa. Qua tìm hiểu thì được biết cây cam lồ là cây xáo tam phân chữa được rất nhiều bệnh. Chúng tôi đã xin ý kiến của Đảng ủy, UBND xã Bình Kiến và kịp thời ngăn cấm không cho họ tiếp tục đào bới, chặt phá loại cây này.

Băm nát rừng tìm “thần dược”.

Tuy nhiên, khoảng 3 ngày nay số lượng người trong và ngoài thôn đến khu vực núi Gò Đá để tìm cây cam lồ càng nhiều, mỗi ngày có khoảng 40 – 50 người. Địa phương đang xin ý kiến chỉ đạo và sự hỗ trợ của cấp trên…”.

Chúng tôi cầm một nhánh cây cam lồ đến các tiệm thuốc bắc ở TP Tuy Hòa để tìm hiểu thực hư thế nào. Đa số các chủ tiệm thuốc bắc này cho biết, cây cam lồ cũng chính là cây xáo tam phân đã được báo chí thông tin thời gian qua ở khu vực Hòn Hèo (tỉnh Khánh Hòa).

Theo Hội Đông y tỉnh Phú Yên, do chưa nghiên cứu kỹ nên chưa thể cung cấp thông tin có liên quan đến loài cây này. Tuy nhiên, có một thông tin để tham khảo là Sở Y tế Khánh Hòa có báo cáo về kết quả nghiên cứu của Viện Dược liệu (Bộ Y tế) về cây xáo tam phân.

Cây xáo tam phân có tên khoa học là Paramignya trimera; có các thành phần: flavonoid, saponin, alcaoid và chủ yếu là courmarin và triterpenoid. Các thí nghiệm cho thấy xáo tam phân có tác dụng ức chế tốt viêm gan cấp ở thí nghiệm trên chuột nhắt trắng; có tác dụng ức chế, tiêu diệt đối với 5 dòng tế bào ung thư gồm ung thư gan Hep-G2, ung thư đại tràng HTC116, ung thư vú MDA MB231, ung thư buồng trứng OVCAR-8 và ung thư cổ tử cung Hela.

Tuy nhiên, Sở Y tế Khánh Hòa sẽ tiếp tục đề nghị Bộ Y tế và cơ quan liên quan hướng dẫn các bước cần thiết nhằm khẳng định tác dụng điều trị (trên người) của cây thuốc này…

Theo bác sĩ Lê Bá Thính, Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Phú Yên: Trong đông y không có một loại cây nào chữa được bá bệnh. Mỗi loại cây có giá trị về dược tính khác nhau, người thầy thuốc phải biết kết hợp nhiều loại dược tính này để chữa một chứng bệnh nào đó.

Thời gian qua, người dân đồn thổi về cây mật nhân chữa được bá bệnh, nhưng trên thực tế không phải như vậy. Riêng loại cây này (cây cam lồ do PV cung cấp), chúng tôi sẽ tìm hiểu và có khuyến cáo cho người sử dụng…

Ông Nguyễn Chí Phương, Chủ tịch UBND xã Bình Kiến (TP Tuy Hòa), cho biết: “UBND xã đã chỉ đạo công an xã và dân quân địa phương kiểm tra, ngăn chặn và trục xuất những người đến khu vực đồi núi Gò Đá thuộc thôn Thượng Phú để săn tìm loại cây mà họ gọi là “thần dược”.

Khu vực này Nhà nước đã giao đất cho các hộ dân ở đây trồng cây keo và bạch đàn nên UBND xã đang phối hợp với các chủ rừng tiếp tục ngăn chặn không cho người dân chặt cây, đào bới ở khu vực này”.

Mạnh Hoài Nam