Giải mã hiện tượng 'vỡ trận' ở bến xe Mỹ Đình

- "Tình trạng bến xe Mỹ Đình ùn tắc, quá tải… đang là tâm điểm chú ý của dư luận trong thời gian gần đây. Liệu bến xe Mỹ Đình có thực sự quá tải, vị trí của bến xe cần điều chuyển hay cần điều chuyển bao nhiêu tuyến ra khỏi bến?" - bài viết của TS. Trần Hữu Minh cung cấp một cái nhìn cho bạn đọc và các nhà hoạch định chính sách để tìm ra giải pháp hợp lý giải quyết “lộn xộn” ở bến xe Mỹ Đình (Hà Nội).

Bến xe Mỹ Đình nằm ở cửa ngõ phía Tây thủ đô Hà Nội, với công suất được công bố 800 xe/ ngày đêm. Tại một số thời điểm cao điểm, số xe xuất bến có thể lên đến khoảng 1300 xe/ngày đêm.

Nếu làm một phép tính đơn giản thì bến xe Mỹ Đình đang bị quá tải 500 xe/ngày. Câu hỏi đặt ra là liệu bến xe có thực sự bị quá tải? Hay đây là sự 'khiếm khuyết' trong tổ chức vận hành?

Đối với bến xe, việc quá tải sẽ dẫn đến hiện tượng dòng xe và dòng hành khách thường xuyên bị tắc nghẽn. Tuy nhiên, hiện tượng quá tải cũng có thể xảy ra do các lỗi về tổ chức vận hành, bởi vậy cần phải xác định rõ nguyên nhân trước khi đề xuất giải pháp.

Cần xem xét kỹ các giải pháp trước khi mở rộng bến xe Mỹ Đình.

Về trình tự, cần phải thực hiện các giải pháp tối ưu hóa, tổ chức quản lý với chi phí thấp trước. Khi thực hiện những giải pháp này rồi mà tình trạng quá tải vẫn xảy ra thì lúc đó mới nên tính đến việc mở rộng hoặc xây dựng bến xe mới, vì mở rộng xây mới luôn đi kèm với các yêu cầu lớn về nguồn lực.

Công suất xe xuất bến phụ thuộc vào ba chỉ tiêu cơ bản là thời gian hoạt động của bến, khoảng cách giữa hai lần xe xuất bến và số vị trí xe chờ xuất bến. Sử dụng các dải giá trị hợp lý cho các yếu tố ở trên, số xe xuất bến tối đa của Mỹ Đình sẽ dao động từ khoảng 720 chuyến đến 2142 chuyến/ngày đêm.

(*) Đối với mức cao: khoảng cách chạy xe trong khoảng thời gian 9 giờ cao điểm (8h sáng-5h chiều) 20 phút/chuyến, trong 7h thấp điểm còn lại 60 phút/chuyến.

Căn cứ vào kết quả tính toán trên có thể thấy nếu dùng đầu vào 40 vị trí đón khách thì bến xe Mỹ Đình đã ở trong tình trạng tới hạn với công suất tối đa 1344 xe/ngày đêm. Nếu lấy theo mức 54 vị trí đón trả khách (là mức hiện tại đang áp dụng) thì bến xe Mỹ Đình chưa bị quá tải.  

Tuy nhiên, phương án 54 vị trí đón khách sẽ dẫn tới trường hợp có nhiều xe xuất bến với hệ số có khách giảm.

Đây chính là nhân tố cần tính đến trong tổ chức vận hành bến xe Mỹ Đình. Về cơ bản có thể kết luận bến xe Mỹ Đình chưa thực sự bị quá tải!

Hiện tượng “vỡ trận” tại bến xe Mỹ Đình có nguyên nhân chính từ công tác tổ chức vận hành bến.

Đây không phải là điều gì mới mẻ mà là một hiện tượng rất phổ biến với các công trình cơ sở hạ tầng tại Việt Nam.

Thực tế cho thấy, tại một số nút giao thông thường xuyên xảy ra ùn tắc của thủ đô Hà Nội, khi có giải pháp phân làn và hướng dẫn phương tiện hợp lý, tình trạng ách tắc đã không còn nữa.

Bởi vậy, nếu có giải pháp thiết kế và vận hành tốt, tình trạng “vỡ trận” tại bến Mỹ Đình hoàn toàn có thể được cải thiện đáng kể.

TS. Trần Hữu Minh – Đại học GTVT Hà Nội

(còn nữa)