“Hoa lửa Thạch Hãn…”
Trong căn nhà nhỏ nằm cuối ngõ phố nhỏ bé, yên bình, người cựu binh 72 tuổi, Thiếu tá Nguyễn Trọng Hải, nguyên Trưởng tiểu ban Quân lực (Trung đoàn 9, Sư 304) trầm ngâm.
Ông bảo: “Tôi là người ghi tên anh em, đồng đội khi họ được phân công xuống đơn vị, và cũng là người hoàn tất các thủ tục cuối cùng cho những người hy sinh nằm xuống, hay bị thương tật vì trúng phải hòn tên, mũi đạn… Vì lẽ đó, 19 người lính của Trung đội Mai Quốc Ca 42 năm cùng mang một cái tên chung là một điều ám ảnh, thôi thúc tôi phải hoàn tất phần việc của mình. Nó cũng là lời hứa thiêng liêng của cá nhân tôi trước anh linh của những người ngã xuống…”.
 |
| Buổi lễ tri ân, gắn tên cho 16 liệt sỹ hy sinh trong trận chiến 42 năm về trước tại Triệu Phong, Quảng Trị. |
Chiến dịch năm 1972 đánh chiếm Đầu Mầu, Núi Kiếm, giúp mở toang cánh cửa phía Tây Quảng Trị. Bước sang giai đoạn 2, mặt trận giao nhiệm vụ Sư 304 cử Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 9 thọc sâu đánh chiếm chia cắt địch ở cầu Thạch Hãn, ngăn chặn địch từ Đông Hà đến Ái Tử, về chi viện cho Quảng Trị và ngược để tiêu diệt toàn bộ quân địch tại Đông Hà, Ái Tử, La Vang, tạo điều kiên cho Sư 304 đánh chiếm và giải phóng Quảng Trị.
Mai Quốc Ca là tên của Trung đội trưởng, và Trung đội này được nhân dân Triệu Thượng (Triệu Phong, Quảng Trị) gọi là Trung đội Mai Quốc Ca. Lúc bấy giờ, Trung đội Mai Quốc Ca được giao nhiệm vụ đánh địch từ Đông Hà vào thị xã Quảng Trị.
 |
|
Buổi lễ tri ân, gắn tên cho 16 liệt sỹ hy sinh trong trận chiến 42 năm
về trước tại Triệu Phong, Quảng Trị. |
Tờ mờ sáng 10/4/1972, Trung đội gặp địch tại địa phận xã Triệu Thượng, gần ngôi trường tiểu học. Trận chiến đấu diễn ra rất ác liệt. Sau một ngày cầm cự với lực lượng không tương cân, Trung đội Mai Quốc ca chỉ có 20 người, chiến đầu bằng những vũ khí trong tay.
Trong khi địch có đến 3 tiểu đoàn, chưa kể bảo an dân vệ và được sự yểm trợ pháo binh, xe tăng, thiết giáp và máy bay. Song bằng lòng quả cảm và mưu trí, Trung đội Mai Quốc Ca đã chiến đấu ngoan cường, cho đến lúc hết đạn, các chiến sỹ của ta tổ chức đánh xáp lá cà bằng lưỡi lê, gậy, đá…
Trung đội Mai Quốc Ca đã có 19/20 đồng chí hy sinh, nhưng các anh cũng đã kịp tiêu diệt được 125 tên địch và bắn cháy nhiều xe chiến đấu của địch.
Cuộc đối đầu kết thúc, thi hài của các anh được du kích và nhân dân Triệu Thượng đưa về mai táng tại vùng đất gần làng Nhan Biều (Triệu Thượng), toàn bộ đều không tìm thấy danh tính. Sau nhiều lần di dời, lần cuối cùng thi hài của các anh được đưa vào Nghĩa trang liệt sỹ xã Triệu Thượng, nay là nghĩa trang huyện Triệu Phong, và trên từng phần mộ bia ghi danh là "Liệt sỹ đơn vị Mai Quốc Ca".
Trận chiến chiếm giữ cầu Quảng Trị diễn ra ác liệt khi 20 chiến sĩ của trung đội Mai Quốc Ca chống lại 3 tiểu đoàn bộ binh của quân địch cùng nhiều xe tăng, pháo binh yểm trợ nhằm tái chiếm cầu Quảng Trị.
19 trong tổng số 20 chiến sĩ này đã anh dũng hy sinh, người duy nhất còn lại bị thương nặng và bị địch bắt giữ trong trận chiến đó.
Trận chiến không cân sức, hy sinh quả cảm "1 thắng 100" như danh hiệu mà đồng bào, đồng chí ở Quảng Trị lưu truyền về Trung đội Mai Quốc Ca, thuộc Đại đội 11, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 9, Sư đoàn 304 tại phía bắc cầu Quảng Trị (cầu Thạch Hãn) đã trở thành huyền thoại suốt 42 năm qua.
Gắn liền với câu chuyện Trung đội Mai Quốc Ca còn là cuộc đấu tranh quyết liệt với địch của đồng chí, đồng bào thôn Nhan Biều, xã Triệu Thượng, Triệu Phong (Quảng Trị) đòi lại thi thể các anh về chôn cất.
Suốt cả ngày 10, sáng ngày 11-4, cán bộ, du kích, nhân dân địa phương bất chấp sự đe dọa, khủng bố, đánh đập của địch, đấu tranh buộc địch trao trả thi hài đưa về chôn cất tại mép sông thôn Nhan Biều, bắc sông Thạch Hãn.
Năm 1973, Trung đội Mai Quốc Ca được Nhà nước truy tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Sau ngày đất nước thống nhất, hài cốt các anh đã được cải táng đưa về chôn ở nghĩa trang liệt sĩ Ái Tử, huyện Triệu Phong (Quảng Trị) trong một khuôn viên chung. 19 ngôi mộ vẫn lấy chung một cái tên: “Trung đội Mai Quốc Ca” – điều khiến những người còn sống ám ảnh và thôi thúc một quyết tâm, phải tìm tên cho các anh…
Hành trình 9 năm của một cựu binh
Sinh năm 1942, Thiếu tá Nguyễn Trọng Hải có một thời gian dài gắn bó với Trung đoàn 9, trong đó có Trung đội Mai Quốc Ca anh hùng.
Ông Hải được giao chức vụ Trưởng tiểu ban Quân lực của Trung đoàn, có nhiệm vụ ghi danh sách tiếp nhận, hoàn tất các thủ tục giấy tờ điều động, phân công nhiệm vụ cho các chiến sỹ. Và, một nhiệm vụ không kém phần quan trọng khác, đó là “hoàn tất” cả những thủ tục cuối cùng cho những người lính bị thương, bị hy sinh…
 |
| Thiếu tá Nguyễn
Trọng Hải, người cựu binh chục năm trời đi tìm tên cho đồng đội. |
42 năm, 19 chiến sỹ của Trung đội Mai Quốc Ca lấy chung một cái tên trên bia mộ, với Thiếu tá Nguyễn Trọng Hải, đã trở thành một điều ám ảnh.
Ban liên lạc Cựu chiến binh Sư đoàn 304 phân công Thiếu tá Nguyễn Trọng Hải đảm nhiệm công việc “tìm tên cho đồng đội”. Vì thời gian quá lâu, rất nhiều lần đi xác minh, ông Hải chỉ nhận được câu trả lời: “Không có ai là Mai Quốc Ca”. Lặn lội hàng ngàn cây số, đến các đơn vị để truy tìm, gặp các nhân chứng để xác minh, ráp nối thông tin, cuối cùng, danh sách, tên tuổi của 20 chiến sỹ Trung đội Mai Quốc Ca đã được tìm thấy.
Có trong tay bản danh sách, người đầu tiên ông Hải tìm đến là nhà ông Vũ Ngọc Thành (Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) – chiến sỹ duy nhất của Trung đội Mai Quốc Ca còn sống nhưng bị thương nặng và bị địch bắt giữ thời điểm trận chiến đấu ngày 10/4/1972. Từ đầu mối này, ông Hải tiếp tục lần tìm các manh mối…
Khi có đủ cơ sở pháp lý, BLL Sư đoàn 304 đã nhanh chóng triển khai kế hoạch, tu bổ, nâng cấp Đài tưởng niệm đã xuống cấp; báo cáo đề án với đồng chí Lê Khả Phiêu (Nguyên TBT Đảng Cộng sản Việt Nam, nguyên Chính ủy Trung đoàn 9), được đồng chí Phiêu động viên, khen ngợi và trực tiếp viết thư tay kêu gọi các tập thể, cá nhân ủng hộ kinh phí cho việc tôn tạo và tìm lại tên cho các liệt sỹ.
Ông Nguyễn Trọng Hải kể: “Văn bản của Ban liên lạc CCB Sư đoàn 304 do Trưởng ban liên lạc, Trung tướng Phạm Xuân Thệ ký ngày 1-10-2011 nói rõ, ngoài 19 ngôi mộ theo hàng ngang dãy A6 Khu A, bên phải Đài tưởng niệm, Khu B còn 14 ngôi mộ khác ghi thông tin liệt sĩ trùng với thông tin liệt sĩ của Trung đội Mai Quốc Ca, trong đó có một ngôi ghi tên liệt sĩ Vũ Ngọc Thành (hiện vẫn còn sống), và thực trạng đó cần làm rõ.
Nhiều nhân chứng hiện còn sống tại xã Triệu Thượng như ông Phan Đỗ, nguyên Chủ tịch MTTQ xã Triệu Thượng, nguyên Trưởng ban Quy tập của xã khẳng định: "19 ngôi mộ hàng ngang A6 Khu A bên phải Tượng đài, trong dãy mộ đánh số từ 345/c51 đến 363/c84 chuyển từ Bầu Cao về nghĩa trang là đúng".
Ban liên lạc Sư đoàn 304 đã mời Bộ môn Cận tâm lý (Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người)… vào khảo sát.
Cục Người có công, Bộ LĐ-TB-XH đã có văn bản gửi Sở LĐ-TB- XH các tỉnh Quảng Trị, Thanh Hóa, Nghệ An, TP Hà Nội đề nghị phối hợp cùng BLL CCB Trung đoàn 9, Sư đoàn 304 lấy mẫu sinh phẩm hài cốt 31 mộ liệt sĩ nêu trên, Cục Người có công đã phê duyệt cho khai quật cả hai khu mộ phục vụ giám định. Viện Công nghệ sinh học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã cử người cùng vào lấy mẫu sinh phẩm hài cốt và lấy mẫu sinh phẩm của thân nhân liệt sĩ phục vụ giám định, kéo dài từ tháng 9-2013 tới 8-2014.
Sau 12 tháng giám định, ngày 12-8-2014, Công văn số NCC 667-696/CNSH của Viện Công nghệ sinh học xác nhận: 16/19 ngôi mộ nằm ở dãy mộ liệt sĩ Mai Quốc Ca cho kết quả giám định gien hài cốt của 19 liệt sĩ đúng với 16/19 bộ gien cùng huyết thống.
Từ kết quả này, BLL CCB Trung đoàn 9, Sư đoàn 304 đã tổ chức công bố và bàn giao kết quả giám định gien được 16/19 hài cốt liệt sĩ cho thân nhân 16 gia đình liệt sĩ Trung đội Mai Quốc Ca và một liệt sĩ nữa là Vũ Văn Thành thuộc Trung đoàn 66, Sư đoàn 304, quê Bình Giang, Hải Dương ở ngôi mộ lâu nay ghi tên "liệt sĩ" Vũ Ngọc Thành, người duy nhất của Trung đội Mai Quốc Ca còn sống, quê ở Vĩnh Lộc, Thanh Hóa.
Ngày 17/12, buổi Lễ tri ân, gắn tên các liệt sĩ của trung đội Mai Quốc Ca anh hùng đã được tỉnh Quảng Trị tổ chức tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Triệu Phong.
"Trong quá trình làm việc, chúng tôi đã tham khảo thông tin độc lập từ các nhà ngoại cảm. Cùng với kết luận giám định AND của Viện công nghệ sinh học, kết quả mà chúng tôi công bố là những thông tin mà chúng tôi rất yên lòng.
Còn rất nhiều đồng chí, đồng đội của chúng tôi còn nằm lại trên chiến trường, rất nhiều người vô danh, thân nhân đang chờ được nhận lại tên tuổi của các anh. Công việc nặng nề ấy cũng là nhiệm vụ lịch sử cho thế hệ ngày nay"– cựu binh Nguyễn Trọng Hải xúc động.
Kiên Trung
.svg){kind=icon}
