Hà Nội siêu rét, đào ‘chảnh’ ung dung ngồi điều hòa

 - Nhiệt độ Hà Nội giảm còn 6-8 độ khiến nghệ nhân trồng loại đào “sang chảnh” như đào thất thốn (hay còn gọi là đào “Tiến Vua”) đứng ngồi không yên. Người có thể chịu rét cắt da cắt thịt nhưng đào thì nhất thiết phải ở trong phòng điều hòa 18-22 độ!

Nhắc đến đào Hà Nội, người ta hay nhớ đến đào bích, đào phai, đào thế… nhưng với những người ‘sành’ chơi đào thì đất Nhật Tân còn một loại đào quý khác là đào thất thốn. Thời xa xưa đào này còn được các vua chúa chọn làm hoa cho vào vườn ngự uyển.

Chăm không đúng cách, đào sẽ ‘phật lòng’

Trong thời gian này nếu đến làng đào Nhật Tân, người mua hay khách tham quan có lẽ chỉ chú ý đến những cây đào đang chuẩn bị ra hoa mà dễ dàng bỏ qua những gốc đào xù xì, trông khô cằn như sắp chết. Nhưng ít ai biết rằng đó chính là đào thất thốn, một loài đào được coi là ‘vương giả’ và là niềm tự hào của các nghệ nhân trồng đào Nhật Tân.

Ðào thất thốn là loài hoa cổ, hiếm và có sức sống mãnh liệt. Từ gốc đến cành đào đều sùi phồng, nổi những u, mấu xù xì, phong trần. Thất thốn đỏ từ rễ lên tới búp, mầm nhọn và cứng như lưỡi kiếm. Thân cây ngắn, xù xì, lá to và dài, xanh đậm, vỏ cây nếu bóc ra thì tím màu mận chín chứ không có màu gỗ như các loại đào thường.

Không biết tự bao giờ đào thất thốn xuất hiện ở đất đào Nhật Tân. Vài chục năm trước, gần như nhà nào ở Nhật Tân cũng trồng giống đào này nhưng nay dần thu hẹp lại. Bởi người trồng đào thất thốn ở Nhật Tân cứ nản lòng dần vì các thủ thuật dùng cho đào thường như khoanh, tuốt lá, ghép mắt… để ép ra hoa đúng cữ xuân đều không có tác dụng với loại đào ‘sang chảnh’ này.

Mất tiền, mất thời gian mà chưa ai thành công nên nhiều người để mặc thất thốn đơn độc ở góc vườn, góc ao nào đó rồi dần bị mai một theo năm tháng. Hiện ở Nhật Tân chỉ còn lại vài ba hộ trồng thất thốn với số lượng lớn nhưng chỉ cho thuê để ‘chơi’ chứ không bán.

Loài đào này thoạt nhìn không khác gì cành củi khô nhưng có sức sống mãnh liệt, có thể đơm hoa từ gốc hoặc từ những chỗ mà không ngờ tới! Đào thất thốn thường chỉ ra hoa sau Rằm tháng Giêng, vì thế không kinh doanh được, chỉ dành cho mùa lễ hội sau Tết.

Để trồng được giống đào này rất khó. Nghệ nhân Lê Hàm - một người trồng đào thất thốn lâu năm ở Nhật Tân cho biết thất thốn như ‘tiểu thư’, sống rất cầu kỳ, khó chăm sóc.

Công sức và thời gian trồng đào thất thốn rất tốn: Đất trồng phải là đất thịt được đánh lên phơi nắng, cho đến khi không còn đất chua. Nếu bón nhiều chất dinh dưỡng hay bón phân hóa học cây dễ bị chết. Giống này chỉ ưa nước sạch, đất càng cằn hoa càng đẹp và thắm sắc. Cây và cành như gỗ mục, rất khó ra hoa, khi uốn rất dễ gẫy cành nên nghệ nhân rất tỉ mỉ trong khâu này.

Khi thời tiết giảm nhiệt độ đột ngột như mấy ngày hôm nay thì ông Hàm phải cho thất thốn vào phòng điều hòa, điều chỉnh nhiệt độ về mức lý tưởng nhất là từ 18-22 độ để hoa nở đúng độ và đúng ý của nghệ nhân trồng đào.

Giữa lúc siêu rét, các nghệ nhân làng đào Nhật Tân cho đào thất thốn vào phòng và bật điều hòa từ 18-22 độ để hoa nở đúng độ, đúng ý!

Với khoảng 100 gốc đào thất thốn, ông Hàm đã phải xây 3 căn phòng với chi phí khoảng 10 triệu đồng/căn có lắp điều hòa để chăm sóc loại hoa “khó tính” này.

Kén người chơi

Trong những năm gần đây nghệ nhân làng đào Nhật Tân đang cố gây dựng lại giống đào lừng danh một thời. Những nghệ nhân ngày nay cũng không biết rõ tên thất thốn có ý nghĩa gì, chỉ nghe từ các cụ truyền lại là có rất nhiều cách hiểu: thất thốn là loại hoa mỗi năm chỉ dài ra có 7 thốn (khoảng 1 gang tay), trồng 3 năm mới kết hoa, 7 năm cây ra hoa kép, mỗi tầng hoa đều có 7 cánh. Điều đặc biệt ở giống hoa này mỗi đêm hoa tỏa hương thoang thoảng mà những giống đào thường không có được.

Hoa và nụ đào thất thốn đẹp và tỏa hương khác hẳn những giống đào khác. Giống đào quý này không còn nhiều và chỉ cho người ‘sành sỏi’ thuê để chơi chứ không bán

Người chơi thất thốn chỉ chơi nguyên cây trong chậu chứ không ai chơi cành. Khi hoa nở có những bông to đến 4cm nhưng hoa rất đặc biệt: Sáng nở, tối tàn, thường nở trong thời tiết mưa phùn, gió lạnh, gặp thời tiết nắng gió thì càng nhanh tàn hơn. Những giống hoa đào khác nở đồng loạt và từ dưới gốc lên thì thất thốn lại nở từ trên xuống và chỉ nở từng vùng nhất định chứ không nở rộ.

Vì là giống đào quý nên mức giá cũng không hề rẻ. Ông Hàm cho biết khoảng 100 gốc đào hầu hết đã có người đặt thuê với mức không dưới 10 triệu đồng/gốc.

Ông Hàm cho biết giá trên chưa xứng đáng với công sức của người trồng bỏ ra. Trung bình mỗi cây để có thể bán được cũng mất tới gần 10 năm chăm sóc. Tuy nhiên cũng chỉ có khách quen, biết chơi và chăm sóc đào ông mới cho thuê, người bình thường muốn chơi cũng khó.

Trần Thường