- Chỉ chưa đầy 500m dọc theo con đường chiến lược quân sự 58 tại địa phận xã Vượng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh), đã có tới 6 mỏ đá được cấp phép khai thác. Điều đáng nói là mật độ mỏ đá dày đặc như vậy lại được cấp sát ngay khu dân cư khiến cho những người dân nơi đây chịu cảnh khốn khổ bị “bão bụi”, “đá bay”.

Để đối phó với mìn nổ khai thác đá, nếu biết trước thì dù đang làm gì họ cũng phải tìm chỗ ẩn nấp.

Còn trong trường hợp không được thông báo thì chẳng thể biết được mà tránh. Tránh thương tích nặng khi bị đá bay, ở trong nhà họ cũng phải đội mũ bảo hiểm.

Khu dân cư chịu nạn

Đứng từ QL1A quan sát, người đi đường dễ dàng bắt gặp hình ảnh dãy núi Hồng thơ mộng ngày nào nay bị mỏ đá xâm lấn, nham nhở những lòng chảo, khoét sâu vào trong núi.

Đó là hàng loạt mỏ đá được cấp phép từ việc “chuyển đổi mục đích”, những khu rừng có chức năng phòng hộ bị cạo trắng, mỏ đá mọc lên san sát, “bao vây” toàn bộ khu dân cư xóm 1 và xóm 15 xã Vượng Lộc.

Anh Võ Quang Minh, trưởng thôn 14 bên khu lăng mộ dòng họ nằm trên núi Hồng Lĩnh, nay được cấp cho Cty Thiên An để khai thác đá, mặc dù chưa đền bù nhưng Cty này đã làm đường, chặt rừng thông.

Biết tin có phóng viên ghé thăm, nhiều người dân trong làng đã bỏ dở việc đồng áng, chạy ù về để phản ánh nỗi bức xúc từ lâu mà họ phải chịu đựng.

Ông Đặng Văn Hữu ở xóm 15 nói: Chúng tôi phải chịu cảnh sống chung với các mỏ đá từ nhiều năm nay rồi, xóm chúng tôi được mệnh danh là “xóm sưng phổi” vì phải sống chung với bụi từ khai thác đá. Khổ nhất là mấy đứa học sinh đi học chú ạ.
Nhiều héc – ta rừng thông trên 20 năm đã bị triệt hạ để khai thác đá.

Một người dân khác tiếp lời, hàng loạt mỏ đá được cấp phép quá gần khu dân cứ, sát ngay nghĩa trang liệt sỹ của huyện và hàng loạt mồ mả của các dòng họ. Có những thời điểm mìn nổ liên tục, người sống không sống nổi mà người chết cũng không yên.

Mặc dù sự việc đã xảy ra 4 tháng nhưng anh Nguyễn Viết Ái vẫn còn ám ảnh mãi. Lần đó nếu không có phản xạ tự nhiên thì hòn đá văng ra từ mỏ đá Ngọc Hải đã lấy mạng của anh.

Anh kể, do nhà anh sát ngay mỏ đá Ngọc Hải (chưa đầy 100m) nên đã phải chịu khổ cực và nguy hiểm đến tính mạng.

Một ngày tháng 9/2011, anh đang làm vườn sau nhà thì bỗng nhiên nghe tiếng nổ từ phía mỏ đá, sau đó một hòn đá bay và rơi xuống ngay sát chân của anh khiến anh giật mình té ngửa.

Quá bức xúc, lần đó anh đã mời công an xã đến lập biên bản. Thế nhưng sau đó chủ mỏ vẫn không có ý kiến gì.

Còn mới đây nhất là vụ nổ mìn vào trưa ngày 1/3 của Cty CP Hồng Vượng khiến nhiều người suýt mất mạng, đá rơi làm hỏng cả mồ mả các dòng họ.
Chị Lê Thị Xuân bên cạnh hiện trường vụ đá bay mới đây, suýt lấy mạng của chồng chị khi anh đang làm vườn.

Vẫn đang còn bàng hoàng sau khi người chồng thoát chết, chị Lê Thị Xuân kể lại: Khoảng 1h chiều, chồng chị là anh Võ Văn Thép đang ngồi làm rau ngoài vườn thì bỗng nhiên nghe một tiếng nổ lớn, vừa ngoài đầu nhìn lại khu vực phát ra tiếng nổ thì bỗng nhiên một hòn đá kích cỡ khoảng 20x15 rơi sát bên cạnh.

Nhìn xuống thì thấy hòn đá đã nằm gọn trên luống rau.

Bi hài hơn là trường hợp của ông Nguyễn Viết Hộ, khoảng tháng 10/2011, khi cả gia đình, người thân của ông đang làm lễ giỗ cho người quá cố thì bỗng nhiên thấy tường nhà rung lắc, sau đó một tiếng nổ kinh hoàng, lọ hoa trên bàn thờ rơi xuống, tấm ảnh người quá cố treo trên tường cũng bị rơi xuống, vỡ tan.

Bao vây.... nghĩa trang liệt sỹ

Con đường nối QL1A vào xóm 1, xóm 15 Vượng Lộc vốn dĩ được làm để phục vụ cho người dân và cũng là phục vụ cho những người vào thắp hương cho nghĩa trang liệt sỹ huyện Can Lộc, nơi đang có hơn 1000 chiến sỹ nằm lại.

Thế mà nay bị tàn phá tan nát, những chiếc xe tải ì ạch chở đất đá ngày đêm cày xéo, mù mịt cả một khu vực.
Vụ nổ mìn mới đây nhất của Cty Hồng Vượng đã khiến khu lăng mộ dòng họ Phạm Công bị đánh sập 1 góc.

Ngoài việc sống chung với ô nhiễm, hứng chịu những tiếng nổ chát chúa từ mìn “chết lúc nào chẳng hay” thì điều khiến người dân ở xóm 1 và xóm 15 Vượng Lộc bức xúc là việc việc cấp mỏ đá tràn lan đã làm ảnh hưởng đến những khu mộ dòng họ, và cả nghĩa trang liệt sỹ của huyện, chỉ cách mỏ đá khoảng 200m.

Anh Võ Quang Minh, xóm trưởng xóm 14 cho biết, khu nghĩa trang của huyện được đầu tư xây dựng từ lâu, là nơi an nghỉ của hơn 1000 liệt sỹ. Thế nhưng con đường dẫn vào không hề có chỉ dẫn mà thay vào đó là những tấm biển quảng cáo mỏ đá. Việc khai thác đá hàng loạt, mìn nổ liên tục đã khiến cho khu nghĩa trang mất đi sự linh thiêng.
 
Người dân xóm 15 đang kéo lên hội trường, yêu cầu Công an xã lập biên bản về việc mỏ đá Hồng Vượng nổ mìn không thông báo khiến lăng mộ bị sập, nhiều người suýt bị đá bay vào đầu.

Ông Phạm Văn Chính (trú ở xóm 14) kể, năm 2011 gia đình ông rất bức xúc trước việc mỏ đá nổ mìn khiến những khối đá bay vào làm sập một góc khu mộ ông cố của gia đình ông. “Chúng tôi bức xúc nhưng rồi doanh nghiệp cũng chỉ hứa suông, không thực hiện”.

Vụ nổ mìn mới đây của Cty Hồng Vượng cũng đã làm sập một phần khu lăng mộ của dòng họ Phạm Công khiến cho những người trong họ này rất bức xúc. Một người trong dòng họ này cho biết: không những người sống như chúng tôi không sống nổi mà đến “người âm” cũng không được yên. Không riêng gì khu mộ nhà tôi mà ở nơi đây tình trạng đá bay làm hỏng các ngôi mộ là chuyện thường tình.

Chỉ tính ở xóm 1 và xóm 15 xã Vượng Lộc đã có tới 6 mỏ đá của 6 DN được cấp phép khai thác đá. Đó là các công ty: Cty CPTM Trường Kỳ (Tổng Cty khai thác khoáng sản và xây dựng Việt Tiệp), Cty CP Hồng Vượng, Cty TNHH Ngọc Hải, Cty Hoàng Long Phát, Cty CP Thiên An và Cty CP Huy Hoàng.

Duy Tuấn - Trần Văn (còn nữa)