- "Nếu chỉ xây dựng được hệ thống đường sắt mà không xây dựng được hệ thống khớp nối với các hệ thống giao thông công cộng đang có như xe bus, taxi và trạm trung chuyển... thì sẽ không đem lại hiệu quả”, ông Grégory Clemente, Giám đốc khu vực Châu Á, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) cảnh báo tại Hội thảo Khai thác và Bảo dưỡng mạng lưới giao thông công cộng được tổ chức tại Hà Nội (19/11).

Cần khớp nối hệ thống giao thông công cộng

Hiện nay, TP. Hà Nội đã triển khai xây dựng mạng lưới giao thông công cộng quy mô lớn nhằm vượt qua những thách thức về ùn tắc giao thông của thủ đô. Tuy nhiên tính hợp lý về kỹ thuật và thể chế của các hệ thống giao thông công cộng (đã và đang được triển khai) như: Đường sắt đô thị, tuyến xe bus nhanh (BRT) vẫn đang là một thách thức lớn.

Ông Nguyễn Quang Mạnh, Giám đốc Ban quản lý Đường sắt Đô thị Hà Nội (MRB) cho rằng: Nhanh nhất đến năm 2015 mới có tuyến đường sắt đô thị đưa vào sử dụng và đến năm 2020 sẽ có thêm 3 tuyến nữa được đưa vào khai thác nhằm giải quyết bài toán giao thông nội đô.
Làm thế nào để khớp nối được mạng lưới giao thông công cộng trong tương lai đang là một thách thức không nhỏ trong điều kiện Việt Nam hiện nay.

Tuy nhiên, ông Mạnh cũng đưa ra những khó khăn trong việc khai thác triệt để những lợi ích của dự án khi hoàn thành đưa vào sử dụng cũng như khả năng khớp nối giữa hệ thống vận tải công cộng hiện có để đem lại hiệu quả cao.

“Dự án đường sắt đô thị của Hà Nội hiện nay được xây dựng bằng nhiều nguồn tài trợ, trang thiết bị khác nhau nên việc tìm ra tiếng nói chung trong việc phối hợp, bảo trì, bảo dưỡng là cả một thách thức lớn", ông Mạnh nói.

Đồng tình quan điểm, ông Grégory Clemente, Giám đốc khu vực Châu Á, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) cho rằng, dự án đường sắt đô thị không chỉ dừng lại ở chất lượng, tiến độ của công trình mà quan trọng hơn cả là công tác quản lý, khai thác, bảo dưỡng công trình.

“Nếu chỉ xây dựng được hệ thống đường sắt mà không xây dựng được hệ thống khớp nối với các hệ thống giao thông công cộng đang có như xe buýt, xe taxi, và trạm chung chuyển... thì sẽ không đem lại hiệu quả”, ông Clemente khẳng định.

Phân cấp quản lý cho địa phương

Tại Hội thảo, nhiều đại biểu băn khoăn đơn vị nào sẽ được giao nhiệm vụ khai thác, bảo dưỡng hệ thống đường sắt đô thị? Hệ thống vận tải hành khách bằng xe bus có nên gộp chung với hệ thống vận tải đường sắt đô thị hay không?

Giải đáp những thắc mắc này, ông Bernad Rivalta, Chủ tịch Cơ quan tổ chức giao thông thành phố Lyon (SYTRAL) cho rằng, hệ thống giao thông công cộng nếu có nhiều nhà khai thác thì sẽ có sự cạnh tranh.

“Sự cạnh tranh là cơ hội tốt để người sử dụng dịch vụ nhận được chất lượng phục vụ tốt nhất. Tuy nhiên, về mặt phối hợp khai thác sẽ khó có sự thống nhất vì sẽ ảnh hưởng đến lợi ích chung. Nếu điều này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng, hình ảnh của giao thông công cộng,” ông Bernad Rivalta bày tỏ quan điểm.

Cũng theo ông Bernad Rivalta, trong vòng 10 năm, hệ thống đường sắt đô thị sẽ phải thay thế 50%, sau 20 năm phải thay thế hoàn toàn. Thậm chí, chi phí đầu tư sửa chữa còn tốn kém hơn là mua sắm mới.

Bên cạnh đó, các phụ tùng của hệ thống đường sắt cao tốc rất dễ bị lạc hậu, không phải muốn mua là được ngay. Vì vậy, Việt Nam cần phải dự trữ những linh kiện, phụ tùng để sẵn sàng thay thế khi có hỏng hóc xảy ra…

Đề cập đến việc có nên gộp chung giữa đường sắt đô thị và xe bus, ông Julien Allaire, Giám đốc kỹ thuật Hiệp hội hợp tác vì phát triển và cải thiện giao thông đô thị (ODATU) cho rằng, đây là một vấn đề cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng vì mỗi mặt sẽ đều có những ưu và nhược điểm.

“Hai đơn vị vận tải công cộng hoạt động riêng rất dễ nảy sinh mâu thuẫn cạnh tranh trong quá trình khai thác sử dụng. Còn nếu để hai đơn vị hoạt động chung sẽ dẫn đến hàng loạt các khó khăn về kinh phí cũng như làm giảm độ linh hoạt của các loại hình vận tải”, ông Julien Allaire nói.

Đưa ra chính kiến nhằm tháo gỡ khó khăn này, ông Bernad Rivalta cho rằng, Chính phủ Việt Nam nên giao việc quản lý khai thác, bảo dưỡng mạng lưới giao thông công cộng cho các vùng, các địa phương.

Các địa phương có trách nhiệm nghiên cứu phát triển hệ thống giao thông công cộng, chịu trách nhiệm đấu nối với mạng lưới giao thông các vùng khác và của nhà nước.

“Sẽ không có một phương án chung cho tất cả các dự án nhưng chúng ta phải tìm ra một phương án phù hợp nhất cho các dự án. Nhiệm vụ mà Hà Nội cần làm bây giờ là tăng cường tính phối hợp với các chủ đầu tư trong công tác xây dựng và khai thác”, ông Grégory Clemente khẳng định.

Vũ Điệp