- Nói về bản dự thảo sửa đổi Hiến pháp mới nhất sáng nay (18/11), Chủ nhiệm UB Pháp luật QH Phan Trung Lý cho biết về đất đai Hiến pháp, chỉ quy định nguyên tắc.

"Để tránh lạm dụng và hạn chế việc thu hồi đất tùy tiện, Hiến pháp chỉ quy định nguyên tắc về thu hồi đất và các trường hợp được thu hồi đất; còn thẩm quyền xem xét, phê duyệt, quyết định cụ thể và xác định như thế nào là trường hợp thật cần thiết để thu hồi đất sẽ do luật Đất đai quy định", ông Phan Trung Lý nói.

Do đó, quy định về thu hồi đất được giữ nguyên: "Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; vì lợi ích quốc gia, công cộng, phát triển kinh tế - xã hội. Việc thu hồi đất phải công khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của pháp luật".

{keywords}
Chủ nhiệm UB Pháp luật QH Phan Trung Lý. Ảnh: Minh Thăng

Về trưng dụng đất, do nhiều ý kiến đề nghị quy định chặt chẽ hơn các trường hợp trưng dụng đất, dự thảo được chính lý: "Nhà nước trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng chống thiên tai".

Kinh tế nhà nước vẫn chủ đạo

Về vai trò của các thành phần kinh tế, một vấn đề được thảo luận nhiều, Chủ nhiệm UB Pháp luật không giải trình gì thêm. Điều này trong dự thảo được quy định như sau: "Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.

Các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Các chủ thể hoạt động kinh tế thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.

Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh doanh; phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.

Chính quyền địa phương phải chờ luật

Việc tổ chức chính quyền địa phương trong dự thảo chỉ quy định chung: Cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định.

Theo giải trình của ông Phan Trung Lý, quy định như vậy một mặt cơ bản giữ ổn định mô hình tổ chức của chính quyền địa phương hiện hành. Mặt khác, tạo điều kiện cho việc tiếp tục đổi mới, tạo cơ sở hiến định cho việc xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương sau khi có kết quả tổng kết, đánh giá việc không tổ chức HĐND huyện, quận, phường và bước đầu thí điểm xây dựng mô hình chính quyền đô thị ở một số địa phương.

Công dân có quyền tự bào chữa

Liên quan đến hoạt động tư pháp, Chủ nhiệm UB Pháp luật QH cho biết có ý kiến đề nghị bỏ từ “kịp thời” và thay đoạn “xét xử kịp thời, công bằng, công khai” bằng đoạn “xét xử khách quan, công khai, công bằng, đúng pháp luật".

Tuy nhiên, đánh giá nguyên tắc “xét xử kịp thời” là có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng, dự thảo giữ nguyên quy định "Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được công khai.

Ý kiến về quyền bào chữa thì được tiếp thu và chỉnh lý: “Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa”.

Dự thảo cũng quy định: "Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự. Người vi phạm pháp luật trong việc bắt, giam, giữ, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án gây thiệt hại cho người khác phải bị xử lý theo pháp luật".

Sau khi các ĐB góp ý vào dự thảo bằng cách ghi phiếu thay vì thảo luận tại hội trường, dự thảo này sẽ được biểu quyết vào sáng 28/11.

Chung Hoàng