Lấy ý kiến dân về bộ luật Dân sự sửa đổi

Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường: Xin QH cho lấy ý kiến nhân dân về bộ luật Dân sự sửa đổi. Ảnh: Minh Thăng

Theo ông Hà Hùng Cường, quy định sửa đổi cũng phù hợp với tinh thần của Hiến pháp mới về công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân, đảm bảo trách nhiệm của Chính phủ, tòa án nhân dân trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Trong trường hợp không có quy định của luật thì thẩm phán phải vận dụng tất cả các biện pháp hợp pháp để giải quyết yêu cầu của người dân mà không được phép từ chối giải quyết. Cụ thể, trường hợp phát sinh quan hệ thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự mà các bên không có thoả thuận, pháp luật không có quy định thì áp dụng tập quán (đã được quy định tại bộ luật Dân sự hiện hành). Trường hợp không có tập quán thì áp dụng tương tự pháp luật. Trường hợp không thể áp dụng tương tự pháp luật thì áp dụng những nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và “lẽ công bằng” để giải quyết vụ việc dân sự.

Cơ quan thẩm tra, UB Pháp luật QH đồng tình nhưng cũng lưu ý việc cho phép áp dụng tập quán, áp dụng tương tự pháp luật trong thời gian qua còn gặp nhiều vướng mắc.

Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý nói: "Tòa án còn lúng túng trong việc áp dụng quy định tập quán để giải quyết tranh chấp, vì hầu hết các văn bản hiện hành mới chỉ thừa nhận cho phép áp dụng mà chưa có quy định thế nào là tập quán và điều kiện áp dụng tập quán. Các văn bản pháp luật cũng mới dừng ở việc chỉ ra trong trường hợp nào áp dụng tập quán và xác định thứ tự ưu tiên của việc áp dụng".

Việc áp dụng quy định tương tự của pháp luật chưa được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật. Trong khi đó, Hiến pháp, luật Tổ chức tòa án nhân dân và các luật về tố tụng đều quy định “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”. 

Một vướng mắc nữa là vẫn chưa có quy định pháp luật về thế nào là "lẽ công bằng".

UB Pháp luật đề nghị quy định rõ các nội dung về áp dụng tập quán, áp dụng quy định tương tự của pháp luật và lẽ công bằng trong bộ luật Dân sự làm căn cứ để tòa án áp dụng giải quyết vụ việc dân sự của người dân.

Dự thảo bộ luật Dân sự sửa đổi cũng có nhiều điểm mới về tài sản, giao dịch dân sự, sở hữu, chiếm hữu...

Là một bộ luật lớn và có nhiều điểm mới nên Bộ trưởng Hà Hùng Cường cho biết Chính phủ đề xuất QH cho tổ chức lấy ý kiến nhân dân. UB Pháp luật tán thành rằng sau khi QH cho ý kiến về dự thảo tại kỳ họp này, Chính phủ sẽ tổ chức lấy ý kiến nhân dân về dự thảo bộ luật Dân sự sửa đổi trong khoảng thời gian từ tháng 1/2015 đến tháng 3/2015. Ý kiến của nhân dân, ĐBQH sẽ được tổng hợp, tiếp thu, chỉnh lý để trình lại QH tại kỳ họp thứ 9.