Thách thức và đối mặt các đối thủ ở Mỹ và châu Âu đã khiến Putin buộc phải tìm kiếm sự trợ giúp từ đối thủ lớn nhất của ông ở phương Đông - TQ.

{keywords}
Ảnh: Telegraph

Một số người liên quan tới hoạch định chính sách Nga cho biết, bị cô lập vì cuộc khủng hoảng Ukraina, Nga đang trông chờ vào đầu tư TQ để thoát khỏi suy giảm kinh tế. Điều đó đã tạo ra áp lực khiến Nga phải trao 'đặc lợi' để TQ tiếp cận với hai thứ họ mong muốn nhất: nguyên liệu thô và vũ khí hiện đại.

Sự phụ thuộc ngày càng lớn của Nga vào TQ có thể góp phần củng cố và gia tăng vị thế cho nước láng giềng của họ ở Thái Bình Dương trong khi lại đẩy nhanh sự sụt giảm kinh tế nội địa. Khi đồng rúp mất giá kỷ lục và đầu tư nước ngoài biến mất, việc thu hút nguồn tiền từ TQ có thể khiến Nga phụ thuộc nhiều hơn vào khai thác tài nguyên tự nhiên và làm chệch hướng các nỗ lực của Moscow trong việc đa dạng hóa nền kinh tế.

"Putin giờ đây xa rời phương Tây và hướng về phương Đông, TQ đang thu hút lợi ích tối đa từ nhu cầu của Nga", Masha Lipman, một nhà phân tích chính trị độc lập ở Moscow - cũng là đồng tác giả trong nghiên cứu về Putin với cựu Đại sứ Mỹ Michael McFaul - nói.

TQ cũng không lãng phí thời gian để thế chân Mỹ và châu Âu làm 'chủ nợ' lớn nhất của Nga. Một phái đoàn TQ do Thủ tướng Lý Khắc Cường dẫn đầu mới đây sang thăm Moscow và ký hàng loạt thỏa thuận trong nhiều lĩnh vực từ năng lượng tới tài chính, ngân hàng.

Ba ngày công du của ông Lý "sẽ tạo động lực mới cho sự phát triển của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung-Nga", Thứ trưởng ngoại giao TQ Trịnh Quốc Bình nói.

"Putin giờ đây đã chọn lựa đối đầu, ông không có đồng minh. TQ hoàn toàn không đa cảm và thực dụng", Lipman cho biết.

Tình thân của 2 trong số 5 thành viên thường trực Hội đồng Bảo an thậm chí có thể tác động lớn tới khu vực khi Putin đang tạo điều kiện để đáp ứng một trong những yêu cầu quân sự quan trọng của TQ - mua sắm công nghệ cao. Nga chuẩn bị ký các hợp đồng cung cấp hệ thống tên lửa S-400 và máy bay chiến đấu Su-35 cho TQ vào khoảng đầu năm sau, Vasily Kashin, một chuyên gia TQ tại Trung tâm phân tích Chiến lược và Công nghệ Moscow nói. Nga cũng có thể còn cung cấp cho TQ loại tàu ngầm mới nhất Amur 1650, và các linh kiện cho nhiều sản phẩm khác.

Việc này có thể dẫn tới cuộc chạy đua vũ khí ở Đông Á, Omar Lamrani - nhà phân tích quân sự tại Stratfor - nhận định.

"Nhật, Philippines vốn đã lo lắng về việc TQ tăng tốc quân sự và nỗi lo ấy chỉ thêm gia tăng nếu TQ mua được các thiết bị quân sự hiện đại của Nga", Lamrani nhấn mạnh. Trước đây, cho dù là một nhà cung cấp vũ khí lớn của TQ trong nhiều thập niên, Nga vẫn thường giữ lại hệ thống tốt nhất bởi lo ngại TQ sao chép để tạo ra các phiên bản cạnh tranh với chính hệ thống của mình.

Nga trước nay cũng khá miễn cưỡng trong việc tiếp thêm sức mạnh cho một láng giềng gấp 4 lần về sản lượng kinh tế và gần 10 lần dân số. Nhưng các biện pháp cấm vận của phương Tây đã thay đổi tất cả. Theo Fyodor Lukyanov, phụ trách Hội đồng Đối ngoại và Chính sách quốc phòng tạ Moscow, Putin giờ đây đang chơi một cuộc chơi chưa từng có trong tiền lệ và khá rủi ro - đối tác yếm thế. "Có nguy cơ đáng kể rằng, Nga cuối cùng sẽ chịu ảnh hưởng của TQ".

Cho dù vậy, Putin vẫn có được gần 90% người tán thành tại Nga. Còn TQ thì đạt được mục tiêu chiến lược - nguồn cung cấp khí đốt của Nga. Putin đã chấm dứt cuộc đàm phán kéo dài hơn một thập niên về một thỏa thuận cung cấp khí trị giá 400 tỉ USD trong vòng 30 năm tại một hội nghị thượng đỉnh ở TQ hồi tháng 5.

Đầu năm nay, khi một số công ty Nga trở nên "khát tiền mặt", Nga đã bắt đầu nới lỏng các hạn chế với đầu tư từ TQ.

Các phương tiện truyền thông nhà nước TQ bắt đầu ca ngợi Putin về sự cứng rắn với Mỹ. Nga cũng hồi đáp khi đài truyền hình nước này vào tháng trước đã cáo buộc Mỹ kích động biểu tình ở Hong Kong.

Nhưng cho dù hai bên mở rộng hợp tác ở rất nhiều lĩnh vực, thì mối quan tâm chủ chốt của Bắc Kinh vẫn là nguyên liệu thô. Họ không để ý tới việc giúp Nga đa dạng hóa nền kinh tế.

Trong năm 1979, khi ông Đặng Tiểu Bình bắt đầu cải tổ kinh tế, sản lượng kinh tế TQ bằng 40% của Liên Xô - theo nghiên cứu của Trung tâm cải tổ châu Âu. Tới năm 2010, sản lượng này gấp 4 lần Nga. Sự chênh lệch ấy khiến ông Tập Cận Bình ở thế 'trên cơ' với Putin - người đang không có nhiều chọn lựa và sẽ phải nhượng bộ ít nhiều cho TQ - theo Ja Ian Chong, một giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore.

"Dù quan hệ Nga-Trung đang phát triển, thì đây chỉ là cuộc hôn nhân vụ lợi hơn là hôn nhân tình yêu, với sự hoài nghi ở cả hai phía", nhà nghiên cứu Ian Storey tại Viện nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore nói.

Thái An (theo Stripes)