Những sự kiện xảy ra trong thời gian qua đã chấm dứt ảo tưởng về “sự trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc. Khu vực cũng không còn nghĩ rằng, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ không tạo ra những vấn đề khác.

TIN BÀI LIÊN QUAN:

Thay thế vào đó, tâm điểm hiện tại là quản lý các xung đột và nỗ lực giảm bớt những nghi ngờ lẫn nhau thông qua đối thoại.

Trung Quốc đã cố gắng để bù đắp những tổn thất ngoại giao trong năm 2010 khi họ có những tranh chấp lãnh thổ với Việt Nam, Philippines, Nhật Bản, Ấn Độ, và chọc giận Hàn Quốc khi không lên án hành động của Bình Nhưỡng. Một phần hậu quả để lại của thất bại ấy là việc Mỹ tuyên bố hòa bình và tự do hàng hải ở Biển Đông là một trong những lợi ích sống còn của họ. Tâm điểm của Mỹ là tầm quan trọng của việc tiếp cận thương mại cởi mở vốn là huyết mạch của hầu hết Đông Á.

Giờ đây, Trung Quốc đang muốn mọi nỗ lực để thể hiện một khuôn mặt tươi cười với quốc tế, trong khi Mỹ thì mong muốn đối thoại với quân đội Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã thăm Mỹ đầu năm nay, Thủ tướng Ôn Gia Bảo nỗ lực chuyển tải thiện ý khắp toàn cầu và Trung Quốc không bỏ lỡ cơ hội nhấn mạnh còn tụt hậu quá xa so với Mỹ về vũ khí….

Nhưng đã quá muộn để Trung Quốc khôi phục hiện trạng như trước đây.


Trong mọi trường hợp, sự trỗi dậy của Trung Quốc đã làm đảo lộn hiện trạng. Ảnh minh họa: defencetalk

Kinh tế Mỹ có thể gặp khó khăn, tương tự như Nhật Bản. Australia ngày càng phụ thuộc vào xuất khẩu với Trung Quốc, và Ấn Độ thì cũng nhận thức sâu sắc rằng họ tụt hậu so với Trung Quốc trong công nghệ quân sự. Nhưng những điểm yếu ấy, khi kết hợp với sự khoe khoang về sức mạnh quân sự của Bắc Kinh, đã làm cho các quốc gia ở Tây Thái Dương và Ấn Độ Dương hơn bao giờ hết hiểu được về lợi ích chung của họ.

Indonesia đã bắt đầu thu hút tầm quan trọng về Asean, khi tập trung nhiều vào vấn đề khác hơn là hợp tác kinh tế. Và với Mỹ, việc cắt giảm ngân sách quốc phòng không chắc sẽ ảnh hưởng tới khả năng quân sự của họ ở Thái Bình Dương.

Trung Quốc cũng gặp khó khăn khi thay đổi từ “nụ cười” sang sự kiềm chế. Những ngày trước hội nghị an ninh cấp cao châu Á – Đối thoại Shangri-La, họ đã làm hư hỏng một tàu thăm dò Việt Nam khi tàu này hoạt động ở trong vùng biển chủ quyền của Việt Nam, cách bờ biển Việt Nam chỉ 116 hải lý. Biển Đông được xem là phép thử quan trọng về ý định của Trung Quốc.

Với Trung Quốc, nhu cầu cân bằng ngoại giao với sự thôi thúc chủ nghĩa dân tộc đang chứng minh đầy khó khăn. Một ví dụ là tàu sân bay đầu tiên của họ. Mua từ Ukraine năm 1998, con tàu giờ đây sắp đi vào hoạt động. Mang tên “Shi Lang” (Thi Lang), tàu sân bay sẽ là niềm tự hào của Trung Quốc và cũng là sự nhắc nhở những láng giềng nước này rằng, họ cần phải làm tốt hơn để củng cố các liên minh khu vực của mình.

Trung Quốc cũng không nhận được nhiều giúp đỡ từ số ít bạn bè thực sự của họ. Thủ tướng Pakistan Yousaf Raza Gilani, có lẽ sẽ bối rối với Mỹ khi tán dương Trung Quốc trong một chuyến thăm gần đây, nhưng ông cũng có thể ngại ngùng với Bắc Kinh bằng cách khẳng định rằng Trung Quốc đề nghị xây căn cứ hải quân ở Gwadar của Pakistan – gần Vịnh Oman. Khẳng định này có thể là phóng đại, nhưng nó lại “chạm” tới người Ấn Độ. Và bất ngờ là Bắc Kinh đã từ chối tiếp nhận các hoạt động ở cảng biển Gwandar.

Trọng tâm chính của nỗ lực gia tăng vũ trang tuy vậy không nằm ở Biển Đông hay Ấn Độ Dương mà là Đông Bắc Á. Dù có hay không một cuộc “chạy đua vũ trang”, thì ở đây đã xuất hiện những phản ứng với việc Trung Quốc gia tăng nỗ lực sở hữu tên lửa, máy bay tàng hình và hàng loạt vũ khí hiện đại khác. Nhật Bản và Hàn Quốc có thể không có câu trả lời về kho vũ khí chiến lược của Bắc Kinh nhưng hạm đội tàu chiến, tàu ngầm của họ có ưu thế hơn hẳn, và Nhật Bản cũng có sự hợp tác quân sự chặt chẽ với Australia. Ở bối cảnh rộng hơn, sự bất đồng giữa Mỹ và Nhật Bản về căn cứ Okinawa chỉ là một vấn đề nhỏ. Nga cũng đang phục hồi và hiện đại hóa hạm đội Thái Bình Dương lâu nay bị lãng quên.

Trong mọi trường hợp, sự trỗi dậy của Trung Quốc đã làm đảo lộn hiện trạng. Các hành động của Bắc Kinh dù hòa hợp hay gây hấn, sẽ thiết lập một tinh thần cho tương lai cũng như cho quan hệ giữa Mỹ và các quốc gia khác trong khu vực.

  • Thái An (Lược dịch từ Nytimes)