- Cơ quan QH kiến nghị bộ ngành cần nghiên cứu để làm rõ các vấn đề xung quanh nguyên nhân và ảnh hưởng của động đất đối với an toàn đập thủy điện Sông Tranh 2.


UB Khoa học, công nghệ và môi trường QH vừa hoàn tất báo cáo gửi đại biểu QH về an toàn ở đập thủy điện sông Tranh, sau chuyến giám sát thực địa và sau phiên giải trình vừa tổ chức mới đây.

Chưa khẳng định được mức độ an toàn

UB nhận xét, khi dư luận cả nước, cử tri quan tâm đến các hiện tượng bất thường tại thủy điện Sông Tranh 2 thì Chính phủ, các bộ, ngành và tỉnh Quảng Nam đã đi tìm hiểu nguyên nhân, kết quả xử lý.

Theo báo cáo của các cơ quan chức năng, kết quả xử lý hiện tượng thấm qua đập đạt kết quả tốt.

Đập thủy điện Sông Tranh 2 đảm bảo an toàn theo các tiêu chí tính toán ổn định ứng suất đập, chất lượng thi công đập có thiết kế của nhà thầu và theo kết quả quan trắc.

Tuy nhiên, quá trình thảo luận giữa đại diện các cơ quan quản lý nhà nước và các nhà khoa học cho thấy còn có ý kiến rất khác nhau.

Phiên điều trần của UB Khoa học, công nghệ và môi trường sáng 20/10 về thủy điện Sông Tranh 2. Ảnh: Lê Nhung

Thứ nhất, kết quả chống thấm được xử lý khi cao trình hồ chứa ở mực nước chết (141m). Tuy nhiên, cao trình ngưỡng tràn của đập là 161m. Do đập không có cửa xả đáy, khi nước thượng lưu đổ về, mực nước hồ chứa có thể đạt độ cao 161m; khi tích nước đạt mực nước dâng bình thường theo thiết kế là 175m. Vì vậy, chưa rõ khả năng chống thấm của đập trong những tình huống này. Hơn nữa, việc cam kết, bảo hành cũng như tuổi thọ phương án chống thấm này chưa thấy báo cáo đề cập đến.

Thứ hai, công trình được xây dựng tại khu vực địa hình có hoạt động kiến tạo, các đứt gãy phức tạp đang hoạt động. Thiết bị quan trắc và số liệu thu thập được còn hạn chế. Như vậy, ngoài nguyên nhân được cho là do tích nước hồ chứa gây hiệu ứng kích thích, hiện tượng động đất ở khu vực công trình này còn có thể có mối liên hệ với các đứt gãy đang hoạt động, làm khuếch tán nước và tăng cường các trận động đất kích thích. Nếu các trận động đất liên tục xảy ra, có cường độ lớn, tâm chấn nông, trong lòng hồ hoặc sát chân đập thì có thể ảnh hưởng rất lớn đến an toàn đập.

Thứ ba, báo cáo đánh giá tác động môi trường (được lập vào tháng 12/2006) của công trình thủy điện Sông Tranh 2 tuân thủ đúng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, một số trích dẫn mặc dù không thuộc nhiệm vụ trong báo cáo đánh giá tác động môi trường, nhưng thể hiện chưa rõ ràng có thể gây hiểu lầm và dẫn đến những hạn chế trong thiết kế và thi công công trình.

Hội đồng nghiệm thu cấp nhà nước các công trình xây dựng, tư vấn độc lập nước ngoài và các cơ quan chức năng đã kết luận là đập thủy điện Sông Tranh 2 đảm bảo an toàn có thể tích nước để phát điện. Tuy nhiên, cần giải thích rõ nguyên nhân chưa cho tích nước đến mực nước dâng bình thường theo thiết kế.

Cũng theo UB, các cơ quan quản lý nhà nước chưa khẳng định được mức độ an toàn của đập khi có động đất cấp cao hơn và lũ đột biến tác động tới công trình.

Hạn chế tối đa thiệt hại cho dân

UB Khoa học, công nghệ và môi trường đề nghị Thường vụ Quốc hội có văn bản yêu cầu Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có liên quan sớm thực hiện một số công việc như sau.

Chưa tích nước hồ chứa thủy điện Sông Tranh 2, tiếp tục nghiên cứu, đánh giá thận trọng, toàn diện tác động của lũ, động đất đến công trình.

Thứ hai, xây dựng phương án phòng, chống lũ, lụt, trong đó cần thiết lập mạng lưới cảnh báo cho người dân, đo vẽ bản đồ theo giả định vỡ đập, đánh dấu các khu vực có cao trình an toàn; tổ chức ứng phó động đất, diễn tập sơ tán có tính đến tình huống vỡ đập nhằm hạn chế tối đa thiệt hại cho người dân.

Thứ ba, điều chỉnh quy trình điều tiết hồ chứa và lưu vực; phòng, chống lũ của khu vực. Tập trung mọi giải pháp để đảm bảo an toàn tuyệt đối đập thủy điện Sông Tranh 2 bảo đảm an sinh xã hội cho người dân vùng dự án.

Cần khẩn trương đưa toàn bộ các thiết bị quan trắc vào hoạt động, lắp đặt bổ sung, vận hành các thiết bị mới để theo dõi nghiêm ngặt khả năng làm việc, các diễn biến ở khu vực công trình đặc biệt là mức độ ảnh hưởng của việc tích nước hồ chứa đối với hiện tượng động đất với tần suất và cường độ lớn như thời gian qua, quy luật biểu hiện động đất..

Mặc khác, cần kiểm đếm, hỗ trợ, bồi thường thiệt hại cho nhà dân do động đất, đảm bảo quyền lợi cho người dân trong khu vực.

Cuối cùng, UB Khoa học, công nghệ và môi trường đề xuất giao Bộ Công Thương cung cấp đầy đủ thông tin, làm việc với các nhà khoa học để làm rõ các vấn đề còn có ý kiến khác nhau về nguyên nhân và ảnh hưởng của động đất đối với an toàn đập.

Lê Nhung