Tổng thống Mỹ đã kết thúc chuyến công du châu Á với một hội nghị thượng đỉnh có tâm điểm là tranh chấp hàng hải ở Biển Đông và quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) ở biển Hoa Đông. Ông Obama đã thúc giục các nhà lãnh đạo châu Á "giảm nhiệt" trong vấn đề tranh chấp.

Tổng thống Mỹ Barack Obama trong cuộc gặp với Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo. Ảnh: THX

Những căng thẳng ở Biển Đông và Hoa Đông đã làm lu mờ các vấn đề kinh tế và thương mại tại hội nghị thượng đỉnh Đông Á diễn ra ở Campuchia. Hội nghị có sự tham gia của ASEAN và nhiều nước lớn trong khu vực gồm Mỹ, Trung Quốc, Australia, Ấn Độ và Nga. Đó cũng là chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Tổng thống Mỹ sau khi tái đắc cử. Trước đó, Obama đã tới thăm Thái Lan và Myanmar.

"Thông điệp của Tổng thống Obama là cần thiết phải giảm bớt căng thẳng", phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Ben Rhodes nói với báo giới tại Phnom Penh. "Mỹ tin rằng, bất kỳ giải pháp nào phù hợp với luật pháp quốc tế, nhằm bảo tự tự do thương mại sẽ là quan trọng không chỉ với các nước trong khu vực mà còn với cả thế giới. Mỹ không phải là bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng chúng tôi rất quan tâm tới vai trò của vùng biển quan trọng này với kinh tế toàn cầu".

Một số nước Đông Nam Á muốn tìm kiếm giải pháp cho tranh chấp thông qua các diễn đàn quốc tế. Nhưng Trung Quốc khẳng định chỉ chấp thuận các cuộc hội đàm song phương và thúc giục Washington không quốc tế hóa vấn đề này.

Bầu không khí nóng ở châu Á lại càng thêm tăng nhiệt trước sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc và việc Mỹ thay đổi chính sách hướng về châu Á - điều mà Bắc Kinh cho là Mỹ đang tìm cách ngăn chặn họ.

ASEAN đã yêu cầu Trung Quốc chính thức khởi động đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử để tránh căng thẳng giữa các bên liên quan.

Trung Quốc còn vướng vào tranh chấp với Nhật về chủ quyền với nhóm đảo Senkaku/Điếu Ngư. Nhiều cuộc biểu tình đã xảy ra ở Trung Quốc phản đối việc Tokyo mua một số đảo trong nhóm đảo này.

Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda trong cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh đã nói với Obama: ""Với mức độ nghiêm trọng ngày càng lớn của môi trường an ninh ở Đông Á, tầm quan trọng của liên minh Mỹ - Nhật càng gia tăng".

Trước đó, Tổng thống Mỹ mới tái cử nói với Thủ tướng sắp mãn nhiệm của Trung Quốc - ông Ôn Gia Bảo rằng, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cần làm việc cùng nhau để "thiết lập các quy tắc rõ ràng trong con đường quốc tế cho thương mại và đầu tư".

Thái An (theo guardian)