Không thể tái cơ cấu nếu vẫn 'rải mành mành'

Sáng nay (22/10), kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIII chính thức khai mạc tại Hà Nội. Đây là kỳ họp có nhiều nội dung mới, hệ trọng. Đó là sửa đổi Hiến Pháp, sửa đổi Luật Đất đai, sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Điện lực... Ngoài ra, Quốc hội cũng có những nội dung thảo luận quan trọng khác như Nghị quyết về việc lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm với các chức danh do Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp bầu.

Có thể khẳng định, trong nhiều năm nay, bắt đầu từ cuối 2007, lạm phát luôn ở mức cao, tăng trưởng kinh tế có chiều hướng giảm dần, vẫn chưa có năm nào, thời điểm nào, kinh tế Việt Nam lại đối mặt với những khó khăn như thời điểm này.

Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 9 tháng đầu năm nay, đã có khoảng 40.000 doanh nghiệp giải thể, phá sản - một con số cao kỷ lục, ít nhất trong một thập kỷ qua. Hệ luỵ của kỷ lục này, cùng với tình trạng khó khăn của hàng trăm ngàn doanh nghiệp khác,  là tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội phức tạp. Tình trạng hàng hóa tồn kho ngày càng lớn, thị trường bất động sản đóng băng... đã kéo theo sự gia tăng của nợ xấu ngân hàng, gây bất ổn, thậm chí mất an toàn, cho hệ thống tài chính - ngân hàng.

Trong 2-3 tháng gần đây, "con quái vật" lạm phát tưởng chừng đã tạm được "nhốt lại", sau nhiều tháng Chính phủ quyết liệt áp dụng biện pháp thắt chặt tiền tệ khắc nghiệt, lại có dấu hiệu "tỉnh giấc", và bắt đầu "nhe nanh", "múa vuốt". Chỉ số giá tiêu dùng liên tục tăng nhanh và đạt đỉnh ở mức 2,2% trong tháng 9 vừa qua. Thu nhập không tăng, thậm chí giảm, nhưng giá cả ở chợ, hàng ăn lại bắt đầu tăng lên.

Quyết sách nào sẽ được các đại biểu quốc hội bàn và đưa ra để giúp nền kinh tế thoát khỏi tình trạng trì trệ này? Nếu tiếp tục cho thắt chặt chính sách tài chính-tiền tệ, lãi suất cho vay của ngân hàng lại phải tăng cao trở lại, thì doanh nghiệp lại càng tiếp tục khó khăn, sản xuất tiếp tục đình đốn, thất nghiệp lại tăng, không giảm. Còn nếu không thắt chặt tiền tệ, lạm phát lại gia tăng thì không chỉ người dân mà cả cộng đồng doanh nghiệp cũng tiếp tục lao đao.

Đối với dự toán ngân sách năm 2013, Quốc hội sẽ phải thảo luận, cân nhắc trong một bối cảnh khó khăn hơn rất nhiều. Nhất là khi năm 2012, hụt thu ngân sách rất lớn, trong khi chi ngân sách vẫn tăng. Thu ngân sách năm 2013, với tình trạng như đã đề cập ở trên đối với doanh nghiệp, khó có thể hy vọng có sự cải thiện nào, nếu không nói là ngược lại.

Chính phủ đang tiến hành các đề án tái cơ cấu lớn đối với cả nền kinh tế, đầu tư công, hay khối doanh nghiệp nhà nước... Điều này cũng đặt các đại biểu quốc hội trước những lựa chọn khó khăn, khi thảo luận về các phương án phân bổ ngân sách năm 2013, để phù hợp với các đề án tái cơ cấu nói trên. Bởi, nếu tiếp tục phân bổ vốn không có tập trung, không có sự lựa chọn, vẫn "rải mành mành" cho các địa phương, các ngành, các tập đoàn, tổng công ty như trước, thì kết cục sẽ không có bất cứ cuộc tái cơ cấu nào cả.

Những bộ luật lớn, bộ luật "vừa"...được trình xin ý kiến và có thể thông qua ngay ở kỳ họp này,  cũng khiến các đại biểu quốc hội phải vò tai bứt óc, trước khi thò tay nhấn nút. Ví dụ như dự án sửa đối Luật Đất đai, liệu Quốc hội có chấp nhận bản dự thảo Luật như Chính phủ trình, trong đó chỉ sửa một số điều khoản như nguyên tắc định giá đất, nguyên tắc đền bù.., hay sẽ trả lại để Chính phủ sửa đổi toàn diện hơn, như Nghị quyết Trung ương 6 đã đã yêu cầu?

Hay với dự án sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân, dễ nhận thấy một thực tế rằng, suốt bao năm qua, cứ sửa đổi bổ sung được 1-2 năm là đã thấy lạc hậu, bởi mức độ gia tăng chóng mặt của lạm phát. Liệu Quốc hội sẽ tiếp tục thông qua một bản dự thảo luật vẫn theo cách làm, công thức như cũ, hay thảo luận kỹ, xây dựng một khung, một cách tính mới, co giãn, biến động theo mức tăng của lạm phát để 4-5 năm, thậm chí 10 năm sau không phải sửa luật?

Một dự án sửa đổi luật cũng thu hút sự quan tâm khá cao của cử tri là Luật phòng chống tham nhũng. Trong bản dự thảo cuối cùng trình Quốc hội vào phiên khai mạc, chỉ còn một điều khoản, theo Chính phủ giải thích,  để thực hiện kết luận của hội nghị Trung ương 5: "Ở Trung ương, thành lập Ban chỉ đạo Trung ương về PCTN trực thuộc Bộ Chính trị, do đồng chí Tổng bí thư làm Trưởng ban".

Được biết, việc thành lập, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo Trung ương về  PCTN sẽ do Đảng quy định. Đồng thời, công tác chỉ đạo phòng, chống tham nhũng của cơ quan này sẽ được thực hiện thông qua các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng.

Cũng theo tờ trình, dự thảo luật cũng đã được bổ sung một số quy định nhằm khẳng định vị trí, vai trò của Chính phủ trong PCTN. Tuy nhiên, quan trọng nhất, trong dự thảo này không có quy định về Ban chỉ đạo Trung ương về PCTN, để đảm bảo tính hợp hiến của luật này.

Đáng chú ý nữa, tại kỳ họp này, lần đầu tiên Quốc hội sẽ được nghe báo cáo công tác PCTN, và cuộc thảo luận kéo dài một ngày rưỡi sẽ lần đầu tiên được truyền hình, phát thanh trực tiếp. Đây là điều thực sự mới mẻ, vì trước đây, mặc dù có nhiều đại biểu yêu cầu Chính phủ có báo cáo riêng, và Quốc hội thảo luận riêng về chủ đề này, nhưng nó được giải thích là đã bị lắp ghép trong các báo cáo tại các phiên thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội, hay về công tác tư pháp.

Với sự thay đổi này, hy vọng Quốc hội sẽ có một số phiên thảo luận sôi nổi tại hội trường, và thống nhất được những giải pháp đúng đắn và khả thi về PCTN - một nhiệm vụ tưởng như bất khả thi xưa nay.