>> Việt Nam với nhiệm kỳ mới của Obama/ Obama với những 'bức tường lửa' phía trước/ Trung Quốc đóng vai nạn nhân với Mỹ
Tổng thống đắc cử cùng các vị lãnh đạo quân sự và ngoại giao Mỹ trở lại châu Á ngay sau bầu cử cho thấy chính quyền mới sẽ xác định rõ ràng đồng minh, bạn bè, đối tác và đối thủ trong vùng, tùy theo cấp độ chiến lược và chiến thuật của Washington.
Tổng thống Mỹ Barack Obama, Bộ trưởng Quốc phòng Leon Panetta và Ngoại trưởng Hillary Clinton sẽ lần lượt đến một số quốc gia ở châu Á - Thái Bình Dương trong những ngày tới.
Theo kế hoạch, ông Obama bắt đầu chuyến công du châu Á kéo dài 4 ngày từ ngày 17-20/11, với các điểm dừng chân lần lượt là Thái Lan, Myanmar và Campuchia.
Đây sẽ là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Obama kể từ khi tái đắc cử. Tổng thống Obama sẽ phải dành nhiệm kỳ hai để tập trung vào các hồ sơ quốc tế, sau khi đã mất nhiều tháng dài lo vận động tái tranh cử. Theo khẳng định của Nhà Trắng, Đông Nam Á sẽ là địa điểm công du đầu tiên.
Bản lề trong chiến lược châu Á
Chiến lược "chinh phục Myanmar" có thể xem là thành công lớn của chính quyền Obama không những về ngoại giao, mà còn mở đường xây dựng một chính sách điạ-chính trị toàn diện: tái định vị tại châu Á.
Nhà Trắng thông báo: Nhân chuyến công du lần này tổng thống sẽ thảo luận với các đối tác châu Á toàn bộ các hồ sơ có liên quan từ hợp tác kinh tế, thương mại, năng lượng, an ninh đến nhân quyền.
Dù thời gian ghé thăm ngắn ngủi, Tổng thống Obama sẽ gặp Tổng thống Thein Sein và lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi để bày tỏ sự hậu thuẫn của chính phủ Mỹ đối với tiến trình cải cách/dân chủ đang từng bước được thực hiện tại Myanmar.
Báo chí Myanmar, nhất là của phe đối lập, không che dấu niềm hy vọng, tương lai của quốc gia Đông Nam Á này thoát khỏi gọng kềm của Bắc Kinh.
Chủ nhiệm tờ báo uy tín "The Irrawaddy" Aung Zaw cho biết, kể từ 50 năm nay, đây là lần đầu tiên một vị Tổng thống Hoa Kỳ đặt chân đến Myanmar. Sự kiện này mang nhiều giá trị tiêu biểu.
Theo nhà báo Aung Zaw, chiến lược của Hoa Kỳ sử dụng Napiydaw như "bản lề tại Á châu" sẽ được các quốc gia Đông Nam Á khác quan tâm theo dõi, nhất là những nước đang muốn giảm bớt ảnh hưởng nước lớn của Trung Quốc. Tình trạng này sẽ tiếp tục tạo thế thuận lợi cho Washington.
Kết quả là vào năm 2011, tập đoàn tướng lãnh bảo thủ rút lui, lãnh đạo đối lập Aung San Suu Kyi và hàng ngàn tù nhân chính trị được tự do, đối lập được phục hoạt và đắc cử vẻ vang vào Quốc hội .
Hoa Kỳ và Châu Âu giảm nhẹ cấm vận. Từ đó, quan hệ song phương được cải thiện rõ rệt. Mặc dù Trung Quốc là nguồn cung cấp vũ khí chính yếu cho quân đội Miến Điện, nhưng Washington và Naypyidaw đã nối lại đối thoại quân sự bị cắt đứt thời chế độ quân phiệt.
Quân đội Myanmar đã được mời tham gia cuộc tập trận thường niên Kim Mãng Xà do Mỹ tổ chức tại Thái Lan. Bắc Kinh tự cho mình là "ân nhân" của Miến Điện từ quân sự, kinh tế đến nỗ lực ngoại giao, nhiều lần dùng quyền phủ quyết bảo vệ tập đoàn quân sự tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Cho nên, theo nhà báo Aung Zaw, Bắc Kinh sẽ theo dõi rất kỹ diễn tiến quan hệ giữa Miến Điện với siêu cường Hoa Kỳ như thế nào.
Ra quân đồng loạt
Một ngày sau khi dẫn vợ và hai cô con gái bay từ Chicago trở lại Washington, Tổng thống vừa tái đắc cử Barack Obama, trước khi lên đường đã chủ trì cuộc họp bàn về nghị trình của chuyến công du châu Á.
Tin từ Bắc Mỹ nói, cuộc họp của ông Obama với Ngoại trưởng Hillary Clinton, Bộ trưởng Quốc phòng Leon Panetta và Cố vấn An ninh Quốc gia Tom Donilon ở Nhà Trắng hôm 8/11 tập trung vào việc làm rõ chính sách châu Á của Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Obama.
Trong lúc báo chí quốc tế tập trung vào chuyến thăm Myanmar mang tính lịch sử và đầy biểu tượng của ông Obama, thì chuyến thăm của ông Panetta trở lại Australia nhằm thắt chặt hơn nữa quan hệ đồng minh lâu đời với Canberra cũng không kém phần quan trọng.
Tin của Quân lực Hoa Kỳ hôm 8/11 nói ông Panetta sẽ qua chuyến công du ba quốc gia châu Á - Thái Bình Dương lần này nhằm "tăng sức mạnh cho các mối quan hệ đồng minh" trong vùng.
Bên cạnh Australia vốn đã cho Thủy quân lục chiến Mỹ luân chuyển qua căn cứ ở Darwin, nay Hoa Kỳ muốn làm sống lại cam kết an ninh với Thái Lan, mà phát ngôn viên của Ngũ Giác Đài, ông George Little gọi là "có lịch sử 60 năm".
Nếu không kể chuyến công du đến Campuchia dự Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á tại Phnom Penh, ông Obama cùng các vị lãnh đạo quân sự và ngoại giao Mỹ lần này đến Thái Lan và Miến Điện cho thấy từ nay, chính quyền mới sẽ xác định rõ ràng đồng minh, bạn bè, đối tác và đối thủ trong vùng, tùy theo cấp độ chiến lược và chiến thuật của Hoa Kỳ.
Từ ngày 11/11, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta cũng sẽ lần lượt tới thăm Australia, Thái Lan và Campuchia trong chuyến đi kéo dài một tuần, như một phần trong chiến lược dịch chuyển trọng tâm sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây cũng là chuyến đi thứ tư của ông tới khu vực này kể từ tháng 6/11.
Khác với Tổng thống Obama và Tổng trưởng quốc phòng Panetta, Ngoại trưởng Clinton còn có một chuyến thăm cá nhân ngoài công việc khi tới châu Á - Thái Bình Dương sắp tới. Bà sẽ tới thăm những người bạn thân tại thành phố Adelaide ở phía nam Australia, với sự hộ tống của các quan chức an ninh. Clinton sẽ nghĩ lại tại một dinh thự tư.
Trở lại Châu Á: tăng nhanh hay chậm lại?
Cùng với tin tức về phái đoàn hùng hậu của Hoa Kỳ thăm châu Á, từ ngày 8/11, bốn tỉnh Quảng Đông, Hải Nam, Phúc Kiến và Khu tự trị Quảng Tây của Trung Quốc đã thực hiện chuyến tuần tra chung đầu tiên trên Biển Đông, với con tàu hải tuần lớn và hiện đại nhất nước này, gọi là Hải Tuần 31 (Haixun 31).
Nhóm tàu nói trên được biết là sẽ di chuyển 500 hải lý, tức hơn 900 km qua hàng loạt cảng biển và tuyến hàng hải trong 5 ngày. Hiện chưa rõ các địa điểm mà nhóm tàu sẽ đi qua.
Ngày 10/11, trên đài truyền hình Trung Quốc, bí thư tỉnh ủy Hải Nam La Bảo Minh vừa cho biết Trung Quốc chuẩn bị củng cố các cơ sở hạ tầng trên đảo Phú Lâm/Hoàng Sa của Việt Nam (Trung Quốc gọi là đảo Vĩnh Hưng). Lãnh đạo Hải Nam thông báo là chính quyền địa phương đang chuẩn bị xây dựng các tuyến đường, hệ thống cấp phát nước sạch và mạng lưới thải nước bẩn ở Tam Sa, nơi Bắc Kinh coi là thủ phủ của đảo Phú Lâm/Vĩnh Hưng (thực chất thuộc chủ quyền của Việt Nam).
Trong khi đó, qua mùa bầu cử ở Hoa Kỳ, giới học giả Trung Quốc đã cho rằng sau khi ông Obama tái cử, quan hệ Mỹ-Trung sẽ phát triển theo hướng bình ổn hơn, tiến trình thực hiện chiến lược "trở lại châu Á" của Mỹ để bao vây Trung Quốc sẽ chậm lại.
Trả lời phỏng vấn báo The News of the World, Phó Viện trưởng Viện Quan hệ Quốc tế, Đại học Nhân dân Trung Quốc Kim Xán Vinh cho biết trong ba cuộc tranh luận giữa Obama và đối thủ Romney, Trung Quốc được nhắc đến 53 lần còn Nhật Bản không được nhắc đến lần nào.
Khi tranh luận, Obama và Romney đều không nói về vấn đề nhân quyền mà coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh, để nói về thị trường việc làm và vấn đề tài chính của Mỹ. Điều này cho thấy vấn đề Trung Quốc không còn coi là vấn đề ngoại giao hay vấn đề quốc tế đơn thuần mà đã trở thành vấn đề nội chính của nước Mỹ.
Theo ông Kim Xán Vinh, 300 năm qua, bằng công nghiệp hóa, các nước phương Tây đã làm chủ thế giới. Tuy nhiên, cùng với sự phổ cập toàn diện và không ngừng tăng cường công nghiệp của Trung Quốc, sức mạnh dẫn dắt thế giới của các nước phương Tây sẽ thay đổi.
Trước đây, Mỹ tiến hành bao vây Trung Quốc, nhưng phát hiện là không có tác dụng, cho nên, trong tương lai Obama có thể sẽ xây dựng khung "điều phối châu Á" mới, lấy hợp tác Mỹ-Trung làm chủ đạo. Khung "điều phối châu Á" này giống với khung "điều phối châu Âu" do Thủ tướng Áo Klemens Wenzel von Metternic đưa ra trước đây.
Trong bối cảnh đó, chính sách "trở lại châu Á" của Obama chắn chắn sẽ phải điều chỉnh.
Tuy nhiên, nếu nhìn nhận các động thái của Mỹ sau ngày bầu cử đối với châu Á, nhận định trên của học giả họ Kim tỏ ra chưa mấy thuyết phục.
Nhận xét về chuyến đi châu Á nói trên, học giả Boris Volkhonsky thuộc Viện Nghiên cứu chiến lược Nga cho rằng: "Khi lợi ích của các tập đoàn lớn ở Mỹ được đặt lên bàn cân, các doanh nghiệp hồi hộp chờ đợi cơ hội tiếp cận thị trường Myanmar với gần 50 triệu dân hầu như chưa được khai thác, cộng thêm nhiệm vụ kiềm chế đối thủ địa-chính trị là Trung Quốc, thì có thể tạm quên đi những khẩu hiểu của chính sách đối ngoại Mỹ như "vì dân chủ và nhân quyền trên toàn thế giới".
Các chuyên gia hầu hết đều nhận định rằng, chuyến công du sắp tới, cũng như toàn bộ chính sách của Mỹ ở châu Á và Thái Bình Dương chỉ thêm nhấn mạnh một thực tế là các khẩu hiệu về dân chủ và nhân quyền được nước Mỹ sử dụng một cách rất chọn lọc.
Hải Đăng
.svg){kind=icon}
