Vị tướng đó, Ren Haiquan - đại diện cho Trung Quốc tại diễn đàn khu vực Shangri-La hồi tháng 6 - cố vấn cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc về những phát triển chính sách ngoại giao và chính trị.
Thực tế việc ông đưa ra một bình luận hùng hổ như vậy giữa một thời điểm nhạy cảm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của PLA, lực lượng sẽ chuyển giao lãnh đạo theo sự chuyển giao chính trị lớn nhất của Trung Quốc.
Không giống như hầu hết các quân đội khác, PLA không phải là quân đội quốc gia, mà là quân đội của đảng - cánh vũ trang của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Kết quả là, sự chuyển giao các quan chức cấp cao của lực lượng này nhìn chung hợp với phần còn lại của đảng; và giờ đây, 7 thành viên của Quân ủy Trung ương Trung Quốc, cơ quan quân sự cấp cao của Trung Quốc, sắp nghỉ hưu.
Ủy ban này quản lý PLA, chia lực lượng này thành 4 cơ quan chung bao gồm lập kế hoạch chiến tranh, nhân sự, hậu cần và vũ trang. Tất cả các sĩ quan PLA trên hàm tương đương thiếu úy Mỹ đều phải là đảng viên. Trong khi binh lính, phi công và lính thủy đánh bộ Mỹ thề sẽ "ủng hộ và bảo vệ Hiến pháp Mỹ" thì PLA tuyên thệ với lời thề "tuân theo sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc".
Dưới đây là 4 câu hỏi lớn nhất:
1. Lãnh đạo mới của Trung Quốc?
Khi Chủ tịch Hồ Cẩm Đào thay thế Giang Trạch Dân giữ vai trò Tổng Bí thư Ban chấp hành trung ương Đảng năm 2002, ông Giang Trạch Dân vẫn giữ chức Chủ tịch Quân ủy Trung ương thêm 2 năm nữa. Giờ đây, khi ông Hồ chuẩn bị bắt đầu chính thức chuyển giao quyền lực, hiện vẫn chưa rõ ông có từ bỏ chức vụ trong quân đội vào tháng 11 hay không, khi ông trao vị trí Tổng bí thư Đảng, hoặc vào tháng 3 khi ông từ chức Chủ tịch, hoặc thậm chí sau đó. Vào năm 2002 và 2003, một tình huống tương tự đã gây canh cãi bên trong PLA, vốn phải hưởng ứng hai vị lãnh đạo: Giang Trạch Dân là Chủ tịch Quân ủy và Hồ Cẩm Đào làm Tổng bí thư Đảng.
Tập Cận Bình, vốn được nhiều người xem là có quan hệ tốt hơn với quân đội.
2. Vị trí Bộ trưởng Quốc phòng sẽ được đề cao?
Vai trò của Bộ trưởng Quốc phòng thiên về nghi thức và ngoại giao quân sự hơn là quản lý PLA - một phần lý do tại sao người đang nắm vị trí này - Liang Guanglie - không phải là Phó Chủ tịch Quân ủy. Người tiền nhiệm của ông, Cao Gangchuan - mặc dù không có lời giải thích nào cho câu hỏi tại sao - là thực tế cho thấy không gì được công bố hay gợi ý rằng vị trí này sẽ không được nâng cao. Điều đó có những hàm ý cho các cuộc gặp tương lai giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và những đồng cấp nước ngoài, những người nên hiểu rõ rằng họ sẽ không bàn bạc với các sĩ quan đồng phục cấp cao nhất trong quân đội Trung Quốc.
3. Vai trò của Bộ trưởng Ngoại giao sẽ được đưa vào Bộ Chính trị, hoặc thậm chí Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị?
Kể từ năm 2002, khi Qian Qichen giữ vai trò Bộ trưởng Ngoại giao của ông Giang Trạch Dân, không ai trong cơ quan chính sách ngoại giao có mặt trong Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định nòng cốt gồm 25 thành viên của Trung Quốc.
Trái lại, các lãnh đạo quân sự Trung Quốc có tiếp cận tốt với ban lãnh đạo chóp bu, vì Chủ tịch nước cũng là Chủ tịch Quân ủy. Không ai trong số những người này, được cho là sẽ vào Ủy ban Thường vụ, cơ quan ra quyết định gồm 7 (hoặc 9) thành viên cao nhất Bộ chính trị, có kinh nghiệm đáng kể về chính sách ngoại giao - một thực tế có thể dẫn tới những căng thẳng ngày càng gia tăng với các nước láng giềng của Trung Quốc.
4. Ban lãnh đạo quân sự mới sẽ ảnh hưởng thế nào đến quan hệ Trung - Mỹ?
Các lãnh đạo dân sự dường như có quyền kiểm soát vững chắc đối với PLA. Tuy nhiên, quân đội không có ảnh hưởng quá lớn đối với các vấn đề an ninh quốc gia một cách rõ ràng. Các tướng lĩnh cấp cao không chỉ là tư lệnh quân sự mà còn các cố vấn về chính sách an ninh và ngoại giao, gần như độc quyền về thông tin liên quan đến quân sự ở Trung Quốc.
Cách đây 50 năm, trong cuộc Khủng hoảng Tên lửa Cuba, chính quyền John F. Kennedy thường phớt lờ sự cố vấn của các quan chức quân sự cấp cao - nhưng chỉ bởi vì họ phát triển các lựa chọn của riêng mình. Ngày nay, các lãnh đạo dân sự của Trung Quốc có thể tự tiếp cận thông tin liên quan đến an ninh ở mức độ nào? Ai báo cáo với họ về các vấn đề an ninh và quân sự, ngoài những người từ PLA?
Sam Nguyễn theo FP
.svg){kind=icon}
