Theo lịch, tên của những người giành được giải thưởng Nobel Y sinh năm 2013 sẽ chính thức được công bố vào lúc 11h30 giờ Thụy Điển (tức 16h30 giờ Việt Nam) hôm nay (7/10).

{keywords}

Trước khi sự kiện trọng đại này diễn ra, Göran K. Hansson, Tổng thư ký Ủy ban Nobel Y sinh, đã đăng đàn trả lời những thắc mắc phổ biến nhất về giải thưởng này.

Các vị đã tiến hành chọn lựa ra giải thưởng Nobel mới trong lĩnh vực Y sinh như thế nào?

Chúng tôi mời các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới đề cử những ứng viên sáng giá cho giải thưởng Nobel. Những ứng cử viên này bao gồm cả các "Nobel gia" của những năm trước, giáo sư về y sinh ở các trường đại học trên tất cả các châu lục (ngoại trừ châu Nam cực), thành viên các viện nghiên cứu và những đối tượng khác. Năm nay, chúng tôi đã nhận được 380 đề cử.

Ai có quyền quyết định người thắng giải Nobel Y sinh?

Quyết định do 50 giáo sư thuộc Hội đồng Nobel tại Học viện Karolinska (Thụy Điển) đưa ra. Về phương diện pháp lý, Hội đồng này hoàn toàn độc lập với Học viện Karolinska, nhưng chúng tôi có trụ sở ở bên trong trường. Mọi đánh giá là của Ủy ban Nobel do Hội đồng Nobel chọn ra, và với sự trợ giúp của các chuyên gia ở bên ngoài, những người đã chuẩn bị báo cáo về các ứng cử viên hàng đầu.

Các vị có thể chọn bất kỳ ai cho giải Nobel Y sinh?

Giải thưởng dành cho khám phá nên người thắng giải nhất thiết phải có công phát hiện, phát minh hoặc khám phá trong lĩnh vực liên quan. Ngoài điều đó ra, không có bất kỳ giới hạn nào khác. Bạn có thể làm việc ở bất kỳ đâu và không cần phải có bất kỳ bằng cấp hoặc học vị cụ thể nào.

Làm sao các vị biết ai đó xứng đáng được giải Nobel Y sinh? Các vị có luôn luôn nhất trí với nhau? Điều gì xảy ra nếu có bất đồng?

Chúng ta đang sống trong một thời điểm có rất nhiều khám phá vĩ đại và nhiều nhà phát minh, khám phá tuyệt vời được đề cử giành giải thưởng Nobel. Vấn đề lớn nhất của chúng tôi là chọn ra những người xứng đáng trong tất cả các ứng cử viên chất lượng cao đó. Người cuối cùng được trao giải phải có một khám phá làm thay đổi kiểu mẫu trong lĩnh vực y sinh, làm thay đổi hiểu biết của chúng ta về cuộc sống hoặc cách hành nghề y dược.

Ở giai đoạn đầu các cuộc thảo luận của chúng tôi, chúng tôi không bao giờ thống nhất, nhưng chúng tôi thường sẽ đạt được sự đồng thuận khi đánh giá và thảo luận sâu về tất cả các ứng cử viên. Cuối cùng, Hội đồng Nobel sẽ bỏ phiếu để quyết định ai sẽ nhận giải. Năm nay, quyết định được đưa ra vào lúc 9h sáng giờ Thụy Điển (14h giờ Việt Nam) tại Diễn đàn Nobel tại trụ sở của chúng tôi ở Học viện Karolinska.

Các vị có thể đề cập tới giải thưởng Y sinh khi vẫn chưa thống nhất ý kiến?

Địa vị của chúng tôi không cho phép tôi hé lộ về các cuộc thảo luận của mình.

Các vị làm thế nào để xác định liệu công trình được giải thưởng Nobel thuộc lĩnh vực Y sinh và không thuộc phạm vi Nobel Hóa học?

Có nhiều trường hợp rất phức tạp và một số nhà khoa học thậm chí đã được đề cử trong cả lĩnh vực Hóa học và Y sinh. Chúng tôi thường xuyên nhóm họp với Ủy ban Nobel về Hóa học để giải quyết những trường hợp này.

Có khó để giới hạn số người đoạt giải trong một lĩnh vực là 3 người khi các nghiên cứu ngày càng do những nhóm chuyên gia quốc tế đông hơn thực hiện?

Có chứ, có thể rất khó để chúng tôi nhận diện được những nhà phát minh, khám phá thực sự bên trong một thể chế. Rốt cuộc, các khám phá là của các cá nhân, không phải tổ chức. Vào thời điểm mà các tổ chức và thể chế ngày càng trở nên quan trọng và hùng mạnh hơn, việc nhận diện ra các cá nhân sáng tạo, làm thay đổi thế giới thậm chí còn quan trọng hơn.

Ngài có nhìn thấy trước việc tăng số lượng phụ nữ được trao giải Nobel Y sinh trong tương lai?

Có chứ, và quá trình này đã bắt đầu. Trong 10 năm vừa qua (2003 - 2012), 4 phụ nữ đã nhận giải Nobel Y sinh, trong khi chỉ có 1 phụ nữ thắng giải trong 10 năm trước đó (1992 - 2002). Ngày càng có nhiều phụ nữ tham gia hoạt động khoa học và y dược, nên tôi chắc chắn rằng chúng ta sẽ được chứng kiến nhiều Nobel gia thuộc phái yếu hơn nữa.

Lĩnh vực nghiên cứu nào thường được trao giải Nobel Y sinh nhất? Tại sao?

ADN và sinh vật học phân tử. Khám phá về cấu trúc của ADN của Watson và Crick (Nobel Y sinh năm 1962) đã bắt đầu một cuộc cách mạng về khoa học cuộc sống. Trong nửa đầu thế kỷ trước, các nghiên cứu về những bệnh nhiễm trùng có thể là lĩnh vực được trao giải nhiều nhất.

Giải thưởng Nobel Y sinh nào bị chỉ trích nhiều nhất?

Giải thưởng Nobel năm 1949 cho Moniz vì phẫu thuật thùy não bị chỉ trích khá nhiều. Vào thời điểm đó, khám phá này dường như là một bước tiến vĩ đại về tâm thần học, nhưng các tác dụng phụ sớm trở nên rõ thấy.

Liệu giải thưởng Nobel Y sinh có thể bị thu hồi?

Không.

Tại sao các vị phải giữ bí mật mọi thứ về giải thưởng Nobel Y sinh trong 50 năm?

Chúng tôi buộc phải giữ im lặng theo quy định của Quỹ Nobel.

Theo ngài, giải Nobel Y sinh hiện có ý nghĩa như thế nào? và ý nghĩa của nó trong tương lai?

Cho tới hiện nay, đây vẫn là giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực nghiên cứu y khoa. Và tôi cho rằng, giải thưởng vẫn sẽ như vậy trong tương lai gần.

Tuấn Anh (Theo Nobelprize.org)